International scientific journal
“Interpretation and researches”
Volume 1 issue 1 (47) | ISSN: 2181-4163 | Impact Factor: 8.2
304
OʻZBEKISTONDA MUSTAQILLIK YILLARIDA ZIYORAT TURIZIMI
Tuxtamirzayeva Nozima Murodjon qizi
Yangi Asr Universiteti 1-kurs magistratura Tarix yo'nalishi talabasi
Annotatsiya:
Maqolada Oʻzbekiston mustaqilligi yillarida ziyorat turizmining
rivojlanishi, uning iqtisodiy va madaniy jihatlari hamda mamlakatdagi diniy va
tarixiy merosning ahamiyati tahlil qilinadi. Ziyorat turizmi Oʻzbekistonda faqat
iqtisodiy foyda keltiribgina qolmay, balki mamlakatning madaniy va diniy
boyliklarini saqlash, targ‘ib qilish va xalqaro miqyosda tanitishda muhim rol
o‘ynaydi. Samarqand, Buxoro, Xiva kabi shaharlarning tarixiy obidalarining
saqlanishi va ziyoratchilarni jalb qilish orqali turizm sohasining iqtisodiy
rivojlanishiga yordam beriladi. Shuningdek, ziyorat turizmi orqali O‘zbekistonning
diniy va madaniy merosi butun dunyoga tanitilib, xalqaro obro‘-e'tiborini oshirishga
xizmat qiladi.
Kalit so'zlar:
Oʻzbekiston, mustaqillik, ziyorat turizmi, iqtisodiy rivojlanish,
madaniy meros, diniy turizm, tarixiy obidalar, Samarqand, Buxoro, Xiva, turizm
infratuzilmasi, xalqaro turizm, madaniy an'alar, diniy erkinlik, sayyohlar.
Asosiy qism
Oʻzbekiston mustaqillikka erishganidan keyin, mamlakatda turizm sohasida
katta o'zgarishlar yuz berdi. Ayniqsa, ziyorat turizimi sohasida sezilarli o‘sish
kuzatildi. Ziyorat turizimi nafaqat iqtisodiy jihatdan foydali, balki madaniy va diniy
an'analarni saqlashda ham muhim ahamiyat kasb etadi. Oʻzbekistonning boy diniy va
tarixiy merosi, o'ziga xos arxitektura yodgorliklari va muqaddas joylari ziyorat
turizmi rivojlanishiga zamin yaratdi.
Mustaqillik yillarida Oʻzbekistonda ziyorat turizmining rivojlanishi uchun bir
qancha omillar muhim rol o‘ynadi. Mamlakatda diniy erkinlikning ta’minlanishi,
tarixiy va madaniy obidalarining saqlanishi va yaxshilanishi, xalqaro turizm bozorida
Oʻzbekistonning maqsadga muvofiq targ‘iboti ushbu turizm sohasi uchun katta
imkoniyatlar yaratdi.
Oʻzbekistonning Samarqand, Buxoro, Xiva kabi shaharlari asrlar davomida
islom olamining markazlari hisoblangan. Bu shaharlarda joylashgan tarixiy masjidlar,
madrasalar, maqbaralar va boshqa muqaddas joylar ziyoratchilarni jalb etmoqda.
Ayniqsa, Amir Temur va uning avlodlari, shuningdek, islom olamining yetakchi
ulamosi bo‘lgan Ibn Sino, Imom Buxoriy kabi shaxslarning qabrlari ziyorat qilish
uchun muhim joylardir.
91
Mirzaev, N. (2020). Oʻzbekistonning turizm sanoati: rivojlanish tendensiyalari va istiqbollari. Toshkent: Oʻzbekiston
Respublikasi Turizmni rivojlantirish davlat qoʻmitasi.
International scientific journal
“Interpretation and researches”
Volume 1 issue 1 (47) | ISSN: 2181-4163 | Impact Factor: 8.2
305
Samarqanddagi Registon maydoni, Buxorodagi Kalyan masjidi, Xivadagi Ichan-
Qala kabi obidalar faqat tarixiy jihatdan emas, balki diniy ahamiyatga ega joylar
sifatida ham ziyorat qilish uchun mashhur. Bu hududlar nafaqat Oʻzbekistonning,
balki butun islom dunyosining diqqat markaziga aylangan. Diniy an'analarning
saqlanishi va madaniy yodgorliklarning restavratsiyasi ziyoratchilar uchun qulay
sharoit yaratgan.
Shuningdek, Oʻzbekistonda ziyorat turizmi rivojlanishiga alohida e’tibor
qaratilgan. Diniy sayohatlar uchun maxsus paketlar, yo‘nalishlar va xizmatlar tashkil
etilgan. Ziyorat turizmi uchun turli tashkilotlar va mahalliy muassasalar birgalikda
ishlashni yo‘lga qo‘ygan. Masalan, ziyoratchilar uchun yo‘nalishlarni belgilash, yirik
transport va xizmat ko‘rsatish inshootlarini qurish, xavfsizlikni ta'minlash bo‘yicha
chora-tadbirlar amalga oshirilgan.
Shu bilan birga, ziyorat turizmi faqat musulmonlar uchun emas, balki boshqa
dinlar vakillari uchun ham o‘rganishga va tadqiqot qilishga qiziqarli bo‘lishi mumkin.
Oʻzbekistondagi ziyorat joylari, o‘zining boy tarixiy va diniy merosi bilan, dunyo
turizmi xaritasida muhim o‘rin egallaydi.
Ziyorat turizmining rivojlanishi nafaqat iqtisodiy foyda keltirishga, balki
Oʻzbekistonning madaniy va diniy merosini saqlashga ham yordam beradi. Bu turizm
turi, o‘z navbatida, madaniy almashinuv va xalqaro hamkorlikni kuchaytirish,
shuningdek, mamlakatning global miqyosda tanilishiga xizmat qiladi.
Shunday qilib, ziyorat turizmi Oʻzbekistonda mustaqillik yillarida o‘sishning
asosiy sohalaridan biriga aylangan va bu yo‘nalishdagi rivojlanish davom etishi
kutilmoqda. Bu nafaqat O‘zbekistonning iqtisodiy salohiyatini oshiradi, balki
mamlakatning xalqaro obro‘-e'tiborini mustahkamlaydi.
Ziyorat turizmi Oʻzbekistonning iqtisodiy rivojlanishiga katta hissa qo‘shmoqda.
Ziyoratchilar uchun yo‘l-transport infratuzilmasi yaxshilanmoqda, mehmonxonalar
va turistik xizmatlar ko‘rsatilmoqda. Samarqand va Buxoro kabi shaharlar ziyorat
turizmi uchun muhim markazlarga aylanishi bilan, bu hududlar iqtisodiy jihatdan
yuksalmoqda. Ziyoratchilar tomonidan sarflanayotgan mablag‘lar mamlakat
iqtisodiga foyda keltiradi, yangi ish o‘rinlari yaratiladi.
Ziyorat turizmi, shuningdek, mahalliy aholi uchun ham foydalidir.
Ziyoratchilarga xizmat ko‘rsatadigan kafe va restoranlar, suvenir do‘konlari,
mehmonxonalar va transport kompaniyalari aholi uchun ish o‘rinlari yaratadi va
ularning iqtisodiy farovonligini oshiradi. Turizm sohasining rivojlanishi shahar
infratuzilmasini yaxshilash, yangilanish va yangiliklar kiritish imkonini beradi.
O‘zbekistonda ziyorat turizmining o‘sishi bilan birga, yerli bizneslar ham yangi
imkoniyatlar yaratmoqda. Masalan, ziyoratchilar uchun maxsus turlar va dasturlarni
taklif qiladigan turizm agentliklari tashkil etilmoqda. Bu xizmatlar nafaqat tashrif
buyuruvchilarga, balki ularni kutib olish va qo‘llab-quvvatlash uchun mahalliy
International scientific journal
“Interpretation and researches”
Volume 1 issue 1 (47) | ISSN: 2181-4163 | Impact Factor: 8.2
306
ishchilarni jalb qiladi. Shuningdek, suvenir savdosi va boshqa tijorat faoliyatlari
turizmga bog‘liq ravishda rivojlanmoqda.
Ziyorat turizmi iqtisodiy jihatdan uzoq muddatli foyda keltiradi, chunki bu
turizm turi yil davomida faoliyat ko‘rsatishi mumkin, ayniqsa, diniy bayramlar,
muqaddas kunlar va boshqa madaniy tadbirlarda ziyorat qiluvchilar soni ortadi.
Shuningdek, ushbu turizm turi nafaqat musulmon ziyoratchilarga, balki boshqa diniy
va madaniy guruhlarga ham qiziqarli bo‘lishi mumkin, bu esa O‘zbekistonni global
turizm xaritasida yanada ko‘proq tanitadi.
Bundan tashqari, ziyorat turizmi mamlakatning xalqaro obro‘-e'tiborini oshiradi
va boshqa mamlakatlar bilan iqtisodiy va madaniy aloqalarni mustahkamlashga
yordam beradi. O‘zbekistonda ziyorat turizmi sohasida yaratilgan imkoniyatlar,
nafaqat mahalliy iqtisodiyotga, balki global turizm tarmog‘iga ham ijobiy ta’sir
ko‘rsatadi.
Ziyorat turizmi faqat iqtisodiy foyda keltirmaydi, balki Oʻzbekistonda madaniy
merosni saqlash va targ‘ib qilishda ham muhim rol o‘ynaydi. Ziyorat joylaridagi
tarixiy obidalar, masjidlar va maqbaralar nafaqat musulmonlar, balki turli
madaniyatlar va dinlarga mansub sayyohlar uchun ham katta qiziqish uyg‘otadi.
Oʻzbekistondagi ziyorat joylari nafaqat diniy e’tiqodlar nuqtai nazaridan, balki
arxitektura, san'at va tarixiy merosni o‘rganish uchun ham qimmatli manba bo‘lib
xizmat qiladi.
Samarqand, Buxoro, Xiva kabi shaharlarda joylashgan obidalar, asrlar davomida
islom sivilizatsiyasining markazlari bo‘lib kelgan. Ushbu joylar orqali ziyoratchilar
va sayyohlar nafaqat o‘zlarining diniy e’tiqodlariga sodiq qolishadi, balki
Oʻzbekistonning boy madaniy merosi bilan tanishib, uning tarixiy ahamiyatini
yaxshiroq
anglashadi.
Masalan,
Buxorodagi
Imom
Buxoriy
maqbarasi,
Samarqanddagi Shohizinda majmuasi va Xivadagi Ichan-Qala ko‘plab ziyoratchilarni
o‘ziga jalb etadi. Har bir obida, o‘zining noyob arxitektura uslubi va tarixi bilan,
Oʻzbekistonning madaniy xilma-xilligini aks ettiradi.
Ziyorat turizmi orqali islomiy madaniyatni kengroq tushunish va uni butun
dunyoga targ‘ib etish imkoniyati yaratilmoqda. Bu, Oʻzbekistonning diniy va
madaniy boyligini dunyoga tanitishga yordam beradi. Ziyorat joylaridagi tarixiy
yodgorliklar va arxitektura inshootlari nafaqat o‘zining go‘zalligi bilan, balki chuqur
tarixiy va diniy mazmuni bilan ham sayyohlarni o‘ziga jalb etadi. Bunday sayohatlar,
o‘z navbatida, global madaniy almashinuvni rivojlantirishga, turli xalqlar o‘rtasida
tushunishni mustahkamlashga xizmat qiladi.
92
Uzbekistan Tourism Development Committee (2021). Tourism in Uzbekistan: Trends and Development Strategies.
Tashkent: Uzbekistan Tourism Agency.
93
Ismailov, S. (2021). Oʻzbekistonning ziyorat turizmi: tarixiy obidalar va ularning ahamiyati. Samarqand: Samarqand
universiteti nashriyoti.
International scientific journal
“Interpretation and researches”
Volume 1 issue 1 (47) | ISSN: 2181-4163 | Impact Factor: 8.2
307
Ziyorat turizmining madaniy merosga qo‘shadigan hissasi nafaqat tarixiy
obidalarni saqlash va restavratsiya qilishda, balki ularni yangi avlodlarga yetkazishda
ham katta ahamiyatga ega. O‘zbekiston hukumati va mahalliy idoralar bu sohada
ko‘plab loyihalar amalga oshirgan bo‘lib, diniy va madaniy obidalarni saqlash va
ularni ta’mirlash uchun alohida e’tibor qaratishmoqda. Bu, o‘z navbatida, nafaqat
ziyorat turizmini rivojlantirish, balki O‘zbekistonning madaniy merosini dunyo
miqyosida saqlash va targ‘ib qilish uchun zarurdir.
Shu bilan birga, ziyorat turizmi orqali O‘zbekistonning madaniy va diniy
an'analari, xususan, o‘zbek xalqining mehmondo‘stlik, bag‘rikenglik va qadriyatlarni
saqlashga bo‘lgan e'tibori dunyo miqyosida yuksak baholanadi. Bu, O‘zbekistonda
turizmni rivojlantirish bilan birga, mamlakatning xalqaro obro‘sini oshirishga xizmat
qiladi.
Ziyorat turizmining madaniy merosga qo‘shgan hissasi o‘zining uzoq muddatli
ijobiy ta'sirini davom ettiradi. Bu turizm turi, nafaqat O‘zbekistonning madaniy
merosini saqlash va targ‘ib qilish, balki mamlakatning turizm industriyasining
barqaror rivojlanishini ta'minlashda ham katta rol o‘ynaydi.
Oʻzbekistonning ziyorat turizmi jahonda tobora ko‘proq e'tirof etilmoqda.
Mamlakatning islomiy merosi, tarixiy shaxslar va ulug‘ ajdodlarining qabrlari
yurtimizni ziyorat qilishni istagan musulmonlar uchun qiziqarli va muhim manzilga
aylantiradi. O‘zbekistonning ziyorat turizmi sohasidagi muvaffaqiyatlari, milliy va
xalqaro turizm tashkilotlarining hamkorligi, shuningdek, diniy sayohatlar uchun
maxsus yo‘nalishlarning yaratilishi O‘zbekistonni dunyo miqyosida tanitadi.
Ziyorat turizmini rivojlantirishning bir qismi sifatida Oʻzbekistonda xalqaro
forumlar va ko‘rgazmalar tashkil etilishi ham muhimdir. Bu kabi tadbirlar turizmning
jahon bozorida tanilishiga yordam beradi va ziyorat turizmi bo‘yicha mamlakatning
global o‘rnini mustahkamlaydi.
Xulosa
Oʻzbekistonda mustaqillik yillarida ziyorat turizmi sohasining rivojlanishi,
mamlakatning diniy va madaniy merosini saqlash va targ‘ib qilishda muhim rol
o‘ynaydi. Bu soha faqat iqtisodiy foyda keltirib qolmay, balki mamlakatning xalqaro
obro‘-e'tiborini oshiradi, turizm infratuzilmasini rivojlantiradi, yangi ish o‘rinlarini
yaratadi va madaniy an‘analarni saqlab qoladi. Ziyorat turizmi orqali O‘zbekiston
dunyo miqyosida o‘zining boy tarixiy, madaniy va diniy merosini namoyish etishda
davom etadi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
94
Abdukarimova, D. (2022). Ziyorat turizmi: dunyo tajribasi va Oʻzbekiston tajribasi. Xiva: Xiva turizm instituti
nashriyoti.
International scientific journal
“Interpretation and researches”
Volume 1 issue 1 (47) | ISSN: 2181-4163 | Impact Factor: 8.2
308
1.
Mirzaev, N. (2020). Oʻzbekistonning turizm sanoati: rivojlanish
tendensiyalari va istiqbollari. Toshkent: Oʻzbekiston Respublikasi Turizmni
rivojlantirish davlat qoʻmitasi.
2.
Uzbekistan Tourism Development Committee (2021). Tourism in
Uzbekistan: Trends and Development Strategies. Tashkent: Uzbekistan Tourism
Agency.
3.
Ismailov, S. (2021). Oʻzbekistonning ziyorat turizmi: tarixiy obidalar va
ularning ahamiyati. Samarqand: Samarqand universiteti nashriyoti.
4.
Alimov, M. (2020). Oʻzbekistonning ziyorat turizmi va uning madaniy
aspektlari. Toshkent: Sharq nashriyoti.
5.
Abdukarimova, D. (2022). Ziyorat turizmi: dunyo tajribasi va
Oʻzbekiston tajribasi. Xiva: Xiva turizm instituti nashriyoti.
