JOURNAL OF IQRO – ЖУРНАЛ ИҚРО – IQRO JURNALI – volume 14, issue 01, 2025
ISSN: 2181-4341, IMPACT FACTOR ( RESEARCH BIB ) – 7,245, SJIF – 5,431
ILMIY METODIK JURNAL
Xudayberganov Xudoyshukur Shokirjon o'g'li
Osiyo xalqaro universiteti
Iqtisodiyot va pedagogika fakulteti
70410102 - Iqtisodiyot (tarmoqlar va sohalar bo'yicha)
mutaxassisligi magistranti
KORXONA AYLANMA MABLAG’LARINI SAMARALI BOSHQARISH USULLARI VA
AMALIYOTI
Annotatsiya:
Ushbu maqolada korxonalar uchun aylanma mablag'larni samarali boshqarishning nazariy va
amaliy jihatlari yoritiladi. Aylanma mablag'larning mohiyati, ularning tarkibi va boshqaruv strategiyalari
tahlil qilinadi. Shuningdek, mablag'larning aylanish tezligini oshirish, likvidlikni ta'minlash va moliyaviy
barqarorlikni mustahkamlash bo'yicha samarali usullar ko'rib chiqiladi.
Kalit so'zlar:
Aylanma mablag'lar, likvidlik, moliyaviy menejment, kapital aylanishi, korxona
samaradorligi, aktivlarni boshqarish, rentabellik, iqtisodiy barqarorlik.
Аннотация:
В данной статье рассматриваются теоретические и практические аспекты
эффективного управления оборотными средствами для предприятий. Анализируется сущность
оборотных средств, их состав и стратегии управления. Также будут рассмотрены эффективные
методы повышения скорости оборота средств, обеспечения ликвидности и укрепления финансовой
устойчивости.
Ключевые слова:
Оборотные средства, ликвидность, финансовый менеджмент, оборачиваемость
капитала, эффективность предприятия, управление активами, рентабельность, экономическая
устойчивость.
Abstract:
This article considers theoretical and practical aspects of effective management of working
capital for enterprises. The essence of current assets, their composition and management strategies are
analyzed. Effective methods of increasing the speed of turnover of funds, ensuring liquidity and
strengthening financial stability will also be considered.
Keywords:
Working capital, liquidity, financial management, capital turnover, enterprise efficiency, asset
management, profitability, economic stability.
1.
Aylanma mablag'larning mohiyati va tarkibi
Aylanma mablag'lar – bu korxonaning qisqa muddatli aktivlari bo'lib, ishlab chiqarish jarayoni va tijorat
faoliyatini ta'minlash uchun ishlatiladi. Ular quyidagi tarkibiy qismlardan iborat:
Pul mablag'lari va ularning ekvivalentlari;
Debitorlik qarzlari;
Inventarlar (xomashyo, tayyor mahsulot va boshqa moddiy resurslar);
Qisqa muddatli investitsiyalar.
JOURNAL OF IQRO – ЖУРНАЛ ИҚРО – IQRO JURNALI – volume 14, issue 01, 2025
ISSN: 2181-4341, IMPACT FACTOR ( RESEARCH BIB ) – 7,245, SJIF – 5,431
ILMIY METODIK JURNAL
2. Aylanma mablag'larni samarali boshqarish usullari
Korxona aylanma mablag'larini samarali boshqarish uchun quyidagi strategiyalardan foydalanadi:
Likvidlikni boshqarish
– to'lov qobiliyatini saqlab qolish va pul mablag'larini optimal taqsimlash;
Inventarlarni boshqarish
– ortiqcha zaxiralarni kamaytirish va material aylanishini tezlashtirish;
Debitorlik qarzlarini boshqarish
– qarzdorlik darajasini nazorat qilish va kechiktirilgan
to'lovlarni kamaytirish;
Qisqa muddatli moliyalashtirish strategiyalari
– kredit liniyalari va qisqa muddatli qarzlardan
oqilona foydalanish.
3. Aylanma mablag'larning aylanish tezligini oshirish
Aylanma mablag'larning aylanish tezligi korxonaning samaradorligini oshirishda muhim omildir. Buning
uchun quyidagilar amalga oshiriladi:
Ishlab chiqarish jarayonini optimallashtirish;
Mijozlarga taqdim etiladigan to'lov shartlarini yaxshilash;
Moddiy resurslarni yetkazib berish zanjirini samarali tashkil qilish.
4. Moliyaviy barqarorlik va aylanma mablag'lar
Moliyaviy barqarorlikni ta'minlash uchun korxona aylanma mablag'larini doimiy nazorat qilib borishi va
ularni oqilona boshqarishi lozim. Bu esa korxona aktivlarining samaradorligini oshirish va rentabellikni
ta’minlashga yordam beradi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Ross, S. A., Westerfield, R. W., Jaffe, J. F. (2019). Corporate Finance. McGraw-Hill Education.
2.
Brigham, E. F., Ehrhardt, M. C. (2020). Financial Management: Theory & Practice. Cengage
Learning.
3.
Van Horne, J. C., Wachowicz, J. M. (2018). Fundamentals of Financial Management. Pearson
Education.
4.
Gitman, L. J., Zutter, C. J. (2021). Principles of Managerial Finance. Pearson.
5.
O'zbekiston Respublikasi Prezidentining qarorlari va farmonlari (so'nggi yillarda iqtisodiyotni
rivojlantirishga oid hujjatlar).
6.
O'zbekiston Respublikasi Markaziy banki va Moliya vazirligi hisobotlari.
7.
Zamonaviy moliyaviy menejment va iqtisodiyot bo'yicha ilmiy maqolalar va tadqiqotlar.
