Talqin va tadqiqotlar ilmiy-uslubiy jurnali
Impact Factor: 8.2 | 2181-
3035 | №
7(65)
~ 13 ~
EKOLOGIK MUAMMOLARNI BARATAF ETISHDA DAVLAT
SIYОSATINING AHAMIYАTI
Dadaboyeva Madina
Qo‘qon universiteti
BT yo‘nalishi 2
-kurs talabasi
Annotatsiya:
Maqolada O‘zbekistonda ekologik barqarorlikni ta’minlash
borasida amalga oshirilayotgan ishlar, ularning natijalari va boshqa masalalarda fikr
yuritiladi.
Kalit so‘zlar:
Ekologiya, “O‘zbekiston Qizil Kitobi”, Milliy strategiya, islom
madaniyati, EKOSAN, ekologik baraqarorlik.
Hozirgi kunga kelib yurtimizda xamda dunyoda ekologiyani asrab-avaylash,
atrof-
muhit ozodaligini asrash masalalariga katta e’tibor berib kelinmoqda. Dunyoda
ko‘plab ekologik muammolar mavjud. O‘zbekistonning eng katta ekologik muammosi
esa Orol dengizining qurib borishi hisoblanadi. Tan olish lozim Orol dengizining
ekologik falokat hududi nafaqat O‘zbekiston balki, Qozog‘iston, Turkmanistonni ham
qamrab oladi. Bu kabi muammolar xajmi va ko‘lami ortib borganidan Qizil Kitobga
kiritiladigan o‘simlik va hayvon
turlari ham ortib bormoqda. Ayni vaqtda
O‘zbekistonda 301 o‘simlik va 184 ta hayvon turi “O‘zbekiston Qizil Kitobi”ga
kiritilgan. Aynan ular mamlakatdagi ekologik barqarorlikni ta’minlashda muhim
o‘ringa ega. Bu borada fikrimizcha davlat siyosati muhim ah
amiyatga ega.
Ekologik barqarorlikni ta’minlash uchun O‘zbekiston hukumati bir qator strategik
dasturlarni ishlab chiqqan. Xususan, O‘zbekiston Respublikasi atrof
-muhit gigienasi
bo‘yicha milliy harakat dasturi, biologik rang
-
baranglikni saqlash bo‘yicha Milliy
strategi
ya va Harakat rejasi, Qurg‘oqchilik va cho‘lga aylanishga qarshi kurash
bo‘yicha Milliy harakat dasturi, Atrof
-
muhit muhofazasi bo‘yicha Milliy harakat
dasturi kabi bir qator rejalar qabul qilingan bo‘lib, ular asosida yurtimiz ekologiyasini
asrab-avaylash borasida qator ijobiy ishlar amalga oshirilmoqda.
O‘zbekistoning bu kabi xayrli tashabbuslarini xalqaro tashkilotlar ham qo‘llab
quvvatlab kelmoqda. Jumladan, Birlashgan Millatlar Tashkiloti agentliklari tizimi ham
O‘zbekistonning tabiiy zahiralarini barqaror rivojlantirish maqsadida atrof
-muhitdan
foydal
anishni samarali boshqarishga va uni muhofaza qilishga qaratilgan sa’y
-
harakatlarni bir qator loyihalar orqali qo‘llab
-quvvatlab kelmoqda.
E’tirof etish joiz aholini toza ichimlik suvi bilan ta’minlash maqsadida
O‘zbekiston hukumati ekologik muammolarni hal etishga yo‘naltirilgan qator strategik
hujjatlarni ishlab chiqqan. 2000-2010-
yillarga mo‘ljallangan davrda qishloq aholisini
ichimlik suv
i va tabiiy gaz bilan ta’minlash davlat dasturi bu borada muhim amaliy
ahamiyatga ega.
Talqin va tadqiqotlar ilmiy-uslubiy jurnali
Impact Factor: 8.2 | 2181-
3035 | №
7(65)
~ 14 ~
Ushbu maqsadlar yo‘lida ham Birlashgan Millatlar Tashkiloti tizimi agentliklari
va boshqa xalqaro tashkilotlar suv zahiralaridan unumli foydalanishda O‘zbekiston
bilan faol hamkorlik qilib kelmoqda.
Ushbu xamkorliklar doirasida ilmiy jamoatchilikning ishtiroki bor albatta.
Xususan «EKOSAN» xalqaro tashkiloti, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar
Mahkamasi huzuridagi Din ishlari bo‘yicha qo‘mitasi va oliy ta’lim muassalari
hamkorligida konferensiyalar tashkil etilib kelinmoqda.
Hozirgi vaqtda ekologik muammolarni tadqiq etishga qiziqish ortib bormoqda.
Ekologiya ilmiy tadqiqot ishlarida bir qancha uslublardan foydalanadi. Ularning keng
tarqalgani quyidagilar:
1. Tasviriy.
2. Taqqoslash.
3. Tajriba.
4. Modellashtirish.
Tasviriy taqqoslash va tajriba uslublari deyarli barcha biologik fanlarda
foydalaniladi. Ammo modellashtirish yangi rivojlanayotgan uslublardan hisoblanadi.
Fan texnika sohasida ro‘y bergan inqilobiy o‘zgarishlar va sanoat va transportning tez
o‘sishi, aholining ko‘payib borishi, urbanizatsiya xodisasi, shaharlarning kengaya
borishi, shaharlar ta’sirining orta borishi, qishloq xo‘jaligida kimyolashtirishning
kuchli ta’siri va boshqa hollar, bir tomondan tabiiy resurslardan ko‘proq foydalanishga
olib kelsa,
ikkinchi tomondan atrof muhitga salbiy ta’sirlarini ortishiga olib keladi.
Natijada tabiiy resurslarning miqdori va sifatiga putur eta boshladi. Bunday
munosabatni bartaraf etish hozirgi kunda yekologiya oldiga qo‘yilgan birdan
-bir
dolzarb muammodir. Bu muhim masalani hal etishning amaliy va ilmiy asosiy-tabiatni
muhofaza qilishdir.
Xulosa o‘rnida aytish mumkinki, ekologik baraqarorlikni ta’minlash, bu boradagi
ishlarni muvofiqlashtirish xamda ularning natijadorligini oshirishda davlat idoralari va
siyosatining o‘rni kattadir. Zero davlat siyosati mamlakatdagi ekologik barqarorlikni
saqlab qolish va aholiga munosib turmush tarzini yaratishda muhim ahamiyatga ega.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhati:
1.
Rasulov D. Ekologik madaniyat istiqbollari // Tafakkur, 2000, 4- son, -
B.86.
2.
Saidova U.G. Ekologik madaniyat tarixi va uning rivojlanish bosqichlari,
Diss. Falsafa fan. nom. Toshkent: 2008.
3.
Usmonov E, Qo‘lyozma manbalar va ekologik tarbiya // Tafakkur, 2010, 3
-
son, -B.68-71.
