ILMIY TADQIQOTLAR VA ULARNING YECHIMLARI JURNALI
JOURNAL OF SCIENTIFIC RESEARCH AND THEIR SOLUTIONS
VOLUME 4, ISSUE 02, APREL 2025
WORLDLY KNOWLEDGE NASHRIYOTI
worldlyjournals.com
256
TINGLAB TUSHINISH KONIKMASINI SHAKLLANTIRISHDA RAQAMLI
TEXNOLOGIYALARNING ROLI
Mamatqulova Fotima Ashirqulovna
O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti,
Ingliz tilining nazariy aspektlar №3,
kafedrasi katta o‘qituvchisi
Karimbayeva Mardona Ravshanbekovna
O‘zbekiston Davlat Jahon tillari Universiteti
Xorijiy til va Adabiyoti ingliz tili 3- fakultet
1-
bosqich 2402-guruh talabasi
Annotatsiya:
Mazkur maqolada tinglab tushinish konikmasini rivojlantirishda raqamli
texnologiyalarning o‘rni tahlil qilinadi . Zamonaviy o‘quv jarayonda tinglab tushunish til
o‘rganishning muhim tarkibiy qismi bo‘lib ,lingvistik malumotlarni to‘g‘ri qabul qilish va qayta
ishlashga ko‘maklashadi . Zamonaviy texnologiyalar va mediatexnologiyalar orqali talabalar
hayotiy vaziyatlarni tushunish,yangi leksik birliklarni o‘zlashtirish hamda madaniy kontekstni
tushinish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Ushbu maqolada tinglab tushinish kompetensiyasini
rivojlantirishga xizmat qiluvchi samarali usullar,jumladan,audiovizual materiallar ,interaktiv va
kommunikativ yondashuvlar taqdim etiladi.
Kalit so
‘
zlar:
tinglab tushinish ko‘nikmasi, raqamli texnologiyalar, madaniy kontekst,
audiovizual materiallar, interaktiv va kommunikativ yondashuvlar, aksentlar, audio va video
materiallar, onlayn platformalar, mobil ilovalar, onlayn sinflar
THE ROLE OF DIGITAL TECHNOLOGIES IN THE FORMATION OF LISTENING
COMPREHENSION SKILLS
Abstract:
This article analyzes the role of digital technologies in the development of listening
comprehension skills. Listening comprehension is an important component of language learning
in the modern educational process, contributing to the correct perception and processing of
linguistic information. Through modern technologies and media technologies, students have the
opportunity to understand life situations, master new lexical units, and understand the cultural
context. This article presents effective methods for developing listening comprehension
competence, including audiovisual materials, interactive and communicative approaches.
Keywords:
listening comprehension, digital technologies, cultural context, audiovisual materials,
interactive and communicative approaches, accents, audio and video materials, online platforms,
mobile applications, online classes
ЦИФРОВЫЕ ТЕХНОЛОГИИ В ФОРМИРОВАНИИ НАВЫКОВ АУДИРОВАНИЯ
РОЛЬ
Аннотация:
В данной статье анализируется роль цифровых технологий в развитии
навыков понимания речи на слух. В современном образовательном процессе понимание
речи на слух является важной составляющей изучения языка и помогает правильно
воспринимать и обрабатывать языковую информацию. Благодаря современным
технологиям и медиатехнологиям у студентов появится возможность разобраться в
ILMIY TADQIQOTLAR VA ULARNING YECHIMLARI JURNALI
JOURNAL OF SCIENTIFIC RESEARCH AND THEIR SOLUTIONS
VOLUME 4, ISSUE 02, APREL 2025
WORLDLY KNOWLEDGE NASHRIYOTI
worldlyjournals.com
257
жизненных ситуациях, выучить новые лексические единицы и понять культурный
контекст. В данной статье представлены эффективные методы развития компетенции
восприятия речи на слух, включая аудиовизуальные материалы, интерактивные и
коммуникативные подходы.
Ключевые слова:
навыки понимания аудирования, цифровые технологии, культурный
контекст, аудиовизуальные материалы, интерактивные и коммуникативные подходы,
акценты, аудио- и видеоматериалы, онлайн-платформы, мобильные приложения, онлайн-
классы.
Tinglab tushunish til o‘rganishda eng muhim va kerakli ko‘nikma hisoblanadi. Aynan ingliz
tilini bilish orqali yangi imkoniyatlar eshigini ochishimiz mumkin. Xuddi shu sababdan bu
maqolada tinglab tushinish qobiliyatini shakklantirish va rivojlantirish borasida ma’lumotlar
beriladi. Tinglab
tushunish qobiliyatini oshirish uchun turli xil usullar va metodlar
mavjud,ulardan biri turli onlayn platformalar orqali rivojlantirish natija ko‘rsatadigan usullardan
biri. Tinglab tushunish 4 ta qobiliyat ichida eng murakkabi hisoblanadi,shuning uchun ham
talabalar qo‘yilgan audioni qayta-qayta qo‘yib berilishini so‘rashadi ,chunki tinglovchi uchun
eng muhim ko‘nikma bu- tushunish.Turli xil aksentlar ichida aytilayotgan ma’lumotlarni to‘g‘ri
tarjima qilib foydalana olish biroz qiyinchilik tug‘diradi.
Abduhamidova Durdona : “Ingliz tilida tinglab tushunish ko‘nikmasini shakllantirish” nomli
maqolasida o‘zining samarali metodi bilan tinglab tushinishni osonroq qilishga yordam
beradi .Metod 3*3 -bu tinglab tushinishni rivojlantirish uchun foydali bo‘lib, bu usul tinglab
tushunish (listening comprehension) hamda (listening speed) eshitish tezligini oshirishga yordam
beradi.Bu uchun har qanday audio matnni eshitgandan keyin uni 3*3 tezlikda qo‘yib
eshitib ,tahlil qilish kerak “-deb yozadi.
Shuni ta’kidlab o‘tish joizki ,ingliz tilini o‘rganishda tinglab tushinish tinglab tushunish
(listening comprehension) muhim o‘rin egallaydi. Bu ko‘nikma ,asosan,xorijiy tilni real hayotda
tez sur’atlarda rivojlanib borayotgan muhitda foydalanish muhim bo‘lgan asosiy qobiliyatdir.
Bugungi kunda ,raqamli texnologiyalar va turli platformalarning takomillashishi,tinglab
tushinish ko‘nikmalarini shakllantirishda yangi eshiklarni ochmoqda .Turli xil audio va video
materiallar ingliz tilini o‘rganish jarayonini samarali qiladi. Bir qator onlayn platformalar, shu
jumladan, You tube, Ted Talks, podkastlar, audio kitoblar va interaktiv darslar talabalarga
tinglab tushinish qobiiyatlarini shakllantirishda yordam beradi. Audio va video qo‘llanmalar
ingliz tilini o‘rganishda muhim manbalardan biridir. Misol uchun Ted Talks platformasi orqali
talabalar nafaqat eshitib tushina oladi balki tasviriy ifodalar bu jarayyonni yanada samarali qiladi
hamda zamonaviy texnologiyalar ilm fan va boshqa madaniy sohalarda o‘zbek tilida
uchramaydigan qimmatli ma’lumotlarga ega bo‘ladilar .
Kubeysinova D.T va Turegaliyeva N.N o‘zlarining “Tinglab tushunish ko‘nikmasini
shakllantirishda media texnologiyalarning ahamiyati “maqolasida tinglab tushinish ko‘nikmasini
mustahkamlash uchun bir qator qiziqarli va foydali mashqlarni keltirgan.
Bunga qo‘shimcha qilib aytish joizki, interaktiv texnologiyalar ,ya’ni, onlayn o‘tiladigan darslar,
mobil ilovalar va onlayn shakllantirilgan sinflar talabalarga o‘z darajalarini aniqlashda va
imkoniyatlardan foydalanishda yordam beradi .Bir qator platformalar Duolingo, Quizlet, IELTS
practice tinglab tushinishning ma’lum maqsadlari uchun ko‘zlangan mashqlarni o‘zida
mujassamlshtiradi va foydalanuvchilarga taklif qiladi .Bunday vositalar tilni o‘rgatish bilan bir
qatorda turli xil savollar turlariga qanday yondashish kerakligini ko‘rsatadi.
Shu bilan bir qatorda aytish kerakki,mahoratli pedagoglar va ularning metodlari bu jarayonda
muhim ro‘l o‘ynaydi. Rahimjonova Xumora “tinglash mahoratlarini takomallashtirishda
ILMIY TADQIQOTLAR VA ULARNING YECHIMLARI JURNALI
JOURNAL OF SCIENTIFIC RESEARCH AND THEIR SOLUTIONS
VOLUME 4, ISSUE 02, APREL 2025
WORLDLY KNOWLEDGE NASHRIYOTI
worldlyjournals.com
258
texnologiyalarning ro‘li” maqolasida aytadiki “o‘qituvchi zamonaviy texnologiyalarni qo‘llash
orqali o‘quvchilarga chuqurroq va interaktiv tinglash tajribalarini taqdim etishlari mumkin”.
Xulosa qilib aytganda,tinglab tushinish ko‘nikmalarini rivojlantirishda mediatexnologiyalarni
ta’siri sezilarli .Ular talabalarga xorijiy tilni jonli tarzda o‘rganish ,har xil madaniy va ma’rifiy
kontekstlarni anglash hamda yangi o‘quv metodlari bilan tanishish imkoniyatini taqdim etadi.
Raqamli texnologiyalar nafaqat tinglab tushinish ko‘nikmasini oshirish, yangi tilni o‘rganish
osonlashtiradi,balki o‘rganuvchilarga dunyo miqyosida o‘z qarashlarini mustaqil ifoda etish
imkoniyatini ham taqdim etadi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1.
Abduhamidova Durdona Xurshedovna (2023) Ingliz tilida tinglab tushinish ko‘nikmasini
shakllantirish
va
rivojlantirish
Tadqiqotlar.UZ
,25(2),44-46.Retrieved
from
https://tadqiqotlar.uz/new/article/view245
chop etilgan :2023-11-07
2.
Kubeysinova, D.T,Turegaliyeva N.N.”Tinglab tushinish ko‘nikmasini shakllantirishda
mediatexnologiyalarning ahamiyati” maqolasi “Philology,Methodology,Translation Studie:
Current issues of modern science”,587-bet
doi:https://doi.org/10.2024/imef6z20
3.
Toshkent davlat pedagogika universiteti talabasi RXZ qizi.(2024) Tinglash koʻnikmasini
takomillashtirishda texnologiyaning oʻrni : Rahimjonova Xumora Ziyovuddin qizi. Luchshie
intellektualnye issledovaniya,22(2),21- https://web-journal.ru/journal/ article/view/5706 dan
olindi. Chop etilgan :2024-06-02
Sodikov, A.A (2015). Tinglab tushunish metodikasi. Toshkent: Oʻzbekiston Respublikasi
Oʻqituvchi nashriyoti
