67
пятых классах. Интеграция методов DDL, Digital Storytelling и Backwards Design в
образовательный процесс показала свою высокую эффективность, что подтверждается как
количественными результатами эксперимента, так и качественными оценками участников
образовательного процесса.
Наше исследование подтвердило, что мультидисциплинарный подход в обучении
способен не только формировать специфические умения, но и обеспечивать комплексное
развитие учащихся, повышая их мотивацию, учебную активность и общую успеваемость.
Список использованной литературы:
1.
Алексеева Е.П. Метакогнитивные стратегии обучения: теоретические основы и
практическая реализация // Образование XXI века. — 2023. — №2. — С. 28–34.
2.
Богданова И.Н. Использование методов Data-Driven Learning в обучении языкам: анализ
возможностей и перспектив // Вопросы педагогики. — 2020. — №4. — С. 15–21.
3.
Бьюзен Т. Интеллектуальные карты. Полное руководство по мощному инструменту
мышления. — М.: Манн, Иванов и Фербер, 2019. — 240 с.
4.
Жураева М. «Обзор методичек и пособий по преподаванию языкознания и литературы
до 2000» //Boshlang ‘ich sinf o ‘quvchilarida universal ta’lim faoliyatini shakllantirish,
rivojlantirish va takomillashtirish nazariyasi va amaliyoti Xalqaro onlayn ilmiy-amaliy
konferensiya. – 2023. – С. 331-333.
5.
Журазода М.И «Методологические основы универсальных учебных действий.» (2024).
Retrieved 2 April 2024, from https://research-edu.com/index.php/conf1/article/view/62
6.
Иванова Л.А. Современные подходы к развитию когнитивных способностей учащихся в
начальной школе // Научные исследования в образовании. — 2020. — №3. — С. 44–50.
7.
Кузнецова Т.В. Влияние мультимедийных технологий на формирование языковой
компетенции учащихся // Образовательные технологии. — 2022. — Т. 18, №5. — С. 37–42.
8.
Лунев В.В., Лунева Т.А. Принципы проектирования содержания обучения на основе
опережающего подхода // Вестник КГПУ им. В.П. Астафьева. — 2016. — №4. — С. 67–74.
9.
Михайлова Н.Н. Цифровой сторителлинг как средство развития креативности учащихся
// Современные проблемы образования. — 2019. — №6. — С. 25–30
RAQAMLI TA’LIM MUHITIDA BOSHLANG‘ICH SINFDA ONA TILI VA O‘QISH
SAVODXONLIGI DARSLARINI TASHKIL QILISHNING NAZARIY ASOSLARI
Kamolova Nodirabegim Lutfullo qizi,
Nizomiy nomidagi TDPU talabasi
Ilmiy rahbar: Abrorxonova Kamolaxon Abrorxon qizi
doktori(PhD),dotsent
Annotatsiya:
Ushbu maqolada raqamli ta’lim muhitida boshlang‘ich sinf ona tili va o‘qish
savodxonligi darslarini tashkil etishning nazariy asosari, darsda qo‘llash mumkin bo‘lgan
texnologiya va yangi metodlarning tahlili va samaradorligi haqida fikr yuritilgan. Mazkur
darslarni tashkil etishda mavjud muammo va ularning yechimlari muhokama qilingan.
Kalit so‘zlar:
tilshunoslik, raqamli ta’lim, ona tili va o‘qish savodxonligi, metod, AKT, mavhum
tafakkur.
68
Bugungi kunda boshlang‘ich sinflarda “Ona tili va o`qish savodxonligi” fanini o‘qitishning
samaradorligi juda ko‘p omillar bilan chambarchas bog‘langan. Shubhasiz, o‘quvchilarning
psixologik xususiyatlari va o‘quv imkoniyatlarini hisobga olish, ona tili va o‘qish savodxonligi
ta’limining mazmuni va maqsadiga muvofiq keladigan topshiriqlar tizimi hamda metodlarini
to‘g‘ri belgilash, o‘qituvchi va o‘quvchi o‘rtasida pedagogik hamkorlikning o‘rnatilishi, darsda
ishga solinadigan vositalarning maqsadga muvofiq tanlanishi singarilarning barchasi
samaradorlikni ta’minlash bilan aloqadordir. Raqamli ta’lim muhitida o‘quvchilarga ona tili va
o‘qish savodxonligi fanlarini o‘rgatishda quyida keltirilgan usullar samarali hisoblanadi:
Chunonchi, o`rganiladigan har bir mavzu o`quvchilardan tovushlar, so`zlar va gaplarni
qiyoslashni, shu asosda umumlashmalar hosil qilishini talab etadi. Bu hol o`z-o`zidan ravshanki,
muammoli vaziyatni yuzaga keltiradi. O`quvchilarda “Nima uchun” degan savolga javob izlashga
ehtiyoj tug`iladi. Masalan, “Unli va undosh tovushlar” mavzusi o`rganilayotganda o`quvchi avval
unli va undosh tovushlarni to`g`ri nomlashni, keyin qiyoslashni, unli va undoshlar ishtirokida
so`zlar, so`zlardan esa gaplar hosil qilishni, ularning bir-biridan farqlarini aniqlashni talab etadi.
O`quvchilar bu topshiriqlarni bajarish asosida umumlashma hosil qiladilar.
O`quvchi dars mashg`ulotini muammoli savolni o`rtaga tashlash bilan boshlaydi. Masalan,
1) unli va undosh tovushlarni alohida - alohida aytib ko`ring. Ularni talaffuz qilishda qanday farqni
sezayapsiz?
2) Oltita unli harf ishtirok etgan so`z yozing. Ulardagi unlini boshqa unli bilan almashtirib ko`ring.
Qanday o`zgarishlarni sezayapsiz?
3) undosh tovushlarni talaffuz etib ko`ring.
Shovqin va ovozdan hosil bol`gan undoshlar alohida, faqat shovqindan hosil bo`lgan
undoshlarni alohida yozing. Agar topshiriqlarni bajarish muayan qiyinchilik to`g`dirsagina,
namuna ko`rsatiladi. Matn yaratish ham o`quvchi uchun muammo sanaladi. Buning ehg samarali
yo`llaridan biri o`quvchilarga so`roqlar berib, ularga javob topishni talab qilishdir. Masalan:
1. O`zbekistonda qaysi tumanlar bor?
2. Ular qanday mahsulotlar etishtiradilar?
3. O`zbekistonning qaysi mevalari olamga mashhur?
4. O`zbekiston xorijiy mamlakatlarga qanday mahsulotlar chiqaradi?
Bunday topshiriqlarni bajarib bo`lgandan keyin ijodiy matn yaratishi ancha osonlashadi.
O`quvchilar hukmiga “Bog`da”, “Polizda”, “Sinfimiz kutubxonasi”, “Sevimli ertagim”, “Aziz
onajonim”, “Mehribon do`stlarim” singari mavzularda matn yaratish tavsiya etiladi.
Muammoli vaziyat yaratishning bu usulida ramziy tasvirlardan foydalaniladi. Masalan,
O`zbekiston qovunlari rasmi va nomini berib, shunday mavzuda matn yaratish topshrilishi
mumkin. Muammoli vaziyat yaratishda til hodisalarini guruhlash, ajratish ham muhim ahamiyat
kasb etadi. Ayniqsa, so`zlarni muayyan uyalarga birlashtirish, umumiy ma`noli so`zning xususiy
ma`nosini yoki xususiy ma`noli so`zlarning umumiy ma`nosini topishni talab qilish muammoli
vaziyat yaratish imkonini beradi. Masalan, o`quv qurollari, mevalar, sabzavotlar, daraxtlar va
gullarning o`nlab, hatto yuzlab uyadoshlari borki, o`qituvchi umumiy ma`noli so`zni o`quvchilar
hukmiga havola etadi va (zaruriyat bo`lsa, unga bitta namuna ko`rsatadi) qolgan so`zlarni topishni
o`quvchilarga topshiradi.
Boshlangʻich sinflarning oʻqish darslari oʻz mohiyati, maqsad va vazifalariga koʻra ta’lim
tizimida alohida oʻrin tutadi. Negaki uning zaminida savodxonlik va axloqiy-ta‘limiy tarbiyaviy
69
asoslari turadi. Shuning uchun ham boshqa narsalar ta‘limini oʻqish va ta’limsiz tasavvur qilib
boʻlmaydi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. “O'qish madaniyatini oshirish” ilmiy-amaliy seminari materiallari. 2018
2.Ona tili va o'qish savodxonligi. 1-qism [Matn]: darslik 2-sinf uchun /K. Mavlonova [va boshq.].
-Toshkent: Respublika ta'lim markazi, 2021.
3.S.Matchonov, X.Bakieva, X.G’ulomova, SH.Yo’ldosheva, G.Xolboeva.
4.Boshlang’ich sinflarda ona tili o’qitish metodikasi Darslik. “Ishonchli hamkor” nashriyoti.
Toshkent 2020-728 b.
5.Ona
tili
va
o‘qish
savodxonligi
[Matn]:
2-sinf
o‘qituvchilari
uchun
metodik qo‘llanma. I.Azimova [va boshq]. – Toshkent: Respublika ta’lim markazi, 2021.-128b
THE IMPACT OF ADJECTIVES ON MEANING AND INTERPRETATION
Koshkinbaeva Nasiba
Student of Nukus Innovation Institute
Scientific advisor: Naimova Nazira
Abstract.
Adjectives play a crucial role in shaping meaning, interpretation, and perception in
language. They provide descriptive, evaluative, and emotional nuances that influence
communication across various contexts, including everyday speech, literature, media, and
discourse. Scholars such as Bloomfield, Chomsky, Halliday, Lakoff, Pinker, and van Dijk have
explored adjectives from structural, cognitive, and discourse perspectives, highlighting their
impact on thought processes, framing, and ideology. This article examines how adjectives
contribute to meaning-making, emotional response, and persuasion, emphasizing their
significance in linguistic and psychological frameworks. Understanding the power of adjectives
allows for more effective communication and critical interpretation of language.
Keywords:
Adjectives, meaning-making, interpretation, cognitive linguistics, discourse analysis,
framing, evaluation, perception, linguistic structure, communication.
Language is not just a means of communication; it is a tool that shapes perception,
influences emotions, and conveys subtle messages. Among the many elements of language,
adjectives hold a special place because they provide depth, nuance, and specificity. Without
adjectives, our descriptions would be vague and uninspiring. This article explores how adjectives
impact meaning and interpretation, demonstrating their essential role in everyday speech,
literature, media, and advertising.
To begin with, adjectives help us describe and categorize the world around us. By
modifying nouns, they give us a clearer understanding of objects, people, and situations. For
example, saying "a house" provides only a general idea, whereas "a spacious, modern house"
paints a more vivid picture. The adjectives "spacious" and "modern" add important details that
influence how the listener imagines the house. Moreover, adjectives can express both objective
and subjective qualities. Some adjectives, such as "wooden" or "triangular," provide factual
information, while others, like "beautiful" or "annoying," are based on personal opinions. Because
of this, adjectives can significantly impact how a message is perceived. For instance, calling a film
"boring" versus "thought-provoking" can affect whether someone decides to watch it. In addition,
