MUSTAQILLIKNING DASTLABKI YILLARIDA O‘ZBEKISTONDA TASHQI MIGRATSIYA JARAYONLARINI AHOLI IJTIMOIY HAYOTIGA TA’SIRI (FARG’ONA VODIYSI VILOYATLARI MISOLIDA)

Talqin va tadqiqotlar ilmiy-uslubiy jurnali

Impact Factor: 8.2 | 2181-

3035 | №

8(66)

~ 203 ~

MUSTAQILLIKNING DASTLABKI YILLARIDA

O‘ZBEKISTONDA

TASHQI MIGRATSIYA JARAYONLARINI AHOLI IJTIMOIY HAYOTIGA

TA’SIRI

(FARG’ONA VODIYSI VILOYATLARI MISOLIDA)

Raxmonov Elyor Abdullajonovich

tarix fanlari boyicha f.f.d, PhD.

Q

o‘

qon Universiteti Ijtimoiy fanlar kafedrasi dotsenti.

Annotatsiya.

Maqolada O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli

islohotlar qatorida aholi bandligini ta’minlashda olib borilayotgan ishlar, jumladan
mustaqillikning dastlabki yillarida Farg’ona vodiysi viloyatlari misolida aholi ijtimoiy

hayotida tashqi migrat

siya jarayonlarining o‘rni ba’zi ilmiy mulohazalar orqali yoritib

berilgan.

Kalit so‘z va iboralar:

aholi bandligi, ishsizlik, migratsiya, mehnat

migratsiyasi, Xalqaro Mehnat Tashkiloti, Xalqaro Migratsiya Tashkiloti, emigratsiya,
ishchi kuchining yetishmasligi,

aholi sonining o‘sishi

, iqtisodiy qiyinchiliklar.

Аннотaция.

В статье рассматриваются проводимые в Узбекистане

масштабные реформы, направленные на обеспечение занятости населения, а
также роль внешней миграции в социальной жизни населения, на примере
Ферганской долины в первые годы независимости. Исследуются миграционные
процессы и их влияние на социальную жизнь населения через призму некоторых
научных размышлений.

Ключевые слова и выражения:

занятость населения, безработица,

миграция,

трудовая

миграция,

Международная

организация

труда,

Международная организация по миграции, эмиграция, нехватка рабочей силы,
рост численности населения, экономические трудности.

Abstract:

This article highlights the efforts being undertaken to ensure

employment as part of the wide-ranging reforms implemented in Uzbekistan. In
particular, it sheds light on the role of external migration processes in the social life of
the population during the early years of independence, using the regions of the Fergana
Valley as an example. The discussion is supported by certain scientific perspectives.

Key words and expressions:

employment, unemployment, migration, labor

migration, International Labour Organization, International Organization for
Migration, emigration, labor shortage, population growth, economic difficulties

.

Mustaqillik yillarida aholining ijtimoiy himoyalash tizimida tashqi

migratsiyaning o‘rni alohida ahamiyatga ega bo‘lib, oilalarning daromadlari ortishi
barobarida mamlakatning iqtisodi va demografik o‘zgarishlariga ham katta ta’sir qilib

kelmoqda.

Yurtboshimiz Sh.M.Mirziyoyev ta’kidlaganlaridek: –

“Bugungi kunda 2

Talqin va tadqiqotlar ilmiy-uslubiy jurnali

Impact Factor: 8.2 | 2181-

3035 | №

8(66)

~ 204 ~

million atrofidagi aholimiz ro‘zg‘orini tebratish uchun oilasi, ota

-onasi va

farzandlaridan uzoqda

–

chet mamlakatlarda mehnat qilmoqda. Musofir yurtda, turli

qiyinchilik va mashaqqatlarga chidab, halol mehnat qilib non topish, albatta, oson
emas. Biz chet ellarda daromad bilan birga tajriba va malaka ham orttirayotgan ana
shunday yurtdoshlarimizga rahmat aytishimiz kerak. Ular bizning farzandlarimiz, aka-

uka, jigarlarimizdir.”

[1]

Migratsiya so‘zi lotinchadan olingan bo‘lib, “ko‘chmoq” ma’nosini anglatadi va

aholining mamlakat ichidagi yoki bir davlatdan ikkinchisiga ko‘chishni bildiradi

[15].

Dunyo tajribasidan kelib chiqilganda migratsiyaning asosiy belgisi aholi yashash

joyiing o‘zgarishi bo‘lib, u kishilarning ish joyi yoki kasbining almashtirishi natijasida
sodir bo‘ladigan ijtimoiy hodisa hisoblanadi. Uning ijtimoiy

-iqtisodiy vazifasi esa

aholi harakatchanlik darajasini aniqlash hamda uni hududiy qaytadan tarqalishini

ta’minlashdan iboratdir.

Migratsiyaning tartibga solish va uning nazorat qilish, bu sohadagi xalqaro

konventsiyalarni ishlab chiqishda BMTning aholi nufuzi bo‘yicha Komissiyasi,

Xalqaro Mehnat Tashkiloti (XMT), Xalqaro Migratsiya Tashkiloti muhim rol

o‘ynaydi. Masalan, XMT tomonid

an 1962, 1975 va 1982-yillarda chiqarilgan

konventsiyalar xalqaro migratsiyaning tartibga soluvchi asosiy me’yoriy hujjatlar

hisoblanib, ularning asosiy moddalari migrantlarni ishga yollash, ularni huquq va
kafolatlari, noqonuniy migratsiya hamda uni oldini olish kabi masalalarni tartibga
soladi.

Mamlakatlararo migratsiya oqimi ko‘lami emigratsiya hududidagi ishsizlik,

aholi sonining o‘sishi, qashshoqlik, iqtisodiy qiyinchiliklar, immigratsiya mintaqasida
esa ishchi kuchining yetishmasligi, tezkor iqtisodiy o‘sish va bandlikning o‘sishi, ikki

hududlardagi ish haqi darajasining keskin farqi, hududiy joylashuv, til va madaniyat

darajasi kabi omillar bilan bevosita bog‘liqdir

[13.

–

С. 53

-60.]. Qoloversa, yer yuzida

aholi migratsiyasi tufayli terrorizm xavfining kuchayishi, etnik qatlamlar o‘rtasida

kel

ishmovchiliklar paydo bo‘lishi, mamlakatlardan yoshlar va malakali

mutaxassislarning chiqib ketishi kabi ijtimoiy-demografik xatarlarni yuzaga
keltirmoqda. Ayrim mamlakatlar uchun esa demografik vaziyatning yaxshilanishi,

oilalarni moddiy ta’minlash, davlatlar uchun pul o‘tkazmalari, iqtisodiyotda pul

tushumi, ishchi kuchi yetishmasligi yoki ortiqchaligi kabi muammolarning oldini
olishga yordam bermoqda.

Jahonda XX

asrning ikkinchi yarmidan boshlab ko‘plab rivojlangan davlatlarda

iqtisodiyotning gurkirab rivojlanishi natijasida ishchi kuchining yetishmasligi

migratsiya to‘lqining ortishiga xizmat qilgan. Xalqaro mehnat tashkilotining
ma’lumotlariga ko‘ra,

1970-1990-yillarda ishchi kuchini qabul qiluvchi bu kabi

mamlakatlar soni 39 tadan 67 taga yetgan[3.

–

С. 352.]

. Taraqqiy etgan mamlakatlar

uchun migrantlar bir tomondan arzon ishchi kuchi bilan ta’minlashga imkon bersa,

Talqin va tadqiqotlar ilmiy-uslubiy jurnali

Impact Factor: 8.2 | 2181-

3035 | №

8(66)

~ 205 ~

ikkinchi tomondan yuqori malakali mutaxassislar yetishmayotgan sohalarini kerakli,

munosib, bilimli xodimlar bilan to‘ldirishga yordam beradi.

Butun jahonda migrantlar soni yil sayin oshib borgan. Masalan, 2008-yilgi

ma’lumotlarna ko‘ra, 1960

-yilda migrantlarning soni yer yuzi aholisining 2,5foizi,

ya’ni 75 million kishini, 2005

-

yilda 3foizi, ya’ni 191

millionni va 2008-yilda esa 200

million kishini tashkil etgan[5.

–

С.25.]

.

XX asr oxiri XXI asr boshlarida Markaziy Osiyo mamlakatlaridan juda ko‘plab

aholi vakillari mehnat migratsiyasi natijasida o‘z davlatini tark etishga majbur bo‘lgan.
Buning sababi bizning fikrimizcha, SSSR parchalangandan so‘ng mintaqa

davlatlarning iqtiso

diy jihatdan ahvolining og‘irligi, ijtimoiy tanazzul va asosiysi

ishsizlik bo‘lgan.

Tashqi migratsiyaning asosiy sabablaridan biri bu oilalarning iqtisodiy

qiyinchiliklari, ishsizlik va daromad manbaining qoniqarli emasligida bo‘lib
qolmoqda. Ko‘plab sobiq sovet respublikalarida bo‘lgani singari O‘zbekistonda ham

tashqi migratsiya ikki yo

‘nalishda davom etib kelmoqda: ularning birinchisi, mehnat

migratsiyasi

–

ya’ni qaytib kelish va fuqarolikni saqlash sharti bilan; ikkkinchisi, etnik

migratsiya

–

ya’ni qaytib kelmaslik va fuqarolik saqlanmaslik sharti bilan.

O‘zbekiston aholisi migratsiyasining 60

-70

foizi Rossiya Federatsiyasiga to‘g‘ri

kelib, bu ikki mamlakat o‘rtasidagi aloqalar respublikalar iqtisodiy taraqqiyotiga
sezilarli darajada ta’sir ko‘rsatgan. Shu bilan birga Boltiqbo‘yi mamlakatlari, Belarus,

Ukraina, Kavkazorti mintaqalari bilan tashqi migratsiyasi boshqa hududlarga nisbatan

zaif kechgan. Markaziy Osiyoda respublikalarida esa Qozog‘iston bilan migratsiya
almashinuvida O‘zbekiston ijobiy yutuqlarga erishgan. Lekin shuni ta’kidlash kerakki,

shu vaq

tga qadar Rossiyada ishlagan migrantlar Qozog‘istondagilarga nisbatan

yuqoriroq maosh olib kelgan. Masalan, birgina ayol migrantlar orasida bu holat ko‘rib
o‘tilsa, Rossiyada eng ko‘p maoshni uy xizmatkori (oyiga 400

-500 AQSH dollari) va

savdo (300-700 AQS

H dollari) sohasida band bo‘lganlar migrant ayollar, eng kamini

esa uy-

joy kommunal xo‘jaligida va qishloq xo‘jaligida ishlovchilar oladi (200

-300

AQSH dollari oralig‘ida). Tibbiyot va ta’lim sohasidagi ayollar esa 500

-600 AQSH

dollari va ba’zan undan ko‘proq maosh oladilar. Qozog‘istonda qurilish sohasida (bu

holat juda kamdan-kam

–

E.R.) ishlagan ayolar bir oyda o‘rtacha 700

-900 AQSH

dollari, uy xizmatkori sohasida 200-

300, qishloq xo‘jaligida esa mavsum so‘ngida bir

oilaga 1000 dan 3000 AQSH dollarigacha maosh berilgan[11.

–

С. 41

-42.].

Shuning uchun ham migrantlar asosan Rossiyaning deyarli barcha hududlarida

yuqori malaka talab qilinmaydigan ish o‘rinlari, qishloq va uy

-joy qurilishi (23 foiz),

savdo-sotiq (18 foiz), xizmatlar (19

foiz), qishloq xo‘jaligi, sanoat va transportda

faoliyat olib borgan[9.

–

С.39.]

.

Farg‘ona vodiysida ham bu jarayonlar mustaqillikning dastlabki yillardan buyon

davom etib kelgan. Mamlakatimizning boshqa hududlarida bo‘lgani singari vodiyda

Talqin va tadqiqotlar ilmiy-uslubiy jurnali

Impact Factor: 8.2 | 2181-

3035 | №

8(66)

~ 206 ~

ham ishsizlik natijasida aholi turmush darajasining pasayishi migratsiyaning asosiy

omillaridan biri bo‘ldi. Birinchi o‘n yilliklarda vodiy aholisi asosan, qo‘shni
mamlakatlarga mehnat qilish uchun borgan bo‘lsa, keyinchalik davlatlar o‘rtasidagi

shartnomalar asosida uzoq mamlakatlarga ham chiqa boshlagan. Jumladan, 1995-
2004-

yillar oralig‘ida Koreya Respublikasiga uchun 9,5 ming kishi, AQSH,

Malayziya, BAA kabi iqtisodiyoti yuqori bo‘lgan mamlakatlarga vaqtinchalik ishlab

kelish uchun yuborilgan[14.

–

Б.55

.]. Iqtisodchi olimlar mehnat migrantlarining

ijtimoiy tarkibi o‘rganib quyidagi xulosalarga kelgan: Rossiya Federatsiyasi erkaklar –

81 foiz, ayollar

–

67,3

foiz, Qozog‘iston erkaklar –

12,3 foiz, ayollar

–

10,0 foiz,

Turkiya erkaklar

–

2,5 foiz, ayollar

–

17,6 foiz, Janubiy Koreya erkaklar

–

2,4 foiz,

ayollar

–

1,4 foiz, Birlashgan Arab Amirliklari erkaklar

–

0,2 foiz, ayollar

–

1,6 foiz,

Amerika Qo‘shma Shtatlari erkaklar

–

0,3 foiz, ayollar

–

0,4 foizni tashkil qilgan[2].

Ushbu statistik ma’lumotlardan ham ma’lum bo‘lmoqdaki, qo‘shni mamlakatlardan

tashqari endi Respublika aholisi uzoq Sharq mamlakatlari va AQSH ga migrant sifatida

borishgan. Ularning aksariyati mamlakatlar o‘rtasidagi tuzilgan shartnomalar asosida

yuborilgan. Masalan, 2006-yilda Koreya Respublikasi Mehnat vazirligi bilan
imzolangan Memorandum asosida Koreya Respublikasi ish beruvchilari rasmiy

mehnat shartnomasiga binoan fuqarolarni u yerga ishga jo‘natib kelmoqda.

Respublikamizdan ishga ketuvchilarning 90

foizi o‘zbek va qolgan 10

foizi boshqa

millatga mansub bo‘lib, ular asosan qishloq joylarda istiqomat qiladi

[16]. U yerga har

yili ishga borish uchun o‘n mingdan ortiq odam hujjat topshiradi. Quyidagi jadvalda

2009 va 2010-

yillarda Farg‘ona vodiysidan Koreya Res

publikasiga yuborilgan

migrantlar salmog‘i keltirilgan

[17].

1-jadval

№

Viloyat nomi

2009-yil

2010-yil

1

Andijon

5000

8500

2

Namangan

1000

3800

3

Farg‘ona

4000

4500

O‘zbekiston Respublikasining mustaqilligining dastlabki yillarida vodiyning

uch viloyatida ham ayollar va erkaklarning mehnat migranti sifatida chetga chiqib

ketishlari u qadar yuqori bo‘lmagan. Masalan, Andijon viloyatida xorijga chiqib ketgan

ayollar umu

miy salmog‘i 6

foizni, erkaklar 12 foizni, Namangan viloyatida ayollar

6,5 foiz, erkaklar 8

foizni, Farg‘ona viloyatida bu ko‘rsatkich 8,9

foizga 10,4 foizni

tashkil etgan[17].

Vodiydagi mahalliy aholining chetga chiqib ketishining (asosan, qo‘shni

mamlakatlar Qozog‘iston va Rossiya Federatsiyasiga) asosiy sababi mintaqa

oilalarining moddiy yetishmovchiliklar natijasida vujudga kelgan[6]

. Chunki ko‘p

hollarda o‘z oilasini iqtisodiy jihatdan qo‘llab

-

quvvatlash uchun xorijga yo‘l olgan

Talqin va tadqiqotlar ilmiy-uslubiy jurnali

Impact Factor: 8.2 | 2181-

3035 | №

8(66)

~ 207 ~

erkaklarning katta qismi u yerlarda o‘zlari og‘ir ahvolga tushib qol

gan. Va yaxshi

yashash uchun o‘sha mamlakatning fuqaroligini olishga va o‘sha yerda qolib ketishga
majbur bo‘l

gan.

Davlat shartnomasi asosida yuborilgan mehnat migrantlarning bir qismi

xorijdagi korxonalarda ishni tashkil etish, uni boshqarish, bozor iqtisodiyoti

ko‘nikmalarini shakllantirish, zamonaviy bilimlarni egallash, texnologik tajriba va

malakalarini boyitib qaytgan. Shuningdek, ishchi kuchini eksport qilish respublika

valyuta tushumlarining sezilarli manbai bo‘lib qoladi va natijada mamlakatda bu
daromad hisobiga yangi ish o‘rinlarini barpo etish imkoniyati ortadi

[7.

–

С.136.]

.

Vodiy aholisining chetga chiqib ketishining asosiy sabablaridan yana biri

yuqorida ta’kidlanganidek, bu ishsizlik bo‘lib, uning asosini quyidagi toifadagi kishilar

tashkil qilgan:

–

mustaqillikdan keyin ishlab chiqarishning qisqarishi, joylarda yirik sanoat

korxonalarining yopilishi, hisobiga o‘z kasbini o‘zgartirishga majbur bo‘lgan shaxslar;

–

ilgargi ish joylaridan bo‘shab yangi ish topolmayotgan ishchilar;

–

mehnat bozoriga endigina kirib kelgan kishilar va oliygohlarni tamomlagan

mutaxassislar;

–

uzoq tanaffusdan so‘ng mehnat bozoriga qaytgan shaxslar

(bola tarbiyasi bilan

shug‘ullangan ayollar va ozodlikdan mahrum etilganlarning muddati tugagan

qismi)[10.

–

Б. 80.]. Shuningdek, qishloq xo‘jaligi sohasidagi amalga oshirilgan

islohotlar ham vodiy aholisining katta qismini ishsizlikka olib keldi.

Mustaqillikning dastlabki yillarida vodiy aholisini ish bilan ta’minlanganligi

darajasi ta’sir etish omillariga ko‘ra o‘ziga xosligi bilan Respublikaning boshqa
mintaqalaridan farqlanib turgan. Bular aholi o‘sish suratlarining barqarorligi, yoshlar
salmog‘ining ko‘pligi, aholi va mehnat resurslarini nisbatan zich joylashganligi, yer

-

suv resurslarining cheklanganligi, o‘zlashtiriladigan yerlarning qolmaganligi, sanoat

tarmoqlarida ish bilan band aholining boshqa hududlarga nisbatan ortiqligi kabilarda
yaqqol

namoyon bo‘lgan

[8. .

–

Б. 98.]. Shuningdek, Farg‘ona vodiysida mehnatga

layoqatli aholi ham ko‘pchilikni tashkil qilgan holda Andijon viloyatida 1309,1 ming
kishi, Namangan viloyatida 151,9 ming kishi, Farg‘ona viloyatida esa 1 mln 572,8

ming kishini tashkil etgan[4.

–

С. 91.]

. Mintaqada mehnatga layoqatli aholi zich

joylashgan bo‘lib, o‘rtacha bir kvadrat kilometr maydonga 216,9 kishi to‘g‘ri kelgan.
Bu holat Xorazm viloyati va Qoraqalpog‘iston Respublikasi hududlaridan 22,6 marta,

Zarafshon hududlaridan 12,9 marta, Sirdaryo va Jizzax viloyatlari joylashgan

Mirzacho‘l mintaqasidan 6,1 marta, Surxondaryo va Qashqadaryo viloyatlarini o‘z

ichiga oladigan janubiy mintaqadan 4,7 marta, Tosheknt mintaqasidan esa 1,3 marta

ko‘p demakdir

[12.

–

С. 35.]

. Bu esa vodiyda ijtimoiy infratuzilmani yaxshilash, keng

aholi qatlamlarining ehtiyojini qondirish uchun yangidan-

yangi ish o‘rinlarini yaratish

va ularning sonini muntazam ko‘paytirish zarurligini anglatadi.

Talqin va tadqiqotlar ilmiy-uslubiy jurnali

Impact Factor: 8.2 | 2181-

3035 | №

8(66)

~ 208 ~

Xulosa qilib aytganda, istiqlol yillarida butun Respublikada bo‘lgani singari

Farg‘ona vodiysida migratsiya jarayonlari faol kechdi. Bu mintaqaning ko‘pmillatliligi
va mustaqillikdan so‘ng sodir bo‘lgan turli ijtimoiy

-iqtisodiy va siyosiy sabablar bilan

bo

g‘liq bo‘ldi.

Istiqlol yillarida butun Respublikada bo‘lgani singari Farg‘ona vodiysida

migratsiya jarayonlari faol kechdi. Bu mintaqaning ko‘pmillatliligi va mistaqillikdan
so‘ng sodir bo‘lgan turli ijtimoiy

-

iqtisodiy va siyosiy sabablar bilan bog‘liq bo‘ldi.

Aholining ishsizlik darajasining ortib borishi va turmush darajasining pastligi kabi
omillar tashqi migratsiya jarayonlarini ortib borishi olib keldi.

2017-yildan keyingi davrda amalga oshirilgan ijtimoiy sohadagi islohotlar, aholi

bandligini ta’minlash tizimining takomillashuvi, yangi ish o‘rinlarining yaratilishi,

urbanizatsiya jarayonlarining kuchayishi natijasida ichki migratsiya oqimida qishloq
ahol

isining shaharlarga ko‘chib o‘tishi ortib bordi. Shuningdek, aholining tashqi

mirgatsiya jarayonlari tartibga solindi, chet davlatlarga ish izlab chiquvchilar, hamda

doimiy yashash uchun ko‘chib ketuvchilar soni keskin qisqardi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:

1. Sh.M.Mirziyoyev. Tadbirkorlar va ishbilarmonlar harakati

–

O‘zbekiston

Liberal-

demokratik partiyasining o‘n birinchi s’ezdidagi nutqi. Toshkent, 2023 yil 30

may.

https://kun.uz/kr/36437276

2.

Абдураҳмонова Г., Мухитдинов Э. Аҳолини иш билан бандлигини

оширишда ташқи меҳнат миграциясининг аҳамияти // Иқтисодиёт ва иннавацион
технологиялар. №

4,2018.

3.

География мирового хозяйства. Учебник для студентов высших учебных

заведений, обучающихся по направлению 021000 –

География/ ред. проф. Н. С.

Мироненко. –

М.:

Издателство «Трэвэл Медия Интернешнл», 2012. –

С.

352.

4.

Демографический ежегодник Узбекистана, –Ташкент,

2004.

–С.

91.

5.

Мировая миграция в 2008 году: регулирование подвижности трудовых

ресурсов и условиях развития глобалной экономики, МОМ, –

Женева, 2008. –

С.25.

6.

Мамадиев Р. Четга чиқиб кетаётганлар аёллар ҳисобига кўпайяпти //

Наманган ҳақиқати. –

2012 йил,

55-

сон.

7.

Максакова Л.П. Миграция и рынок труда в странах Средней Азии. Брейд

-

Стайл.–Ташкент

.

–

С.136.

8.

Маллабоев Т., Ҳайдаров С., Икромова М. Фарғона иқтисодий райони

саноат тугунларида меҳнат ресурсаридан фойдалиниш муаммолари// Ўзбекистон
аҳолиси ва меҳнат ресурслари. –Т.,Унверситет, 1992.–

Б.

98.

Демографический

ежегодник Узбекистана, –Ташкент,

2004.

–С.

91.

Talqin va tadqiqotlar ilmiy-uslubiy jurnali

Impact Factor: 8.2 | 2181-

3035 | №

8(66)

~ 209 ~

9.

Олимова С. Адаптация трудовых мигрантов из стран Централной Азии

в Россию: рол образования. В кн.: «Этнические ситуации и конфликты в
государствах СНГ и Балтии. Ежегодный доклад Сети этнологического
мониторинга и раннего предупреждения конфликтов», 2005. Под ред. В.
Тишкова и Е. Филипповой. –

М., УОП ИЭА РАН, 2006.

-

С.39

.

10.

Рахматуллаев Ш. Ҳозирги ўтиш даври ва ишсизлик муаммоси (Фарғона

водийси шаҳарлари мисолида) //Ижтимоий фикр. Инсон ҳуқуқлари. Ўзбекистон
гуманитар журнали. №1. –

2001,

–

Б.

80.

11.

Регионалный отчет «Оценка нужд и потребностей женщин трудящихся

мигрантов: Централная Азия и Россия». ЮНИФЕМ –

2009.

–

С. 41

-42.

12.

Социалное развитие и уровен жизни населения в Узбекистане. Стат.

сбор. –Тошкент, 2006.

–

С.

35.

13.

Трофимов Е.А. Миграционные аспекты формирования рынка труда на

современном этапе // Проблемы жизнеобеспечения и социалной защиты
населения в регионе. –

Иркутск, 1997. –

С. 53

-60.

14.

Убайдуллаев Р., Ата

-

Мирзаев О., Умарова Н. Ўзбекистонда демографик

жараёнлар ва аҳоли бандлиги.–

Тошкент: Унверситет, 2006.–

Б.55.

15.

Юдина Т.Н. Миграция. Словар основных терминов. –

М.: Издателство

РГСУ; Академический Проект,

2007.

–

С.24.; Yana qarang: Денисенко М.Б.,

Ионцев В.А., Хорев Б.С. Миграциология. –

М.: Издателство МГУ,1989.

16.

Ўзбекистон Республикаси Меҳнат ва аҳолини ижтимоий муҳофаза

қилиш вазирлигининг 2008 йил 31

-

декабргача бўлган маълумотлари.

17.

O‘zbekiston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish

vazirligi Tashqi mehnat migratsiyasi masalalari agentligining 2009-2010 yillardagi

statistik ma’lumotlari asosida muallif tomonidan tayyorlandi.