JOURNAL OF IQRO – ЖУРНАЛ ИҚРО – IQRO JURNALI – volume 16, issue 02, 2025
ISSN: 2181-4341, IMPACT FACTOR ( RESEARCH BIB ) – 7,245, SJIF – 5,431
ILMIY METODIK JURNAL
Eronqulova Sevara
Termiz davlat universiteti
Fizika yo‘nalishi 2-kurs talabasi
Egamberdiyev Shavkatbek
Andijon davlat texnika instituti
Iqtisodiyot yo‘nalishi 4-kurs talabasi
TALABALARNING FIZIKAGA BO‘LGAN QIZIQISHINI OSHIRISH USULLARI
Annotatsiya.
Ushbu maqolada talabalar orasida fizika faniga bo‘lgan qiziqishni oshirishning
samarali usullari ko‘rib chiqiladi. Fizika, o‘zining murakkabligi va nazariy jihatlari bilan ko‘plab
talabalarda qiyinchiliklar tug‘dirishi mumkin. Shuning uchun, ushbu maqolada interaktiv ta’lim
metodlari, laboratoriya tajribalari, amaliy misollar va muammolarni hal qilish orqali fizikaning
hayotdagi ahamiyatini ko‘rsatish kabi strategiyalar taqdim etiladi. Shuningdek, talabalarni fizika
faniga qiziqtirishda o‘qituvchilarning roli, motivatsiya va kreativ yondashuvlarning ahamiyati
haqida fikrlar keltiriladi. Maqola, talabalar uchun fizika fanini yanada qiziqarli va tushunarli
qilishga yordam beradigan innovatsion yondashuvlarni ishlab chiqishga qaratilgan.
Kalit so‘zlar:
nazariy jihatlar, interaktiv ta’lim metodlari, laboratoriya tajribalari, amaliy
misollar, motivatsiya, kreativ yondashuvlar, innovatsion yondashuvlar.
Kirish.
Fizika - bu tabiat qonunlarini o‘rganadigan fan bo‘lib, u ko‘plab talabalarda
qiyinchiliklar tug‘dirishi mumkin. Uning murakkabligi, nazariy jihatlari va matematik asoslari
ko‘plab o‘quvchilarni bezovta qiladi. Buning sabablari turlicha, ammo asosan fizikaning abstrakt
tushunchalari va murakkab formulalariga bog‘liqdir.
Birinchidan, fizika ko‘plab nazariyalarni o‘z ichiga oladi. Masalan, klassik mexanika,
elektromagnetizm, termodinamika va kvant mexanikasi kabi sohalar talabalarga bir nechta yangi
tushunchalarni o‘rganishni talab qiladi. Har bir nazariya o‘ziga xos qonunlar va formulalarga ega
bo‘lib, ularni tushunish va qo‘llash talabalar uchun qiyin bo‘lishi mumkin [1]. Bu nazariyalar
o‘zaro bog‘liq bo‘lib, bitta sohada olingan bilimlar boshqa sohalarda ham qo‘llanilishi kerak. Bu
esa talabalarni yanada murakkab vaziyatlarga olib keladi.
Ikkinchidan, fizika fanida matematik hisob-kitoblar muhim ahamiyatga ega. Ko‘plab fizika
qonunlari matematik ifodalar orqali bayon etiladi. Talabalar uchun matematik tushunchalarni
anglash va ularni fizik masalalarda qo‘llash qiyin bo‘lishi mumkin. Ko‘plab o‘quvchilar uchun
algebraik formulalar va integral hisoblashlar murakkab ko‘rinadi. Ushbu matematik
ko‘nikmalarni o‘zlashtirishda qiyinchiliklar, fizikaning o‘zini tushunishga to‘sqinlik qilishi
mumkin. Bundan tashqari, fizika ko‘p hollarda tajribaviy bilimlarni talab qiladi. Laboratoriya
ishlarida talabalar nazariy bilimlarini amaliyotda qo‘llashlari kerak. Bu jarayon talabalar uchun
qiyin bo‘lishi mumkin, chunki ularning nazariy bilimlari amaliyotga qanday ta’sir qilishini
tushunish uchun ko‘proq vaqt va e’tibor talab etiladi. Laboratoriya ishlarida muvaffaqiyatga
erishish uchun talabalar tajriba o‘tkazish, natijalarni tahlil qilish va xulosalar chiqarishni
o‘rganishlari kerak. Bularning barchasi ko‘plab talabalar uchun qo‘rqinchli yoki charchatuvchi
vazifa bo‘lishi mumkin.
JOURNAL OF IQRO – ЖУРНАЛ ИҚРО – IQRO JURNALI – volume 16, issue 02, 2025
ISSN: 2181-4341, IMPACT FACTOR ( RESEARCH BIB ) – 7,245, SJIF – 5,431
ILMIY METODIK JURNAL
Fizikaning murakkabligi va qiyinchiliklari bilan bir qatorda, talabalar ko‘pincha fizikaning
hayotdagi ahamiyatini tushunmaydilar. Ular ko‘pincha bu fanni faqat darslarda o‘rganiladigan
nazariy bilimlar to‘plami sifatida ko‘radilar. Fizika fanining kundalik hayotdagi roli va
ahamiyatini tushunmaslik, talabalarni ushbu fanga nisbatan qiziqishini kamaytirishi mumkin.
Masalan, energiya manbalari, transport vositalarining harakati, texnologiyalar va hatto sportda
fizikaning qanday ishlashini bilmaslik, talabalarda bu fanga nisbatan qiziqishning yo‘qolishiga
olib keladi. Shu sababli, fizika faniga bo‘lgan qiziqishni oshirish uchun ta’lim metodlarini
yangilash zarur. O‘qituvchilar interaktiv usullarni qo‘llashlari, amaliy misollar keltirishlari va
talabalarni muammolarni hal qilishga jalb qilishlari kerak [2]. Shuningdek, fizikaning hayotdagi
ahamiyatini ko‘rsatish va talabalarni motivatsiya qilish orqali ularning qiziqishini oshirish
mumkin. Natijada, fizika fanining murakkabligi va nazariy jihatlari ko‘plab talabalarda
qiyinchiliklar tug‘diradi. Biroq, ta’lim jarayonida innovatsion yondashuvlar va amaliyotlarni
qo‘llash orqali bu qiyinchiliklarni engib o‘tish mumkin. Fizikaning hayotdagi ahamiyatini
tushuntirish va talabalarni motivatsiya qilish orqali ularning fizika faniga bo‘lgan qiziqishini
oshirish muhimdir.
Fizika fani, ko‘plab talabalar uchun qiyin va murakkab bo‘lishi mumkin. Biroq, ta’lim jarayonini
interaktiv metodlar, laboratoriya tajribalari, amaliy misollar va muammolarni hal qilish orqali
yanada qiziqarli va tushunarli qilish mumkin. Ushbu strategiyalar nafaqat fizikaning nazariy
jihatlarini o‘rganishga yordam beradi, balki uning hayotdagi ahamiyatini ham ko‘rsatadi.
Interaktiv ta’lim metodlari talabalarni faol ishtirok etishga undaydi. O‘qituvchilar darsda
muhokama, guruhiy ishlar yoki rolli o‘yinlar kabi usullarni qo‘llash orqali o‘quvchilarni
faollashtirishi mumkin. Masalan, o‘quvchilar fizik qonunlarni o‘zaro munosabatda bo‘lib, bir-
birlariga tushuntirib berishlari ularga nazariy bilimlarni yanada chuqurroq o‘zlashtirish imkonini
beradi. Shuningdek, interaktiv ta’lim metodlari talabalarni o‘z fikrlarini erkin ifoda etishga
undaydi, bu esa ularning muammolarni hal qilish ko‘nikmalarini rivojlantiradi.
Laboratoriya tajribalari fizikaning nazariy asoslarini amaliyotda ko‘rsatishga yordam beradi.
Laboratoriya ishlarida talabalar fizik qonunlarni o‘lchash va tajribalar orqali tekshirish
imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Masalan, talabalarga erkin tushish qonunini o‘rganishda turli xil
obyektlarni turli balandliklardan tashlab, ularning tushish vaqtlarini o‘lchashni taklif qilish
mumkin. Bu tajriba orqali talabalar erkin tushishning qanday ishlashini va uning formulalarini
amalda qo‘llashni o‘rganadilar. Laboratoriya ishlarida muvaffaqiyatga erishish uchun talabalar
nazariy bilimlarini amaliyotga qanday tatbiq etishni o‘rganadilar, bu esa ularning qiziqishini
oshiradi [3].
Amaliy misollar fizikaning hayotdagi ahamiyatini ko‘rsatishda muhim rol o‘ynaydi.
O‘qituvchilar darsda kundalik hayotda uchraydigan fizik hodisalar haqida misollar keltirish
orqali talabalarni qiziqtirishi mumkin. Masalan, sport mashg‘ulotlarida kuch va tezlikning
qanday ta’sir qilishini, transport vositalarining harakatini yoki energiyaning turli shakllarini
muhokama qilish orqali talabalar fizikaning real hayotdagi ahamiyatini anglaydilar. Ushbu
misollar orqali talabalar fizika fanining nafaqat nazariy bilimlar to‘plami, balki hayotiy tajribalar
bilan bog‘liq ekanligini tushunadilar.
Muammolarni hal qilish orqali talabalar muammolarni tahlil qilish va yechim topish
ko‘nikmalarini rivojlantiradilar. O‘qituvchilar dars davomida real hayotdagi muammolarni taklif
qilib, talabalarni ularni hal qilishga undashlari mumkin. Masalan, energiya tejash yoki ekologik
muammolarni yechish uchun fizika qonunlarini qo‘llash talabalar uchun qiziqarli va foydali
bo‘ladi [4]. Bu jarayon talabalarni mustaqil fikrlashga va ijodkorlikka undaydi, shuningdek,
ularning muammolarni hal qilish ko‘nikmalarini oshiradi. Bundan tashqari, ushbu strategiyalar
orqali talabalar o‘z bilimlarini mustahkamlash va yanada chuqurroq tushunishga erishadilar.
JOURNAL OF IQRO – ЖУРНАЛ ИҚРО – IQRO JURNALI – volume 16, issue 02, 2025
ISSN: 2181-4341, IMPACT FACTOR ( RESEARCH BIB ) – 7,245, SJIF – 5,431
ILMIY METODIK JURNAL
Interaktiv ta’lim metodlari, laboratoriya tajribalari, amaliy misollar va muammolarni hal qilish
jarayonida talabalar o‘zaro muloqot qiladilar, fikr almashadilar va bir-birlaridan o‘rganadilar. Bu
esa ularning jamoaviy ishlash ko‘nikmalarini ham rivojlantiradi. Natijada, fizika fani murakkab
bo‘lishi mumkin, ammo interaktiv ta’lim metodlari, laboratoriya tajribalari, amaliy misollar va
muammolarni hal qilish orqali bu qiyinchiliklarni engib o‘tish mumkin. Ushbu strategiyalar
nafaqat fizikaning nazariy jihatlarini o‘rganishga yordam beradi, balki uning hayotdagi
ahamiyatini ham ko‘rsatadi. O‘qituvchilar bunday yondashuvlar yordamida talabalarni
motivatsiya qilib, ularning fizika faniga bo‘lgan qiziqishini oshirishlari mumkin. Shunday qilib,
fizika nafaqat nazariy bilimlar to‘plami, balki hayotdagi muhim rol o‘ynovchi bir fan sifatida
talabalarga yetkazilishi lozim.
Talabalarni fizika faniga qiziqtirishda o‘qituvchilarning roli juda muhimdir. O‘qituvchilar
nafaqat bilim beruvchilar, balki motivatorlar va ilhomlantiruvchilardir. Ularning yondashuvi,
darslarni qanday tashkil etishi va talabalar bilan muloqoti, o‘quvchilarning fizika faniga bo‘lgan
qiziqishini shakllantirishda katta ahamiyatga ega.
O‘qituvchilar o‘z bilimlari va tajribalari orqali talabalarni ilhomlantirishi mumkin. Ularning
shaxsiy qiziqishlari va fizika faniga bo‘lgan ishtiyoqi talabalar uchun namuna bo‘lib xizmat
qiladi.
O‘qituvchilar darslarda real hayotdagi muammolarni keltirib chiqarish orqali talabalarni
muammolarni hal qilishga undashlari mumkin. Bu jarayon talabalarni fizikaning amaliy jihatlari
bilan tanishtiradi va ularning qiziqishini oshiradi.
O‘qituvchilar interaktiv metodlarni qo‘llash orqali talabalarni faol ishtirok etishga
undashlari mumkin. Guruhiy ishlar, muhokamalar va tajribalar orqali talabalar bir-birlari bilan
o‘z fikrlarini baham ko‘rishadi va o‘rganadilar.
Talabalarga o‘rgatilayotgan nazariy bilimlarni real hayotda qanday qo‘llash mumkinligini
ko‘rsatish ularning motivatsiyasini oshiradi [5]. Masalan, energiya tejash yoki ekologik
muammolarni yechishda fizika qonunlarining ahamiyatini tushuntirish orqali talabalar o‘z
bilimlarini amaliyotda qanday qo‘llashni bilib olishadi.
Talabalarga aniq va erishish mumkin bo‘lgan maqsadlar qo‘yish ularning motivatsiyasini
oshiradi. O‘qituvchilar dars davomida qisqa muddatli maqsadlar belgilab, ularni erishganliklari
uchun rag‘batlantirishlari mumkin.
Har bir talabaning o‘ziga xos qiziqishlari va o‘rganish usullari bor. O‘qituvchilar bu
farqlarni inobatga olib, shaxsiy yondashuvlar orqali har bir talabani rag‘batlantirishlari zarur.
Kreativ yondashuvlar talabalarni ijodkorlikka undaydi. O‘qituvchilar darsda innovatsion
usullarni, masalan, rolli o‘yinlar yoki simulyatsiyalarni qo‘llash orqali talabalar uchun yangi
g‘oyalar va fikrlarni ishlab chiqishga imkon yaratadilar.
Kreativ yondashuvlar darslarni qiziqarli va hayajonli qilishga yordam beradi. O‘qituvchilar
fizika fanidagi qiziqarli faktlar, tajribalar yoki interaktiv o‘yinlar orqali talabalarni jalb qilishlari
mumkin.
Kreativ yondashuvlar talabalar o‘rtasida muloqotni kuchaytiradi. Guruhiy loyihalar yoki
muammolarni hal qilish jarayonida talabalar bir-birlari bilan fikr almashadilar, bu esa ularning
muloqot ko‘nikmalarini rivojlantiradi.
Xulosa.
Xulosa qilib aytganda, talabalarning fizika faniga bo‘lgan qiziqishini oshirish, ta’lim
jarayonining muhim va ajralmas qismidir. O‘qituvchilar, o‘z yondashuvlari va metodikalarini
rivojlantirish orqali talabalarni ilhomlantirishi va motivatsiya berishi mumkin. Interaktiv darslar,
real hayotdagi muammolarni hal qilish, kreativ yondashuvlar va shaxsiy yondashuvlar orqali
o‘qituvchilar talabalarni faol ishtirok etishga undab, ularning bilim olish jarayonini qiziqarli va
samarali qiladi. Bundan tashqari, fizikaning amaliy jihatlarini ko‘rsatish, ijodkorlikni
rivojlantirish va o‘zaro aloqalarni kuchaytirish talabalar uchun muhimdir. Ushbu usullar nafaqat
fizika faniga bo‘lgan qiziqishni oshiradi, balki talabalar uchun ilm-fan sohasida kelajakda
JOURNAL OF IQRO – ЖУРНАЛ ИҚРО – IQRO JURNALI – volume 16, issue 02, 2025
ISSN: 2181-4341, IMPACT FACTOR ( RESEARCH BIB ) – 7,245, SJIF – 5,431
ILMIY METODIK JURNAL
muvaffaqiyatga erishish imkoniyatlarini kengaytiradi. Shunday qilib, o‘qituvchilarning roli,
metodologiyasi va talabalar bilan muloqoti fizika ta’limining samaradorligini oshirishda muhim
ahamiyatga ega bo‘ladi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
O‘rinboyev, M. I. "O‘QUVCHILARNING FIZIKA FANI HAQIDAGI FIKRLARI,
MOTIVATSIYASI
VA
DARSLARDA
QO‘LLANILADIGAN
METAKOGNITIV
USULLAR." Inter education & global study 5 (2024): 299-309.
2.
Mamasoliyevich, Hakimov Yusuf. "FIZIKA FANINI OQITISHDA ZAMONOVIY AT
ORNI." FORMATION OF PSYCHOLOGY AND PEDAGOGY AS INTERDISCIPLINARY
SCIENCES 3.30 (2024): 504-507.
3.
Xasanova, Xurshida, and Nigora Axmedova. "FIZIKA FANINI KOMPYUTER
TEXNOLOGIYALARI ASOSIDA O‘QITISHNING AHAMIYATI. " Академические
исследования в современной науке 4.23 (2025): 122-126.
4.
Sadriddinov, N., et al. "Fizika o‘qitish uslubi asoslari." O‘quv qo‘llanma-T.:
O‘zbekiston (2006).
5.
To‘raxonov, Fozil Bobonazarovich, and Umida Husanovna Omonqulova. "Fizika fanini real
va virtual namoyish tajribalar asosida o ‘qitish." Educational Research in Universal
Sciences 3.13 (2024): 110-117.
