Научный информационный бюллетень

СОВРЕМЕННЫЕ ПРОБЛЕМЫ И РЕШЕНИЯ ЗАЩИТЫ АВТОРСКИХ И СМЕЖНЫХ ПРАВ В ЦИФРОВОЙ СРЕДЕ

Айгерим Арипбаева — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

В последние годы активная цифровизация всех сфер общественной жизни породила многочисленные вызовы для системы охраны интеллектуальной собственности. Появление масштабного пиратства, обхода технических средств защиты (DRM), а также неопределённость авторства при использовании искусственного интеллекта (ИИ) требуют переосмысления традиционных правовых механизмов и разработки новых, технологически нейтральных решений. Республика Узбекистан провозгласила приоритет «Цифрового Узбекистана», ратифицировав Договоры WIPO (WCT, WPPT) и внедрив национальные новеллы в Законе «Об авторском праве и смежных правах» (2021). Тем не менее статистика Агентства интеллектуальной собственности РУз фиксирует рост числа жалоб на онлайн-нарушения свыше 40 % к концу 2023 г. и лишь 15 % случаев оперативного пресечения. Данная диссертация направлена на комплексный анализ существующих проблем и выработку научно-обоснованных предложений по совершенствованию правовой и технологической охраны авторских и смежных прав в цифровой среде.

INGLIZ VA O‘ZBEK TILLARIDA SHAXS DEYKSISINING FUNKSIONAL SEMANTIK TAFOVUTLARI

Barno Rajabboqiyeva, M Khamrayeva — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqolada ingliz va o‘zbek tillarida shaxs deyksisining funksional-semantik tafovutlari qiyosiy-lingvistik nuqtai nazardan tahlil etildi. Shaxs deyksisi bu muloqot ishtirokchilarining (so‘zlovchi, tinglovchi va boshqalar) shaxsiy nuqtai nazaridan belgilanuvchi lingvistik birlikdir. Maqolada ingliz tilidagi I, you,we, he/she/it/ they va o‘zbek tilidagi men, sen/siz, u,biz,ular shaxs deyksisining grammatik, pragmatik va kontekstga bog‘liq ma’nodagi funksiyalari solishtiriladi. Tadqiqot natijalariga ko‘ra, ikki til o‘rtasidagi deyktik tizimda o‘xshashliklar mavjud bo‘lishiga qaramay, madaniy kontekst, ijtimoiy masofa, rasmiylik darajasi va kommunikativ maqsadlar ularning qo‘llanishida sezilarli tafovutlarni yuzaga keltiradi. Ayniqsa, o‘zbek tilidagi ‘‘siz ‘‘ formasining hurmat ifodalovchi funksiyasi, ingliz tilida esa bu birlikning boshqa vositalar orqali ifodalanishi maqolada chuqur tahlil qilinadi. Tarjima va pragmatik moslashtirish jarayonida yuzaga keladigan semantik noaniqliklar ham tahlil markazida turadi.

INTELLEKTUAL-FALSAFIY ROMAN – TARIXIY ROMAN MODIFIKATSIYASI SIFATIDA

Feruza Qurbonova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqola badiiy asar kayfiyatining inson ruhiyatiga bevosita va bilvosita ta’siri badiiy mushohada teranligi hamda badiiy estetik salohiyatining ichki qonuniyati bir butunlikda uyg‘unlashib talqin etilishi yozuvchining yutug‘i hisoblanadi. Adib qahramon ruhiyatini tahlil qilar ekan, har bir personaj yashashdan maqsad va ma’no qidiradi. Olloh tomonidan buyurilgan farz va amallarni ikki dunyo mezonidan kelib chiqib baholaydi va baholi qudrat bajaradi, shunga ko‘ra romanda psixologik, falsafiy va ilohiy tushunchalar badiiy umumlashma mazmun kasb etadi.

IQTISODIY O‘SISHNI TA’MINLASHDA TADBIRKORLIK FAOLIYATINING ROLI

D Norboyeva, SH Xasanov — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Mazkur maqolada kichik biznes va tadbirkorlikning mamlakat iqtisodiy taraqqiyotini ta'minlash, yangi ish o‘rinlarini yaratish, aholining daromadlari va farovonligini oshirishdagi roli ochib berilgan.

THE ROLE OF EFFECTIVE TEACHING STRATEGIES IN IMPROVING IELTS WRITING SKILLS AMONG ESL LEARNERS

Sevarakhon Alimatova, Sharofakhon Abdumalikova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

This thesis investigates the influence of effective teaching strategies on the development of IELTS writing skills among English as a Second Language (ESL) learners. The discussion emphasizes the importance of targeted instructional approaches, highlights common student challenges, and offers research-based recommendations for language educators aiming to improve learner outcomes in the context of IELTS preparation.

ESTABLISHING CORRELATION BETWEEN READING AND WRITING ACADEMIC ESSAYS IN TEACHING

M Akhmedova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

As educational systems around the world work to enhance literacy outcomes the complex relationship between reading and writing in academic contexts has attracted more attention recently. The relationship between university-level students reading habits and their capacity to compose scholarly essays is examined in this study. Through a mixed-methods approach that incorporates both quantitative and qualitative data the study investigates the ways in which students essay writing abilities are impacted by their reading of academic texts. The quality of written essays is strongly positively correlated with the frequency and depth of academic reading according to the results. Students academic writing skills can be greatly improved by incorporating structured reading practices into writing pedagogy according to the findings. There is discussion of the pedagogical implications and suggestions for curriculum development.

O‘ZBEK VA INGLIZ TILLARIDA MEHNAT QUROLLARI NOMLARI ORQALI XALQ TAFAKKURINING IFODALANISHI

Xurshid Fazliddinov — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Mehnat qurollari nomlari xalq og‘zaki ijodi, xususan maqollar va frazeologizmlar orqali xalqlarning madaniy, ijtimoiy va kognitiv dunyoqarashini aks ettiradi. Ushbu maqola o‘zbek va ingliz tillaridagi mehnat qurollari (masalan, o‘roq, bolta, hammer, plough) nomlarining maqollarda ishlatilishi va ular orqali xalq tafakkurining ifodalanishini qiyosiy tahlil qiladi. O‘zbek maqollari agrar madaniyat va jamoaviy qadriyatlar bilan bog‘liq bo‘lsa, ingliz maqollari ko‘proq individual mehnat va pragmatizmga urg‘u beradi. Korpus tahlili va sifatli tematik tahlil yordamida o‘zbek va ingliz xalqlarining mehnat qurollari orqali dunyoqarashidagi farqlar va o‘xshashliklar aniqlandi. Natijalar mehnat qurollari nomlarining metaforik ma’nolari orqali xalqlarning ijtimoiy qadriyatlarini, masalan, mehnatkashlik, sabr-toqat va ijtimoiy uyg‘unlikni aks ettirishini ko‘rsatadi. Tadqiqot tilshunoslik, madaniyatshunoslik va til o‘qitish sohasida qiyosiy tadqiqotlar uchun yangi imkoniyatlar ochadi.

O‘ZBEKISTON KASHTACHILIK AN’ANALARINING YOSH AVLOD ORASIDA SAQLANISHI VA OMMALASHUVI: MADANIY IDENTITET VA IJODIY MEROS NUQTAI NAZARIDAN

Sevinch Xoʻjamurodova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Mazkur maqolada O‘zbekiston kashtachilik san’atining madaniy meros sifatida yosh avlod orasida saqlanishi, rivojlanishi va ommalashuvi jarayonlari madaniy identitet hamda ijodiy yondashuvlar asosida tahlil etilgan. Asrlar davomida og‘zaki va amaliy yo‘l bilan avloddan-avlodga o‘tib kelgan kashtachilik san’ati xalq estetikasi, ruhiy dunyosi va qadriyatlarining timsoli sifatida e’tirof etiladi. Maqolada kashtachilik maktablarining mintaqaviy xususiyatlari, ularning estetik va ramziy mazmuni hamda yoshlar orasida bu san’atga bo‘lgan qiziqishning ortib borayotgani ilmiy asosda tahlil qilinadi. Tadqiqot davomida kashtachilik san’atining zamonaviy dizayndagi talqinlari, kreativ tadbirkorlikdagi o‘rni, yosh dizaynerlar tomonidan naqshlar stilizatsiyasi va global bozorda milliy brendlar yaratish borasidagi harakatlar o‘rganildi. Ijtimoiy tarmoqlar, raqamli platformalar va xalqaro ko‘rgazmalar bu san’at turining yoshlar orasida ommalashuviga sezilarli ta’sir ko‘rsatmoqda. Shuningdek, kashtachilikni intellektual mulk.

INTEGRATION OF NATIVE LANGUAGE AND LITERATURE SUBJECTS: APPROACHES AND PRACTICES

Mohidil Qurbonboyeva — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

This article explores the theoretical and practical aspects of integrating the subjects of the native language (Uzbek) and literature in secondary education. The integration is viewed through the lenses of competency-based, systematic, communicative, and culturally responsive approaches. Emphasis is placed on developing linguistic, stylistic, and communicative competencies through literary texts, as well as enhancing students' aesthetic thinking in native language classes by analyzing literary devices. The study presents practical strategies for classroom integration, demonstrating how this interconnected instruction strengthens students’ independent thinking, expressive skills, and literary appreciation.

QURILISH KORXONALARIDA MAHSULOT SIFATINI BOSHQARISH

M Sultanov, U Xolmurzayev — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqolada qurilish mahsulotlarining raqobatbardoshligini oshirish masalalari yoritilgan. Mahsulot raqobatbardoshligining asosiy omillari sifat, narx, innovatsionlik, ekologik xavfsizlik va logistika tizimi kabi jihatlar orqali tahlil qilingan. Shuningdek, O‘zbekiston qurilish sanoatining hozirgi holati, mavjud muammolar va ularni bartaraf etish yo‘llari o‘rganilgan. Muallif tomonidan qurilish mahsulotlari raqobatbardoshligini oshirish bo‘yicha bir qator taklif va tavsiyalar ilgari surilgan.

COGNITIVE FRAMING OF EUPHEMISMS IN POLITICAL DISCOURSE: A CONCEPTUAL METAPHOR APPROACH

Nodirxon Sharafutdinov — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

This paper explores how euphemisms function as cognitive and rhetorical tools in political discourse, focusing particularly on the use of conceptual metaphors. Drawing on Lakoff’s theory of conceptual metaphor and the broader framework of cognitive linguistics, the study examines how politicians manipulate language to frame controversial issues such as war, immigration, and economic crises. Euphemistic language, often perceived merely as a tool for politeness or indirectness, is shown to play a far more significant role in shaping public perception, minimizing perceived damage, and justifying ideological positions. Case studies of political speeches reveal how euphemisms like "collateral damage," "enhanced interrogation," or "undocumented migrants" are underpinned by metaphorical structures that influence cognition and moral judgment. This paper argues that understanding the cognitive framing power of euphemisms is crucial for uncovering the deeper manipulative potential of political rhetoric.

RHETORICAL FUNCTIONS OF EUPHEMISMS IN CRISIS COMMUNICATION BY POLITICAL LEADERS

Nodirxon Sharafutdinov — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

This paper explores the strategic use of euphemisms in political leaders’ crisis communication through the lens of Aristotelian rhetoric. Euphemisms, often dismissed as mere politeness, serve powerful rhetorical functions in shaping public perception during times of national or international crises such as pandemics, wars, or economic downturns. By employing ethos, pathos, and logos, euphemisms are utilized to reduce public panic, deflect responsibility, and reinforce authority. The study draws from rhetorical and crisis communication theories and offers a comparative analysis of political leaders' speeches during various crises, including COVID-19, military interventions, and economic collapses. The findings suggest that euphemistic language plays a central role in constructing politically favorable narratives, often at the expense of transparency. Understanding these rhetorical choices is essential for promoting critical public engagement and ethical communication in governance.

THE PRAGMATIC AND IDEOLOGICAL IMPLICATIONS OF EUPHEMISMS IN POLITICAL CAMPAIGN LANGUAGE

Nodirxon Sharafutdinov — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Euphemisms are a strategic component of political language, particularly during election campaigns where image, perception, and persuasion are paramount. This paper examines how euphemistic expressions are pragmatically used to perform speech acts that conceal ideological positions, manipulate voter perceptions, and frame political agendas in a more favorable light. Drawing on speech act theory, pragmatics, and critical discourse analysis, the study explores how euphemisms are employed not just to soften offensive or controversial messages, but to strategically obscure political realities. Through analysis of campaign speeches, slogans, and media messaging, the paper reveals the ideological mechanisms at work behind seemingly innocuous language and discusses its implications for democratic engagement and informed voting.

INTELLEKTUAL MULK HUQUQIDA MAJBURIY LITSENZIYA INSTITUTINING SHAKLLANISHI VA TARIXIY-EVOLYUTSION RIVOJLANISHI: NAZARIY-HUQUQIY TAHLIL

Nizomiddin Makhmudov — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Bugungi kunda jahon bo‘ylab intellektual mulk huquqlari egalari o‘zlarining monopol huquqlaridan foydalangan holda raqobatchilarni sudga berishlari mumkin – bu raqobatchilar chalg‘ituvchi darajada o‘xshash belgi ishlatgan bo‘lsa, patent da’vo doirasiga kiruvchi ixtironi qo‘llagan bo‘lsa yoki mualliflik huquqi bilan himoyalangan asarga sezilarli darajada o‘xshash ish yaratgan bo‘lsa. Eng muhimi, intellektual mulk huquqlari buzilgan taqdirda, huquq egasi sud orqali bu huquqni buzgan shaxslarga nisbatan taqiq qo‘yuvchi qaror (injunction) chiqarilishini talab qilishi mumkin, bu esa buzuvchi tomonning ushbu intellektual mulk obyektidan foydalanishini taqiqlaydi. Mualliflik huquqlariga kelsak, ayrim holatlarda huquq egalari san’at, musiqa, adabiyot kabi madaniy asarlardan xususiy ravishda foydalanayotgan oddiy foydalanuvchilarga ham to‘sqinlik qilish huquqiga ega bo‘ladilar.

INTERAKTIV METODLAR ASOSIDA BOLALAR ADABIYOTI DARSLARINI TASHKIL ETISHNING SAMARADORLIGI

Nigora Mirzayeva — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqolada bolalar adabiyoti fanini o‘qitishda interaktiv metodlar asosida darslarni tashkil etishning pedagogik samaradorligi o‘rganiladi. Zamonaviy ta’lim tizimida interaktiv yondashuvlar orqali o‘quvchilarning qiziqishini oshirish, adabiy matnlarni tahlil qilishga bo‘lgan faolligini kuchaytirish va tanqidiy fikrlash ko‘nikmalarini shakllantirish muhim ahamiyatga ega. Tadqiqot natijalari interaktiv metodlardan foydalanish bolalar tafakkuri va estetik didining rivojiga ijobiy ta’sir ko‘rsatishini ko‘rsatadi.

BOLALARNING SOG'LOM BO'LIB RIVOJLANISHIDA JISMONIY TARBIYANING O'RNI

Sevinch Davronova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqolada bolalar organizmining sog‘lom shakllanishi va har tomonlama rivojlanishida jismoniy tarbiyaning o‘rni tahlil qilinadi. Jismoniy tarbiya nafaqat bolaning jismoniy holatini mustahkamlash, balki ruhiy va ijtimoiy moslashuvini ham ta’minlaydi. Tadqiqot davomida maktabgacha yoshdagi bolalarda jismoniy faollikning salomatlik, harakat faoliyati, nutq rivoji va shaxsiy intizomga ta’siri o‘rganildi. Maqolada samarali jismoniy mashqlar, harakatli o‘yinlar, ertalabki gimnastika va sport elementlarining tarbiyaviy qiymati yoritilgan.

ISSIQLIK TUSHUNCHASINING TRANSFORMATSIYASI: SADI CARNOT’DAN TO NANOTERMODINAMIKAGACHA

Navbahor Qurbanbayeva — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Mazkur maqolada issiqlik tushunchasining tarixiy va ilmiy jihatdan evolyutsiyasi, uning klassik termodinamikadan boshlab zamonaviy nanotexnologiyalar darajasigacha bo‘lgan rivojlanish bosqichlari yoritiladi. Xususan, Sadi Karnoning issiqlik dvigatellari samaradorligiga doir asosiy prinsiplari, keyinchalik bu nazariyalarning termodinamik qonunlar shaklida umumlashtirilgani, hamda XX–XXI asrlarda mikro- va nanomiqyosdagi issiqlik hodisalarini o‘rganishga qaratilgan nanotermodinamika yondashuvlari chuqur tahlil qilinadi. Maqola energetika tizimlari, nanoelektronika va kvant darajadagi issiqlik almashinuvi masalalariga nazariy va amaliy nuqtai nazardan yondashadi.

ANALYZING THE INTERPLAY OF GENERAL ACADEMIC AND DISCIPLINE SPECIFIC LEXEMES IN EDUCATIONAL BOOKS

Elinura Zokirova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Academic language proficiency is a cornerstone of successful content comprehension across disciplines. This study investigates the relationship between general academic lexemes (GALs) and discipline-specific lexemes (DSLs) in educational textbooks across three domains: biology, economics, and linguistics. Using corpus-based analysis, the study identifies patterns in lexical density, frequency, and co-occurrence of GALs and DSLs in representative chapters. Results show that while GALs provide structural and cognitive scaffolding for learners, DSLs are essential for developing conceptual understanding within a field. The paper emphasizes the pedagogical need for balanced lexical exposure and explicit instruction on both lexeme types.

TEACHERS’ ATTITUDES TOWARD AI-ENHANCED LISTENING ACTIVITIES: A PILOT STUDY IN UZBEKISTAN

Malika Baxramova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

This pilot study investigates the perceptions and attitudes of secondary EFL teachers in Uzbekistan toward the use of Artificial Intelligence (AI)-enhanced listening activities in classroom instruction. With the increasing prevalence of AI technologies in language education, understanding teacher acceptance and readiness is crucial for successful implementation. The study was conducted with 25 EFL teachers from both urban and rural schools, using surveys, interviews, and lesson observations to gather data. Participants explored AI tools such as Elsa Speak, ChatGPT (with speech integration), and Listenwise over a four-week trial period. The findings reveal that while teachers generally acknowledge the pedagogical value of AI—especially in fostering learner autonomy, increasing motivation, and supporting differentiated instruction—they also express concerns regarding insufficient training, technological access, and the cultural relevance of AI-generated content. Some participants were apprehensive about the potential devaluation of teacher roles in favor of automation. Overall, the study highlights the importance of professional development, infrastructure investment, and the contextual adaptation of AI tools. It concludes that AI-enhanced listening activities should complement rather than replace traditional methods and that a teacher-centered, blended learning approach is the most viable path for integration in Uzbekistan's EFL classrooms.

REPROSISTIK KONFLIKT VA IJTIMOIY ROL TALQINI: “OYIMTILLA” ROMANINING ASOSIY G‘OYALARI

Dilorom Mamatova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqolada Zulfiya Qurolboy qizining Oyimtilla romanidagi asosiy g‘oyalar – reprosistik konflikt (ya’ni onalik masalasi va tanlov erkinligi o‘rtasidagi ichki ziddiyat) hamda ayolning jamiyatdagi ijtimoiy roli qanday tasvirlanganligi tahlil qilinadi. Asarda bosh qahramon Nilufarning onalik, turmush va kasbiy hayotdagi qarorlari orqali zamonaviy o‘zbek ayolining ichki kurashi ochib beriladi. Muallif feministik adabiy tanqid va ijtimoiy-konstruktivistik yondashuv asosida ayollarning ijtimoiy me’yorlar bilan kurashi, o‘zini anglash jarayoni va shaxsiy erkinlik sari intilishini ko‘rsatadi. Maqola xulosasiga ko‘ra, Oyimtilla romani o‘zbek adabiyotida ayol mavqeini qayta talqin etishga xizmat qiluvchi muhim adabiy manba hisoblanadi.

KIMYO FANINI O’QITISHDA O’YINGA ASOSLANGAN INTERAKTIV SIMULYATORLARNING SAMARADORLIGI

J Sharopov — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Kimyo fanini o’qitishda o’yinga asoslangan interaktiv simulyatorlar talabalar bilimlarini mustahkamlashda va qiziqarli tarzda o’rgatishda samarali usul hisoblanadi. Ushbu simulyatorlar orqali o’qituvchilar murakkab kimyoviy konseptsiyalarni oson tarzda tushuntirishlari, talabalar motivatsiyasini oshirishda va ularning mustaqil o’rganish qobiliyatlarini rivojlantirishda qo’llashlari mumkin. O’yinga asoslangan metodikalar talabalarni interaktiv va amaliy o’rganish jarayoniga jalb qilib, ta’lim samaradorligini oshiradi va bilimlarni real hayotdagi muammolarni hal qilish uchun qo’llash imkoniyatini beradi.Bu platformalar orqali universistetda amaliy mashg’ulotlarni hamda labaratoriya mashg’ulotlarini qiziqarli tarzda olib borish mumkin,o’z navbatida o’rta maktab o’qituvchilari ham darslarda foydalanishlari yaxshi samara beradi.

YANGI O‘ZBEKISTONDA YOSHLAR TRANSFORMATSIYASINING MADANIY XUSUSIYATLARI

Billura Shoyo‘ldoshova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Mazkur tezisda Yangi O‘zbekiston sharoitida yoshlar transformatsiyasining madaniy xususiyatlari tahlil qilinadi. Ijodiy-madaniy islohotlar jarayonida yoshlarning madaniy identifikatsiyasi, milliy qadriyatlarga munosabati, madaniyat va san’at sohasining roliga ham e’tibor qaratilgan. Yoshlar transformatsiyasida madaniy xususiyat Yangi O‘zbekiston taraqqiyotining asosiy omillaridan biri ekanligiga urg‘u berilgan.

BOSHLANG‘ICH SINF O‘QUVCHILARIDA MULOQOT KO‘NIKMALARINI SHAKLLANTIRISHDA O‘QITUVCHINING ROLI

Mardona Qurboniyozova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqolada boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida muloqot ko‘nikmalarini rivojlantirish masalasi yoritilgan. Xususan, o‘qituvchi nutqiy faollikni rag‘batlantiruvchi interaktiv usullar, guruhli mashg‘ulotlar, rolli o‘yinlar va kommunikativ vazifalardan qanday foydalanishi haqida fikr yuritiladi. O‘quvchilarning og‘zaki va yozma nutqini shakllantirish, tinglay olish va fikr almashish madaniyatini o‘rgatish orqali ularning shaxsiy rivojlanishiga erishish yo‘llari tahlil qilinadi.

VARIATIV O‘QUV REJA ASOSIDA KIMYO FANINI CHUQURLASHTIRIB O‘QITISHNING PEDAGOGIK MODELI: AMALIY TAJRIBA VA NAZARIY ASOSLAR

Farrux Temirov — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqola variativ o‘quv reja negizida kimyo fanini chuqurlashtirib o‘qitishga mo‘ljallangan, nazariya bilan amaliyot o‘rtasida ko‘prik bo‘ladigan yangi pedagogik modelni tasvirlaydi. Manbalarni tanlashda Scopus, Web of Science va mahalliy dissertatsiyalar chuqur tahlil qilindi. Modelda STEM yondashuvi, integratsion laboratoriya mashg‘ulotlari va refleksiv baholash usullari navbatma-navbat qo‘llanib, o‘quvchilar motivatsiyasi kutilganidan tezroq ko‘tarildi. Ayrim hollarda esa sinflar o‘zaro raqobatga kirishib, natijani yanada oshirdi

O‘ZBEKISTON SUG‘URTA BOZORIGA ZAMONAVIY INSURTECH TEXNOLOGIYALARNI JORIY QILISH YO‘NALISHLARI

Ulug‘bek Rashidov — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqolada zamonaviy Insurtech texnologiyalarning mohiyati va va ularning O‘zbekiston sug‘urta bozoriga joriy etilishi masalalari ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, mamlakatda Insurtechning rivojlanishiga ta’sir etuvchi omillar tahlil qilingan.

TALABALARNING MATEMATIK SAVODXONLIGINI OSHIRISHDA MUAMMOLI O‘QITISH METODIKASI

o’g’iloy Jumayeva — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Zamonaviy pedagogik texnologiyalar ta’lim sifatini oshirish, davlat ta’lim standartlariga muvofiqlikni ta’minlash hamda o‘quv jarayonining samaradorligini oshirishda muhim omillardan biri hisoblanadi. Mazkur maqolada bu maqsadlarga erishishda yana bir muhim jihat — talabalarning matematik savodxonligini oshirish, zamonaviy texnologiyalar mohiyatini chuqur anglab yetishi va ularni samarali qo‘llay olishi, shuningdek, dars jarayonini ijodiy tashkil eta bilishlari yoritib beriladi.

AQLI ZAIF BOLALARNING DIQQATINI RIVOJLANTIRISHDA O‘QITUVCHI HAMDA OTA-ONALARNING ISHTIROKI

Ozodjon Nasilloev — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqolada aqli zaif bolalarning diqqatini rivojlantirishda o‘qituvchi va ota-onalarning o‘zaro hamkorligi, ularning tarbiyaviy va pedagogik yondashuvlari tahlil qilingan. Maqolada aqli zaif bolalarda diqqatning shakllanish xususiyatlari, ularni rivojlantirish usullari va bu jarayonda ijtimoiy muhitning, xususan, oilaning hamda maktabning tutgan o‘rni yoritilgan. Shuningdek, o‘qituvchi va ota-onalarning hamkorlikda olib boradigan ishlari orqali bola diqqatini faollashtirishga oid amaliy tavsiyalar berilgan. Tadqiqot natijalari aqliy rivojlanishida nuqsoni bo‘lgan bolalarning ijtimoiy moslashuvi va ta’lim jarayonidagi muvaffaqiyatlarini oshirishga xizmat qiladi.

ЭФФЕКТИВНОСТЬ МЕТОДОВ ПРОБЛЕМНОГО ОБУЧЕНИЯ И КЕЙС-СТАДИ В ПРЕПОДАВАНИИ ПРОФИЛАКТИЧЕСКИХ ДИСЦИПЛИН

Шоира Далимова — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

В данной статье анализируется и сравнивается эффективность применения методов проблемного обучения (PBL) и кейс-стади для формирования профессиональных компетенций у студентов-медиков в области профилактической медицины. Оценивается их вклад в развитие клинического мышления, аналитических способностей и умения применять теоретические знания в практических ситуациях.

TYPES OF MAGAZINE

Shaxodat Abduraxmonova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Magazines always contain important advertising, news and lots of information. It was considered as one of the media that serves to deliver and know important messages in people's lives. It contains many important things. For example, complete information about the latest news, and then the traditional fields, aviation, climate, nature, sports and movies news.

THEORETICAL FOUNDATIONS FOR DEVELOPING COMMUNICATIVE COMPETENCE IN FOREIGN LANGUAGE EDUCATION IN THE CONTEXT OF MODERN PEDAGOGICAL TECHNOLOGIES

Zabarjadkhon Ganiyeva — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

This article explores the theoretical foundations for developing communicative competence in the process of foreign language education at the higher education level. The study traces the evolution of information technologies and their influence on teaching methods — from early computer-assisted instruction based on behaviorist theory to Web 2.0-enabled, interactive and learner-centered environments. The pedagogical shift toward integration of digital technologies has led to the creation of new educational models that promote critical thinking, self-directed learning, and active participation in communication. The concept of “Education 2.0,” emerging alongside the Web 2.0 paradigm, is discussed as a transformative approach to language education in the digital era.

O‘ZBEKISTONDA KICHIK SANOAT KORXONALARI RIVOJLANISHINING O‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI VA HOZIRGI HOLATI

Vazira Aminjonova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

O‘zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishganidan so‘ng, iqtisodiy islohotlarning bosqichma-bosqich amalga oshirilishi natijasida bozor iqtisodiyoti tamoyillariga asoslangan, ochiq va raqobatbardosh iqtisodiy tizimni shakllantirish yo‘liga qat’iy qadamlar qo‘yildi. Ayniqsa, so‘nggi yillarda amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli iqtisodiy islohotlar natijasida kichik biznes va xususiy tadbirkorlik, shu jumladan kichik sanoat korxonalari milliy iqtisodiyotning asosiy drayveriga aylanmoqda. Ushbu sektorni har tomonlama rivojlantirish bugungi kunda davlat iqtisodiy siyosatining ustuvor yo‘nalishlaridan biriga aylangan

ЛЕКСИЧЕСКИЕ СВОЙСТВА МЕТАФОР В УЗБЕКСКОМ И РУССКОМ ЯЗЫКАХ

Зулхумор Шукурова — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

В статье рассматриваются лексические особенности метафор в узбекском и русском языках на материале художественной литературы. Анализируются их структурно-семантические характеристики, национально-культурная специфика и роль в формировании образной картины мира. Сопоставительный анализ выявляет как универсальные механизмы метафорического переноса, так и различия, обусловленные менталитетом и традициями каждого народа.

OʻZBEK MILLIY MUSIQASINING TARIXIY ILDIZLARI VA RIVOJLANISH BOSQICHLARI

Marjona Maxamatova , Zilola Sobirova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqolada o'zbek musiqasining tarixi, tub ildizlari, o'zbek san'atining rivojlanishi, tarixi, rivojlanish omillari, an'anaviy musiqaning rivojlanish bosqichlari, o'zbek musiqasining rivojlanishida katta xissa qo'shgan musiqshunoslar haqida so’z boradi.

ФИЛОСОФИЯ И ОБРАЗНОСТЬ В РАССКАЗАХ НУРАЛИ КАБУЛА

Нафиса Нематжонова — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

В статье рассматривается своеобразие рассказов современного узбекского писателя Нурали Кабула. Анализируется тематика и проблематика его произведений, затрагивающих экзистенциальные и нравственные вопросы, раскрываются особенности композиции, символики и художественной образности. Особое внимание уделено языковому стилю автора, созданию глубоко психологических и морально насыщенных образов. Отмечается соединение национальной специфики с универсальными человеческими ценностями, что придаёт рассказам Нурали Кабула философскую глубину и художественную выразительность.

INVESTIGATION OF THE ANTIMICROBIAL ACTIVITY OF ENDOPHYTIC FUNGI ISOLATED FROM HYSSOPUS OFFICINALIS

Farkhod Eshboev , Lobar Khayrullaeva , Mufazzal Valieva — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Endophytic microorganisms play a significant role in helping plants adapt to various biotic and abiotic stresses [1]. Endophytes can alter the plant's metabolic pathways, producing specific antimicrobial compounds or activating their own defense mechanisms, leading to induced resistance [2]. They are capable of synthesizing a wide range of antimicrobial substances and are considered a promising source of new active compounds that contribute to the development of novel antibiotics, antifungal agents, and biopesticides [3]. This has sparked increasing interest in studying the endophytes of medicinal plants, which are renowned for their rich repertoire of biologically active substances as potential sources of new antimicrobial agents

RAQAMLI TEXNOLOGIYALARNING SPORTDAGI OʻRNI

Shohsanam Eshpoʻlatova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqolada raqamli texnologiyalarning zamonaviy sport sohasidagi ahamiyati, ularning sportchilarning jismoniy tayyorgarligini oshirish, tibbiy monitoring, mashg‘ulotlarni avtomatlashtirish, murabbiylik jarayonlarini optimallashtirish hamda sport musobaqalarining tahlili va translyatsiyasidagi roli tahlil etiladi. Asosiy e’tibor sun’iy intellekt, aqlli qurilmalar, analitik dasturlar, videotalil tizimlari va virtual haqiqat texnologiyalariga qaratilgan. Tadqiqotda O‘zbekiston sport tizimi misolida raqamli texnologiyalarni joriy etish darajasi va natijalari ham ko‘rib chiqiladi. Maqolada statistik ma’lumotlar, amaliy misollar va ilg‘or xorijiy tajribalar asosida raqamli transformatsiyaning sportda qanday ijobiy ta’sir ko‘rsatayotgani asoslab berilgan.

FUQAROLAR VA DAVLAT O‘RTASIDAGI HUQUQ VA MAJBURIYATLARNING AMALGA OSHIRILISHINING O‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI

Husniddin Yo‘ldoshev — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Mazkur tezisda fuqarolarning huquq va majburiyatlarini amalda to‘laqonli ta’minlashga to‘sqinlik qilayotgan asosiy muammolar — fuqarolarning huquqiy savodsizligi, sud tizimidagi byurokratik holatlar va mahalliy boshqaruv organlari faoliyatidagi shaffoflik yetishmovchiligi — atroflicha tahlil etilgan. Shuningdek, ushbu muammolarni bartaraf etish yo‘llari sifatida huquqiy savodxonlikni oshirishga qaratilgan davlat dasturlarini ishlab chiqish, elektron hukumat platformalarini rivojlantirish hamda ombudsman institutini mahalliy darajada kuchaytirish kabi samarali chora-tadbirlar taklif etilgan. Ushbu ish huquqiy madaniyatni yuksaltirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirishga qaratilgan dolzarb ilmiy-amaliy yondashuvni aks ettiradi.

XORIJIY DAVLATLAR KONSTITUTSIYALARIDA FUQARO VA DAVLATNING HUQUQ VA MAJBURIYATLARINING O'ZARO BOG'LIQLIGINING KONSTITUTSIYAVIY-HUQUQIY MUSTAHKAMLASH USULLARI

Husniddin Yo‘ldoshev — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Mazkur tezisda xorijiy davlatlar konstitutsiyalari tahlil qilinib, fuqarolarning huquqlari va davlatning majburiyatlari o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlikning konstitutsiyaviy-huquqiy asosda qanday shakllantirilgani yoritiladi. Ayrim davlatda fuqarolarning erkinliklari nafaqat kafolatlanishi, balki davlat tomonidan ijtimoiy va huquqiy himoya qilish majburiyatlari bilan uyg‘unlashgani ko‘rsatiladi. Tezisda konstitutsiyaviy muvozanatning demokratik boshqaruvdagi munosabatlarining huquqiy barqarorligini ta’minlashdagi roli ilmiy asosda tahlil etilgan.

SUN’IY INTELLEKT ASOSIDA YARATILGAN RENDER VA PROFESSIONAL VIZUALIZATSIYA O‘RTASIDAGI QIYOSIY TAHLIL

Zilola Raxmatillayeva — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqolada konseptual arxitektura dizayni bosqichida sun’iy intellekt asosida yaratilgan vizual renderlar va an’anaviy grafik dastur – Lumion yordamida tayyorlangan professional vizualizatsiya o‘rtasidagi farqlar qiyosiy tahlil qilinadi. Tadqiqotda bir xil 3D-geometriyali model asosida ikkita yo‘nalishda vizualizatsiya bajarildi: birinchi holatda ChatGPT asosida AI-renderlar, ikkinchisida esa Lumion dasturida foydalanuvchi nazoratida yuqori sifatli tasvirlar yaratildi. Tahlil natijalari AI vositalarining render tezligi, avtomatik kontent generatsiyasi va ko‘p variantlilikda ustun ekanini, Lumion esa detal aniqligi, barqarorlik va foydalanuvchi nazorati borasida afzal ekanini ko‘rsatdi. Maqolada ushbu ikki yondashuvning afzallik va cheklovlari texnik, vizual va amaliy mezonlar asosida baholandi. Natijalar AI vositalarining konseptual dizayn bosqichidagi samaradorligini, Lumionning esa yakuniy vizualizatsiya sifatidagi ustunligini isbotladi.

BUGʻDOYDA SARIQ ZANG (PUCCINIA STRIIFORMIS) KASALLIGIGA QARSHI KURASH CHORALARI

Nurboy Joʻrayev — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu tezisda bugʻdoy ekinlariga katta zarar yetkazuvchi sariq zang (Puccinia striiformis) kasalligi, uning biologik xususiyatlari, tarqalish sharoitlari va iqtisodiy oqibatlari chuqur o‘rganiladi. Shuningdek, kasallikka qarshi kurashishning asosiy yo‘nalishlari — agrotexnik, seleksion, kimyoviy, biologik va monitoring tizimlari bo‘yicha chuqur tahlil olib boriladi. Har bir usulning afzallik va kamchilik jihatlari taqqoslanadi, ularning amaliyotdagi qo‘llanilish holatlari misollar bilan yoritiladi. Materialda zamonaviy yondashuvlar, ekologik xavfsizlik va barqaror hosildorlikni ta’minlash uchun kompleks strategiyalar asoslab beriladi. Tezis, shuningdek, seleksiya orqali rezistent navlar yaratish, biofungitsidlardan foydalanish va erta ogohlantirish tizimlarining roli kabi istiqbolli yo‘nalishlarga alohida e’tibor qaratadi.

YALLIG‘LANISHLI PARODONTAL KASALLIKLARNI DAVOLASHDA KOMPLEKS TERAPIYANING SAMARADORLIGI: GLIKODENT VA ANTIBIOTIK VOSITALAR MISOLIDA

Mohinur Anvarjonova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu ilmiy maqolada yallig‘lanishli parodontal kasalliklarning tarqalish darajasi, etiopatogenetik omillari, klinik shakllari hamda ularni tashxislash va davolashning zamonaviy usullari o‘rganilgan. Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti va O‘zbekiston hududidan olingan epidemiologik ma’lumotlarga asoslanib, kasalliklarning yoshga bog‘liq xususiyatlari, CPITN indeksi, Shiller–Pisarev testi va Kulajenko usuli yordamida baholash mexanizmlari ko‘rib chiqilgan. Tadqiqot 30 nafar bemor ishtirokida o‘tkazilgan bo‘lib, "Glikodent" preparatining erta bosqichdagi parodontitda yuqori klinik samaradorligi aniqlangan. Og‘ir holatlarda antibiotik terapiyaning foydali ta’siri kuzatilgan. Natijalar, parodontal kasalliklarni erta aniqlash va ularni individual asosda davolashda kompleks yondashuv muhimligini ko‘rsatmoqda.

TALABALARNING NUTQIY KOMPETENTSIYASINI AUTENTIK VIDEO MATERIALLAR VOSITASIDA RIVOJLANTIRISH

Iroda Dusmurodova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Mazkur maqolada nofilologik yo‘nalishdagi talabalarga ingliz tilini o‘qitishda autentik video materiallardan foydalanishning nutqiy kompetensiyani rivojlantirishdagi o‘rni yoritilgan. Video materiallar yordamida tinglab tushunish, talaffuz, kontekstual so‘z boyligi va madaniy tafakkurni shakllantirish imkoniyatlari tahlil etiladi. Tadqiqotda amaliy tajriba asosida autentik videoning o‘quv jarayoniga ta'siri ko‘rib chiqilgan.

MULTIMEDIA DASTURLARI ASOSIDA INGLIZ TILINI O‘QITISH TEXNOLOGIYALARINI TAKOMILLASHTIRISH

Shaxnozaxon Maxmudova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqolada ingliz tilini o‘qitishda multimedia dasturlaridan foydalanishning nazariy va amaliy jihatlari tahlil qilinadi. Multimedia vositalari ta’lim jarayonini interaktiv va samarali qilishda muhim rol o‘ynaydi. Ingliz tilini o‘rganuvchilarning nutqiy, eshitish, o‘qish va yozish ko‘nikmalarini rivojlantirishda multimedia dasturlari ta’lim sifatini oshiradi. Shuningdek, maqolada multimedia texnologiyalarini o‘qitish jarayoniga integratsiya qilish usullari, pedagogik yondashuvlar hamda duch kelinadigan muammolar va ularni hal qilish yo‘llari ko‘rib chiqiladi.

ANALOG SIGNALLAR USTIDA AMALLAR

Zilola Raximberdiyeva — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqolada analog signallar ustida bajariladigan asosiy arifmetik amallar — yig‘ish, ayirish, ko‘paytirish va bo‘lish nazariy va amaliy jihatlari tahlil qilinadi. Analog signallarni qayta ishlashda ushbu amallar qanday qo‘llanilishi, texnik vositalar va ularning amaliy sohalardagi ahamiyati batafsil yoritilgan.

МИРЗА УЛУГБЕК – ВЕЛИКИЙ ЭНЦИКЛОПЕДИСТ И ИЗВЕСТНЫЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ ДЕЯТЕЛЬ

Тумарис Суванкулова — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Данная статья рассматривает жизнедеятельность одного из величайших ученых и астрономов, жившего в XIV-XV веках в нашей эре и оставившего после себя свои большие труды, дорого оценивающиеся на данный период времени, статья поможет изучить историю его успеха в научных трудах, раскрыть их смысл.

KORXONALARNING EKOLOGIK MAS'ULIYATI: IJTIMOIY VA HUQUQIY YONDASHUVLAR

Nodirabonu Abdurofiyeva — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqolada korxonalarning ekologik mas'uliyati tushunchasi ijtimoiy va huquqiy nuqtayi nazardan yoritiladi. Ekologik muhitga zarar yetkazayotgan ishlab chiqaruvchi subyektlarga nisbatan davlat va jamiyat tomonidan qo‘llanilayotgan nazorat mexanizmlari tahlil qilinadi. Korxonalarning ijtimoiy mas'uliyat doirasida ekologik barqarorlikni ta'minlashdagi roli, shuningdek, huquqiy javobgarlik shakllari – jarima, to‘lovlar, sud tartibidagi choralar – chuqur o‘rganiladi. Xulosa sifatida, korxonalarni ekologik jihatdan mas'uliyatli yuritishga undovchi kompleks yondashuvlar taklif qilinadi.

YURAK ISHEMIK KASALLIGI: PATOGENEZ VA MORFOLOGIK O‘ZGARISHLAR

Marjona Ma'murova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqolada yurak ishemik kasalligining (YIK) rivojlanish mexanizmlari va morfologik o‘zgarishlari tahlil qilinadi. YIK yurak mushagining kislorodga bo‘lgan talab va ta’minot orasidagi nomutanosiblik natijasida yuzaga keladi. Kasallik patogenezi asosan toj arteriyalarining aterosklerotik zararlanishi, blyashkalar hosil bo‘lishi, endoteliy disfunksiyasi va tromboz jarayonlari bilan bog‘liq. Bundan tashqari, yurak mushagida yuzaga keladigan metabolik o‘zgarishlar, ion almashinuvining buzilishi va reperfuziya shikastlanishlari YIKning klinik va morfologik oqibatlarini belgilaydi. Maqolada miokard infarkti, ishemik kardioskleroz va yurakning to‘satdan o‘limi kabi shakllarning gistologik va makroskopik belgilariga to‘xtaliniladi. Morfologik o‘zgarishlar orasida miokard nekrozi, chandiqlanish, fibrozis, yurak mushagining gipertrofiyasi va qon tomir o‘zgarishlari alohida ahamiyatga ega. Shuningdek, YIKning diagnostik mezonlari va asosiy davolash usullari ham qisqacha ko‘rib chiqilgan. Ushbu kasallikni erta aniqlash va kompleks profilaktika choralari ko‘rish yurak-qon tomir kasalliklari oqibatlarining oldini olishda muhim ahamiyat kasb etadi.

KORXONALARDA MEHNAT XAVFSIZLIGINI TA’MINLASHDA TEXNIK NAZORATNING O‘RNI

Muyassar Jumadullayeva — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Mazkur maqolada ishlab chiqarish korxonalarida mehnat xavfsizligini ta’minlashda texnik nazoratning tutgan o‘rni o‘rganilgan. Texnik nazoratning asosiy shakllari, ularni tashkil etish usullari va samaradorligi tahlil qilinib, mavjud muammolar va takomillashtirish yo‘llari ko‘rib chiqildi. Tadqiqot davomida korxonalarda yuz berayotgan baxtsiz hodisalar va nosozliklarning aksariyati texnik nazoratning yetarli darajada yo‘lga qo‘yilmaganligi bilan bog‘liqligi isbotlandi.

OLIY TA’LIM TALABALARINING INGLIZ TILINI O‘RGANISHGA BO‘LGAN MOTIVATSIYASINI SHAKLLANTIRISHDA GEYMIFIKATSIYADAN SAMARALI FOYDALANISH

Manzura Almamatova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqolada ingliz tilini o‘rganayotgan oliy ta’lim talabalarining motivatsiyasini oshirishda geymifikatsiya texnologiyasining o‘rni va ahamiyati tahlil qilinadi. Ta’limda raqamli vositalar va o‘yin elementlarini integratsiyalash orqali talabalarni faol, samarali va motivatsion muhitga jalb qilish imkoniyatlari ko‘rib chiqiladi. Tadqiqot davomida turli geymifikatsiya vositalarining (ochkolar, darajalar, reyting tizimlari, belgilar va yutuqlar) ta’siri o‘rganilib, ularning motivatsiyani oshirishdagi samaradorligi eksperimental asosda baholandi. Natijalar geymifikatsiyaning nafaqat bilim darajasini, balki talabalarning darsga nisbatan munosabati va ishtirok darajasini ijobiy tomonga o‘zgartirishini ko‘rsatdi.

NOMUTAXASSIS YO‘NALISH TALABALARINING INGLIZ TILINI O‘ZLASHTIRISHIDA INTERAKTIV-GEYMIFIKATSION METODLARNING SAMARADORLIGI

Manzura Almamatova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Mazkur maqolada ingliz tilini o‘rganishda nomutaxassis yo‘nalishda tahsil olayotgan talabalar uchun interaktiv va geymifikatsiya elementlariga asoslangan metodlarning ta’siri tahlil qilinadi. Ta’lim jarayonida darsni o‘yin shaklida tashkil etish orqali talabalar faolligi, bilimni o‘zlashtirish darajasi va darsga bo‘lgan qiziqish o‘zgarishlari kuzatildi. Tadqiqot natijalari interaktiv-geymifikatsion yondashuvning an’anaviy usullarga qaraganda samaraliroq ekanini ko‘rsatdi. Ushbu metod orqali talabalar faol ishtirok etuvchi, mustaqil fikrlovchi va tilni real kommunikativ vaziyatlarda qo‘llovchi subyektga aylanishadi.

NUMERICAL SOLUTIONS OF NONLINEAR DIFFUSION PROBLEMS WITH CONVECTIVE TRANSFER

Gulom Urolov — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Nonlinear diffusion problems coupled with convective (advection) transport arise in many physical and engineering systems such as heat and mass transfer, environmental flows, and reactive transport in porous media. These problems are modeled using partial differential equations (PDEs) that include nonlinear diffusion terms and advection terms, making analytical solutions difficult or impossible. Therefore, robust and accurate numerical methods are necessary to analyze such systems.

AGROTURIZM: QISHLOQ XO‘JALIGI VA SAYYOHLIKNING UYG‘UNLASHUVI

Saodatxon Abdullayeva — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqolada agroturizmning mohiyati, uning iqtisodiy, ijtimoiy va ekologik ahamiyati, shuningdek, qishloq xo‘jaligi bilan turizm sohasining integratsiyasi orqali mintaqaviy rivojlanishga qo‘shgan hissasi IMRaD (Kirish, Uslub, Natijalar va Munozara) modeli asosida tahlil etiladi. Maqolada O‘zbekistonda agroturizmni rivojlantirish imkoniyatlari, mavjud to‘siqlar va istiqbollar keng yoritilgan.

JADID ADABIYOTI

Umida Axmedova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Jadid adabiyoti — XIX asr oxiri va XX asr boshlarida Markaziy Osiyoda, xususan, Turkiston hududida shakllangan yangicha maʼrifiy va adabiy harakat mahsuli hisoblanadi. Bu adabiyot maʼrifatparvarlik, islohotparvarlik, milliy uygʻonish gʻoyalari asosida shakllangan boʻlib, uning vakillari “jadidlar” deb atalgan. Ular yangi usuldagi maktablar ochish, zamonaviy bilimlarni yoyish, ayollar huquqini himoya qilish va milliy oʻzlikni anglash gʻoyalarini ilgari surgan. Jadid adabiyoti oʻz davrining ijtimoiy, siyosiy va madaniy hayotiga katta taʼsir koʻrsatgan.

DEMOKRATIK HUQUQIY DAVLAT VA ADOLATLI FUQAROLIK JAMIYATIDA OILANING O‘RNI VA BUGUNGI AHAMIYATI

izzatbek Habibjonov — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Maqolada O‘zbekiston Respublikasida demokratik huquqiy davlat va adolatli fuqarolik jamiyatida oilaning o‘rni, oila institutining konstitutsiyaviy-huquqiy asoslari ilmiy jihatdan tahlil qilindi. Yangi O‘zbekistonda mamlakatimizda oilaga, uni ijtimoiy himoya qilishning huquqiy asoslarini shakllantirishga alohida e'tibor berib kelinmoqda. Oilani davlat tomonidan ijtimoiy himoya qilishning konstitutsiyaviy asoslari yaratildi.

LALMIKORLIKDA MOYLI ZIG‘IRNING YАNGI NAVINI YАRATIShDA SELEKSIYАNING MUXUM YO‘NALIShLARI

Фаррух Аманов — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Maqolada moyli zig‘ir nav va namunalarining mahsuldorlik ko‘rsatkichlari xaqida qisqacha ma’lumot keltirib o‘tilgan. 2019-2021 yillarda olib borilgan tajriba natijalari asos qilib olingan.

ENHANCING FUNCTIONAL LITERACY IN CHEMISTRY LESSONS THROUGH DIGITAL TOOLS AND MOBILE APPLICATIONS

Ulugbek Pardayev , diyora Zayniddinova , Yusuf Isokov , Eldor Khusanov — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

This article examines the role of digital tools and mobile applications in enhancing functional literacy in secondary school chemistry lessons. The integration of interactive technologies such as simulations, virtual labs, and educational mobile apps helps students apply theoretical knowledge to real-life situations, thereby fostering critical thinking, problem-solving, and scientific communication skills. The study highlights pedagogical strategies for using these tools effectively and presents practical examples of their classroom implementation. The findings suggest that digital technologies can significantly improve students’ engagement and competence in chemistry, making learning more relevant, accessible, and learner-centered in the context of 21st-century education requirements.

INVESTITSIYA LOYIHALARINI MOLIYALASHTIRISH ORQALI IQTISODIYOTNI MODERNIZATSIYALASH

Z Rasulova, D Jabborov — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Maqolada iqtisodchi olimlarning iqtisodiyotni rivojlantirishga investitsiyalarni moliyalashtirish haqidagi fikrlari yoritilgan. Shuningdek, investitsiya loyihalarini moliyalashtirish manbalari va ularning xususiyatlari

Habibullayeva Sarvinoz, Xodjayeva Muqaddas

sarvinoz Habibullayeva, muqaddas Xodjayeva — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqolada insonning yuragi anatomiyasi va fiziologiyasi batafsil tahlil etiladi. Yurak tuzilishi, qon aylanishi, elektr faolligi hamda mexanik faoliyati bo‘yicha sistematik yondashuv amalga oshirildi. Tadqiqot metodologiyasi sifatida adabiyot tahlili, anatomiya va fiziologiya asoslari, eksperimental faktlar va klinik kuzatuvlar asosida umumlashtirish usuli foydalanildi. Asosiy qismda yurak qopcha strukturalari, qon tomirlar bilan integratsiyasi, elektrofiziologik jarayonlar, siklik kontraktsiyalar va qon aylanishiga taʼsir etuvchi omillar keng qamrovda ochib berildi. Natijalar tahlili yurak funktsiyalarining optimallashtirish usullari, patologik holatlar va ularning diagnostik belgilari haqida tavsiyalar berdi. Xulosa sifatida yurak sog‘lig‘ini saqlash bo‘yicha profilaktika va terapevtik yondashuvlar tavsiya qilindi.

STOMATOLOGIK PARVARISH: JAR BIR KISHI NILISHI SHART BO‘LGAN FAKTLAR

Nematillo Mashrabov, Muhlisaxon Ahmadjonova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqola stomatologik parvarish sohasidagi eng muhim faktlar va maslahatlarni keng yoritadi. Unda og‘iz bo‘shlig‘i gigienasi, dental profilaktika, ovqatlanish va hiyjyenaning bog‘liqligi, tish sirti va emalini himoya qilish, shuningdek, zamonaviy stomatologik vosita va texnikalarning roli haqida ma’lumotlar mavjud. Maqolaning tadqiqot qismi mavjud adabiyotlarni tahlil qilish va so‘rovnomalar orqali olingan natijalarni o‘z ichiga oladi. Asosiy qismda kasalliklar oldini olish bo‘yicha kundalik amaliy choralar, risk omillari, bemorlar uchun tavsiyalar batafsil ko‘riladi. Natijada og‘iz bo‘shlig‘i sog‘lig‘ini mustahkamlash bo‘yicha umumiy va individual yondashuvlar taklif etiladi.

MАKTАBGАCHА TА’LIM TАSHKILOTI PEDAGOGLАRINING HАMKORLIKDАGI ISH FАOLIYATINI TАKOMILLАSHTIRISH

Gulmira Aliyeva — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Maktabgacha ta`lim tashkilotlarida bola odatda jamoada faoliyat yuritishga tayyorlanadi va ushbu jarayonda inoqlashuv davrini ham olg’a suradi.

SUN’IY INTELLEKT VA TIBBIYOT: KELAJAK DIAGNOSTIKASI

Sanobarxon Niyozaxunova , Muhlisaxon Ahmadjonova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Mazkur maqolada sun’iy intellekt (SI) texnologiyalarining zamonaviy tibbiyot sohasidagi roli, xususan diagnostika jarayonlaridagi imkoniyatlari va istiqbollari tahlil qilinadi. Tadqiqotda SI asosida ishlovchi algoritmlar va ularning real amaliyotdagi qo‘llanilishi, diagnostik aniqlikni oshirishdagi samaradorligi, shuningdek, zamonaviy tibbiyotda yuzaga kelayotgan axloqiy va huquqiy masalalar ko‘rib chiqiladi. Maqolada ilg‘or ilmiy-tadqiqot natijalari asosida tibbiy xizmatlar sifatini oshirish yo‘llari yoritiladi.

NAVOIY SHAHRIDA 2018-YIL CHANG ZARRALARINING ME’YORIDAN OSHGAN KUZATUVLARI VA UNING TAHLILI

Nurbek Toshturdiyev — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Mazkur maqolada Navoiy shahrida 2018-yilda atmosfera havosidagi chang zarralarining me’yoridan oshgan holatlari statistik tahlil qilindi. Kuzatuvlar asosida yil davomida qayd etilgan eng yuqori konsentratsiyalar, ularning mavsumiy taqsimoti hamda ifloslanishga olib keluvchi omillar ko‘rib chiqildi. Shuningdek, chang zarralarining inson salomatligiga salbiy ta’siri yoritilib, ekologik muhofaza choralarining zarurligi asoslab berildi.

INGLIZ VA O‘ZBEK IDEOGRAFIK LUG‘ATLARIDA TEMATIK GURUHLASHNI YAXSHILASH IMKONIYATLARINI ANIQLASH

Maftuna Bekmurodova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Til boyligini tizimli o‘rganish va o‘rgatishda tematik tasniflash muhim rol o‘ynaydi. Tematik lug‘atlar ya’ni ideografik lug‘atlar yoki tezauruslar so‘zlarni alifbo bo‘yicha emas, balki ularning ma’no va mavzu jihatdan bog‘liqligiga qarab guruhlaydi. Bunday lug‘atlardagi so‘zlar bir mavzuga, soha tushunchasiga oid bo‘lib, o‘xshash semantik munosabatdagi sinonim, antonim, giponim va boshqa bog‘lovchi aloqadagi atamalar to‘plamini aks ettiradi. Mazkur maqolada tematik tasniflashning leksikografiyadagi ahamiyati tahlil qilinib, ingliz va o‘zbek lug‘atlaridagi tematik guruhlashning tuzilishi va muammolari taqqoslanadi. Shuningdek, aniqlik va samaradorlikni oshirish maqsadida semantik maydonlar nazariyasi, korpus tahlili hamda axborot-kommunikatsiya vositalaridan foydalanish bo‘yicha usullar va strategiyalar muhokama qilinadi. Bu tadqiqot turk tilshunosligi va lug‘at tuzish jarayonini takomillashtirishga xizmat qiluvchi ilmiy tavsiyalarni ishlab chiqishga qaratilgan.

INGLIZ VA O’ZBEK TILLARIDA EKOTERMINLARNING O‘RGANILISHI VA ULARNING BOLA PSIXOLOGIYASIDA TUTGAN O’RNI

Umarbek Bo’riyev — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqolada ingliz va o’zbek tillarida ekologik atamalarning keng qo’llanilishi, ularning o’xshasha va farqli tomonlari qisqacha tanishtirib o’tilgan. Maqolada ekologik atamalarning struktual-kompozitsion xususiyatlari haqida so’z boradi.

O‘ZBEKISTONDA AHOLI MOLIYAVIY SAVODXONLIGINI OSHIRISH YO‘LLARI

Mirkomil Obilov , Ubaydulla Xolmurzayev — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqolada O‘zbekistonda aholi moliyaviy savodxonligining hozirgi holati, uni oshirishning dolzarbligi va samarali yo‘llari tahlil qilinadi. Moliyaviy bilim darajasining oshirilishi orqali aholining ijtimoiy-iqtisodiy barqarorligini ta’minlash mumkinligi asoslab berilgan.

DAVLAT IQTISODIY MANFAATLARINI HIMOYA QILISHDA MILLIY GVARDIYANING SAMARALI FAOLIYATINING AHAMIYATI

Alisher Burxonov — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu tezisda davlat iqtisodiy manfaatlarini himoya qilishda Milliy gvardiyaning samarali faoliyati o‘rganiladi. Ishda Milliy gvardiyaning iqtisodiy barqarorlikni ta’minlash, moliyaviy va strategik obyektlarning xavfsizligini ta’minlash, iqtisodiy jinoyatlar va noqonuniy harakatlarga qarshi kurashdagi roli tahlil qilinadi. Shuningdek, Milliy gvardiyaning zamonaviy xavfsizlik tahdidlariga javob berishdagi tashkiliy va huquqiy mexanizmlari ochib beriladi. Tadqiqot natijalari Milliy gvardiya faoliyatini yanada samarali tashkil qilish bo‘yicha amaliy takliflar ishlab chiqishga xizmat qiladi.

BO’LAJAK TEXNOLOGIYA FANI O’QITUVCHILARINI KASBIY FAOLIYATIGA TAYYORLASHDA KREATIV KOMPETENTLIGINI RIVOJLANTIRISH

G'oyibnazar Avazov — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Zamonaviy ta'lim tizimida o‘qituvchilarning professional malakasi va shaxsiy kompetentsiyasi muhim ahamiyat kasb etadi. Ayniqsa, texnologiya fani o‘qituvchilarining kreativ kompetentsiyasini rivojlantirish ularning kasbiy faoliyatida muvaffaqiyatli bo‘lishlari uchun zarurdir. Kreativ kompetentsiya o‘qituvchilarga innovatsion metodlar qo‘llash, o‘quv jarayonini samarali tashkil etish va o‘quvchilarning ijodiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish imkonini beradi. Ushbu maqolada, kelajakdagi texnologiya fani o‘qituvchilarini kasbiy faoliyatga tayyorlashda kreativ kompetentsiyani rivojlantirish metodlarining pedagogik-psixologik imkoniyatlari tahlil qilinadi.

ОРГАНИЗАЦИЯ ТРУДА ОСУЖДЕННЫХ В МЕСТАХ ЛИШЕНИЯ СВОБОДЫ В УЗБЕКИСТАНЕ: СОБЛЮДЕНИЕ ТРЕБОВАНИЙ ГРАЖДАНСКОГО ПРАВА

Бурхонхўжа Акрамов — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Статья исследует правовые основы организации труда осужденных в пенитенциарных учреждениях Республики Узбекистан в контексте соблюдения норм гражданского права. Анализируются международные стандарты, национальное законодательство и практика применения правовых норм в сфере трудовых отношений с осужденными. Особое внимание уделяется вопросам защиты трудовых прав, условий труда, оплаты и социальных гарантий осужденных лиц.

CHATGPT YORDAMIDA BIR XONALI KVARTIRANING REJASINI VIZUAL TAHLIL QILISH VA OPTIMALLASHTIRISH TAJRIBASI

Zilola Raxmatillayeva — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Mazkur tadqiqotda bir xonali kvartiralar (studio va bir xonali uylar) rejalari zonallik, mebel joylashuvi, yoritish, ergonomika va funksionallik nuqtai nazaridan tahlil qilindi. 86 ta real turar-joy majmuasi (TJM) loyihalari asosida kvartiralar to‘rt toifaga ajratildi: Studio (0–33 m²), Standart (33–36 m²), Large (36–45 m²) va Katta (46+ m²). Har bir toifa bo‘yicha mavjud rejalarning xususiyatlari va kamchiliklari aniqlanib, ChatGPT sun’iy intellekt modeli yordamida optimallashtirish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqildi. Tahlil natijalari shuni ko‘rsatadiki, kichik maydonli kvartiralarda ko‘p funksiyali mebel va zonalash orqali funksional qulaylikni oshirish mumkin, kattaroq maydonli kvartiralarda esa maydondan samarali foydalanish va norma talablariga muvofiq qismlarga ajratish masalalari dolzarbdir. SHNQ 2.08.01-24 kabi qurilish normalari talablari (masalan, minimal maydon, xonalarning yoritilishi va ergonomik o‘lchamlari) inobatga olingan holda, ChatGPT tavsiyalari amaldagi me’yorlarga mos takliflarni bera olishi kuzatildi. Ushbu ish bir xonali uy-joylarni loyihalash va optimallashtirishda sun’iy intellekt vositalaridan foydalanish imkoniyatlarini namoyish etadi.

ZAMONAVIY HAYOTDA SOG‘LOM DIYETANING AHAMIYATI VA UNING TIBBIY ASOSLARI

Xuryona Zulunova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqolada zamonaviy hayot sharoitida diyetaning ahamiyati, sog‘liq uchun foydali ovqatlanish tamoyillari, noto‘g‘ri diyetaning salbiy oqibatlari hamda sog‘lom ovqatlanish bo‘yicha xalqaro va milliy tavsiyalar ilmiy-ma’rifiy tarzda yoritilgan. Shuningdek, fastfud mahsulotlari, stress va urbanizatsiya bilan bog‘liq muammolar fonida sog‘lom ovqatlanish madaniyatini shakllantirish zarurligi asoslab berilgan.

ENGLISH LANGUAGE PROFICIENCY – THE KEY TO SUCCESS IN MODERN PROFESSIONS

Dilnozakhon Kholdarova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

In the 21st century, English has evolved beyond a simple means of communication; it has become a critical global skill. This paper examines how proficiency in English impacts success across modern professions including IT, medicine, engineering, international business, and academia. As globalization intensifies and workplaces diversify, English serves as the common ground for collaboration, innovation, and growth. This study uses mixed research methodologies to investigate the role of English in career advancement and employability. Through literature review, interviews with professionals, and case analysis, the paper presents compelling evidence that English language mastery is no longer optional—it is essential. The research outlines how strategic English language acquisition contributes to professional competence, networking, and career longevity.

СОҒЛОМ ВА ҚАНДЛИ ДИАБЕТИ МАВЖУД МАКТАБ ЁШИДАГИ ЎҒИЛ БОЛАЛАР ЖИСМОНИЙ РИВОЖЛАНИШ КЎРСАТКИЧЛАРИНИНГ ҚИЁСИЙ ТАҲЛИЛИ

Ойбек Рузиев — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Қандли диабети мавжуд болаларда жисмоний ривожланиш параметрларини ўрганиш ва соғлом болалар кўрсаткичлари билан қиёсий таҳлил ўтказиш

YANGI DIAGNOSTIK SHKALA VA ALGORITMLAR LOR-SHIKASTLANISHLARNI BAHOLASHDA

M Abdumalikov — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Dissertatsiya tadqiqotida LOR a’zolari jarohatlarini baholash uchun diagnostik shkalalar va algoritmlar ishlab chiqildi. Takomillashtirilgan klinik-morfologik shkala jarohatlangan joyning xususiyati va funksional buzilishlar darajasini hisobga olgan holda shikastlanish og‘irligini miqdoriy aniqlash imkonini beradi. Jarohat davomiyligini baholash algoritmi morfologik o‘zgarishlarning bosqichlariga asoslangan: erta (1-3 kun), oraliq (4-14 kun) va kech (14 kundan ortiq) davr, bunda 3 haftadan so‘ng suyak qadog‘ining shakllanishi rentgenologik belgi sifatida qaraladi. Ushbu yondashuvlarni qo‘llash sud-tibbiy ekspertizaning aniqligini va xolisligini oshiradi.

LOR А’ZOLARI SHIKASTLANISHIDA SOG‘LIQQA YETKAZILGAN SHIKAST DARAJASINI SUD-TIBBIY BAHOLASH MEZONLARI

M Abdumalikov — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

LOR jarohatlarida zararning og‘irligini baholash uchun yangi mezonlar taklif etildi. Bu mezonlar nafaqat anatomik shikastlanishlarni, balki nafas olish, eshitish, hid bilish va ovozning buzilishi kabi funksional buzilishlarni ham hisobga oladi. Zararlanish darajasi ikki omil asosida aniqlanadi: zararlanish xususiyati va funksional buzilishlarning davomiyligi. Og‘ir zarar hayotga xavf tug‘ilganda yoki a’zo funksiyasi doimiy yo‘qolganda, o‘rtacha va yengil zarar esa cheklangan yoki vaqtinchalik buzilishlarda belgilanadi. Bunday mezonlarning joriy etilishi sud-tibbiy ekspertiza xulosalarining asosliligini oshiradi.

MAISHIY DISKURSNING YOSHGA DOIR TASNIFI

T Abduraxmanov — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu tezisda maishiy diskurs tushunchasi va uning yosh omiliga ko‘ra tasniflanish xususiyatlari tahlil etiladi. Inson yoshiga qarab muloqot shakli, til vositalarining tanlanishi, nutqiy strategiyalar va emotsional ifoda o‘zgarib boradi. Tadqiqotda bolalar, o‘smirlar, kattalar va keksalar nutqidagi leksik, pragmatik va uslubiy farqlar ko‘rib chiqilgan. Maishiy diskursda yosh omili nafaqat lingvistik, balki psixologik va ijtimoiy jihatdan ham muhim rol o‘ynashi ta’kidlanadi. Tezis tilshunoslikning lingvopragmatika va psixolingvistika sohalari nuqtayi nazaridan yondashilgan holda yozilgan bo‘lib, til va jamiyat o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlikni ochib beradi.

OILA MUHITINING O‘SMIRLAR PSIXOLOGIK RIVOJLANISHIGA TA’SIRI

Nigora Oripova , Hayrixon Rahmatova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Mazkur maqolada oila muhitining o‘smirlar psixologik rivojlanishiga ta’siri tahlil qilingan. O‘smirlik davri shaxsning eng sezgir va emotsional bosqichi sifatida talqin qilinadi va bu bosqichda oila ichidagi ruhiy muhit, ota-onalar bilan bo‘lgan muloqot, hissiy qo‘llab-quvvatlash va tarbiya uslublari o‘smirlarning ruhiy holatiga, o‘ziga bo‘lgan ishonchiga va ijtimoiylashuviga kuchli ta’sir ko‘rsatadi. Maqolada zamonaviy oilalardagi muammolar, ota-onalar va farzandlar o‘rtasidagi kommunikatsiya inqirozi, shuningdek sog‘lom psixologik muhitni yaratish bo‘yicha ilmiy-amaliy tavsiyalar bayon etilgan.

YOSHLAR BILAN IJTIMOIY ISH: INTEGRATSIYA, MOSLASHUV VA QO‘LLAB-QUVVATLASH MEXANIZMLARI

Dilshoda Komilova, Hayrihon Rahmatova — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Mazkur maqola yoshlar bilan olib boriladigan ijtimoiy ishning integratsion va moslashuv mexanizmlarini o‘rganishga bag‘ishlangan. Unda yoshlarning ijtimoiy hayotga kirib borishi, mehnat bozoriga moslashuvi, psixologik va ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash mexanizmlarining roli, shuningdek, mavjud tizimlar va tajribalar tahlil qilinadi. Shu bilan birga, O‘zbekiston sharoitida amalga oshirilayotgan ijtimoiy loyihalar, hamkorlikdagi xizmatlar va ijtimoiy xodimlarning o‘rni ochib berilgan. Maqolada mahalliy va xorijiy tajriba asosida takomillashtirilgan yondashuvlar tavsiya qilinadi.

IQLIMIY SHAROITGA MOSLASHTIRILGAN ARXITEKTURA: O‘ZBEKISTON JANUBIY HUDUDLARI UCHUN DIZAYN YONDASHUVLARI

Mohigul Hamidova , SHaxzod Vohidov — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Mazkur maqolada O‘zbekiston janubiy hududlarining iqlimiy xususiyatlarini inobatga olgan holda arxitektura loyihalarini ishlab chiqish zarurati asoslab beriladi. Haroratning yuqoriligi, kam yog‘ingarchilik, quyoshli kunlar ko‘pligi kabi omillar energiya tejovchi, ekologik qulay va mahalliy qurilish an’analariga asoslangan dizayn yondashuvlarini talab qiladi. Maqolada passiv sovitish tizimlari, tabiiy ventilyatsiya, quyosh panellaridan foydalanish va soyali maydonlarni tashkil etish bo‘yicha tavsiyalar beriladi.

БОЛАЛАРДА ЎПКА ТУБЕРКУЛЁЗИ КЛИНИК ЖИҲАТДАН КЕЧИШИ ВА УНИНГ РИВОЖЛАНИШИГА ТАЪСИР ЭТУВЧИ ОМИЛЛАР

гулнора Юлдашева, Исомиддин Усмонов — Mon, 04 Aug 2025 00:00:00 +0800

Болаларда ўпка туберкулёзи ҳозирги кунда Ўзбекистон Республикаси, айниқса унинг жанубий ҳудудларида, шу жумладан Бухоро вилоятида муҳим тиббий ва ижтимоий муаммолардан бири ҳисобланади. Болаларда туберкулёз, одатда, юмшоқ, аниқ белгисиз клиник манзарада кечади, бу эса уни эрта аниқлашда қийинчилик туғдиради, касалликнинг тез тарқалиши ва умумлашишига сабаб бўлади. Ўз вақтида ташхисланмаган ва тўлиқ даволанмаган ҳолларда касаллик сурункали ҳолатга ўтиб, фиброз-каверноз шаклларга айланади ва эпидемиологик хавф ошади.

A COMPARATIVE ANALYSIS OF APPROACHES TO NOTION AND CONCEPT WITHIN THE FRAMEWORK OF COGNITIVE LINGUISTICS

Shahlo Karimjonova — Tue, 05 Aug 2025 00:00:00 +0800

This article provides a comprehensive analysis of various approaches in the field of cognitive linguistics, including psycholinguistic, neuropsycholinguistic, semantic, logical, cultural, individual-speech, and linguocultural approaches. Based on the theoretical perspectives proposed by Y.Balashova and A.V.Kostin, the complex relationship between language and cognition is explored. Each approach serves to study language as a cognitive process, a means of preserving cultural heritage, and an expression of individual thought. Special attention is given to the semantic differences between the terms “concept” and “notion,” along with their practical application in cognitive linguistics. The article highlights the interdisciplinary nature of cognitive approaches, reflecting the integration of modern scientific perspectives in linguistics.

KOGNITIV LINGVISTIKA DOIRASIDA TUSHUNCHA VA KONSEPTGA OID YONDASHUVLARNING QIYOSIY TAHLILI

Shahlo Karimjonova — Tue, 05 Aug 2025 00:00:00 +0800

Mazkur maqolada kognitiv lingvistika sohasida mavjud bo‘lgan yondashuvlar turlari – psixolingvistik, neyropsixolingvistik, semantik, mantiqiy, madaniy, individual-nutqiy va lingvokulturologik yondashuvlar keng qamrovda tahlil qilinadi. Y.Balashova va A.V.Kostin tomonidan ilgari surilgan nazariy yondashuvlar asosida til va tafakkur o‘rtasidagi murakkab munosabatlar ochib beriladi. Ushbu yondashuvlarning har biri tilni inson bilish jarayoni, madaniy merosni saqlash vositasi hamda individual tafakkur ifodasi sifatida o‘rganishga xizmat qiladi. Ayniqsa, “tushuncha” va “konsept” terminlari o‘rtasidagi semantik farqlar, ularning amaliy qo‘llanilishi kognitiv lingvistika doirasida qiyosiy tahlil qilinadi. Maqola kognitiv yondashuvlarning interdisiplinar xususiyatlarini ochib berar ekan, tilshunoslikda zamonaviy ilmiy qarashlarning uyg‘unlashuvini aks ettiradi.

SAKKIZ SOATLIK ISH KUNI, UNING AHAMIYATI HAMDA YANGI LOYIHALAR TASNIFI

Nodirabonu Abdurofiyeva, Muhammadbobur Tojjidinov — Tue, 05 Aug 2025 00:00:00 +0800

uqarolik jamiyatida ko`pchilik insonlar o`z qobiliyat , salohiyat va erkin tanlagan kasbiy tanlovlaridan kelib chiqqan holda muayyan muassasa va tashkilotlarda mehnat faoliyatlarini amalga oshiradilar va ular mehnat shartnomasida belgilab qo`yilgan ish soatlarida o`zlariga yuklangan vazifalarni bajaradilar. Biroq belgilangan ish soatlari xodimlarning ishchanlik qobiliyatiga va ishga bo`lgan ijobiy munosabatlariga putur yetkazmoqda, bu esa xodim faoliyat olib borayotgan muassasaning faoliyatiga o`z ta`sirini o`tkazmay qolmaydi. Ushbu maqolada mehnat faoliyatining tashkil topishi ,sakkiz soatlik ish kunining kelib chiqish tarixi, sakkiz soatlik ish kuning salbiy oqibatlarining sabablari, jahon tajribasi va ish soatlarini qisqartirish mehnat samaradorligini oshirish uchun yechim ekanligiga oid islohotlar keng yoritilgan.

“ALPOMISH” DOSTONIDAGI “INSON” GURUHIGA KIRUVCHI O‘XSHATISHLARDA OʻZBEK MADANIYATI ME'YOR VA QADRIYATLARI AKS ETTIRILISHI

Gulsinoy Abdullayeva — Tue, 05 Aug 2025 00:00:00 +0800

Alpomish dostonidagi inson guruhiga kiruvchi o‘xshatishlarni lingvomadaniy jihatdan tadqiq etish o‘zbek millatining mentaliteti, milliy ongining o‘ziga xosliklari, qadriyatlari tizimi mohiyatini yoritishda dolzarb ahamiyat kasb etadi. Inson guruhi ostiga uning tashqi va ichki olamiga xos xususiyatlarni ifodalovchi o‘xshatishlar tasvirlanadi.

INGLIZ VA O‘ZBEK TILLARIDA SHAXS DEYKSISINING FUNKSIONAL SEMANTIK TAFOVUTLARI

Barno Rajabboqiyeva, M Khamrayeva — Tue, 05 Aug 2025 00:00:00 +0800

TURIZMDA MIJOZ TAJRIBASI (CUSTOMER EXPERIENCE) VA XIZMAT KO‘RSATISH SIFATI

Makhliyo Atoyeva — Tue, 05 Aug 2025 00:00:00 +0800

Mazkur maqolada turizm sohasida mijoz tajribasi va xizmat ko‘rsatish sifati o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlik yoritilgan. Mijozning xizmatdan olgan umumiy taassuroti — uning keyingi qarorlariga, xususan, qayta tashrif buyurish yoki tavsiya qilishiga katta ta’sir ko‘rsatadi. Xizmat sifati komponentlari, mijoz ehtiyojlarini qondirish usullari, shuningdek, mijoz tajribasini yaxshilash strategiyalari tahlil qilinadi. Muallif ushbu omillarning turizm tashkilotlari faoliyatidagi strategik ahamiyatini ta’kidlaydi.

CODE-SWITCHING AND CODE-MIXING PRACTICES AMONG UZBEK UNIVERSITY STUDENTS

Hilola Rajabova — Tue, 05 Aug 2025 00:00:00 +0800

In multilingual societies, the use of more than one language in communication has become a natural and dynamic phenomenon. Uzbekistan, with its rich linguistic landscape — where Uzbek, Russian, and English frequently interact — is no exception. Among university students, particularly those studying English as a Foreign Language (EFL) or English for Specific Purposes (ESP), code-switching and code-mixing are increasingly observed both inside and outside the classroom.

O‘G‘UZLARDA OV SA‘NATI

Sh Musaxonov — Tue, 05 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqolada o‘g‘uz qabilalarining hayotida ovchilikning o‘rni va hayvonlarning madaniy, diniy, iqtisodiy hamda ramziy ahamiyati tahlil etiladi. Muallif O‘g‘uzxon dostoni, qadimiy afsonalar, shamanistik qarashlar va dostonlarda hayvon obrazlarining aks etishiga tayangan holda, ularning xalq tafakkuridagi chuqur ildizlarini yoritadi. Xususan, it obrazi salbiy va ijobiy ma’nolarda talqin etilib, uning fidoyilik, sadoqat va himoyachilik timsoli sifatida qanday aks etgani ko‘rsatib beriladi. Maqola orqali o‘g‘uzlarda tabiatga, hayvonotga bo‘lgan hurmat, ekologik ong va ramziy dunyoqarashlar ochib beriladi.

TURK TILI VА О‘ZBEK TILINING FОNETIK VА LEKSIK О‘XSHАSHLIKLАRI

Ruhshona Normamatova — Tue, 05 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu mаqоlаdа turkiy tillаr оilаsigа mаnsub bо‘lgаn Turk tili vа О‘zbek tili о‘rtаsidаgi fоnetik vа leksik о‘xshаshliklаr о‘rgаnilаdi. Tilshunоslik nuqtаi nаzаridаn bu ikki tilning rivоjlаnish bоsqichlаri, tаrixiy ildizlаri, tоvush tizimi vа sо‘z bоyligi tаhlil qilinаdi. Tаdqiqоt nаtijаlаri ikki tildа umumiylik kо‘rsаtkichlаri yuqоri bо‘lgаn fоnetik hоdisаlаr vа leksik birliklаr mаvjudligini kо‘rsаtаdi. Mаzkur mаqоlа turkiy tillаrni sоlishtirmа о‘rgаnishdа, tаrjimоnlаr, filоlоglаr vа tilshunоslаr uchun fоydаli bо‘lishi mumkin.

IXTISOSLASHTIRILGAN SAVDO MAJMUALARINING RAQOBATBARDOSHLIGINI OSHIRISHDA ZAMONAVIY BOSHQARUV YONDASHUVLARINING ROLI

Abror Xatamov — Tue, 05 Aug 2025 00:00:00 +0800

Mazkur tezisda ixtisoslashtirilgan savdo majmualarining raqobatbardoshligini oshirishda zamonaviy boshqaruv yondashuvlarining tutgan o‘rni, ularning amaliy samaradorligi va xalqaro tajribalar asosida ilg‘or modellarni joriy etish imkoniyatlari tahlil qilinadi.

PEDAGOGIKA TA’LIM YO‘NALISHIDA REFLEKSIV TA’LIM MUHITINING STRUKTURA VA KOMPONENTLARI

Shaxnoza Sodiqova — Fri, 08 Aug 2025 00:00:00 +0800

Mazkur maqolada zamonaviy pedagogik ta’limda refleksiv yondashuvning ahamiyati, uning struktura va komponentlari chuqur tahlil qilinadi. Refleksiv ta’lim muhiti – o‘quvchi va o‘qituvchi o‘rtasida doimiy tahlil, baholash va fikr almashishga asoslangan pedagogik makon sifatida talqin etiladi. Muallif motivatsion-kommunikativ, mazmuniy-kompetensiyaviy, texnologik-didaktik, tashkiliy-psixologik hamda baholovchi-analitik kabi asosiy komponentlar asosida refleksiv ta’lim muhitining strukturaviy modelini taklif etadi. Maqolada, shuningdek, refleksiya shakllari, metodlari, reflektiv kompetensiyani shakllantirish vositalari, pedagogik faoliyatdagi tatbiqiy jihatlar va amaliy natijalar keltirilgan. Tahlillar natijasida refleksiv muhitning shaxsiy va kasbiy rivojlanishdagi o‘rni hamda uning ta’lim sifatini oshirishdagi roli yoritilgan.

ANALYSIS OF MODULES ON MEDIA LITERACY

Murodjon Mahmudov — Fri, 08 Aug 2025 00:00:00 +0800

This article discusses the concept of media literacy, its essence, and the analysis of experience modules in Western and Eastern countries. Opinions expressed in scientific literature on the subject are summarized, and suggestions and recommendations are presented regarding existing issues.

MEDIASAVODXONLIKNI OSHIRISH ORQALI TANQIDIY TAFAKKURNI SHAKLLANTIRISH USULLARI

Sevara Qayimova — Fri, 08 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqolada mediasavodxonlikning dastlabki tushunchalari, axborot olamidagi o‘rni tahlil qilinadi va mediasavodxonlik tanqidiy tafakkurni shakllantirishning asosiy omillaridan biri sifatida qo’llaniladigan amaliy metodlar ko‘rib chiqiladi. Tadqiqot davomida axborotni qabul qilish, tahlil qilish, baholash kabi zarur ko‘nikmalarini rivojlantirish bo‘yicha tavsiyalar berib o‘tiladi.

CHET TILLARNI O‘RGANISHDA LEKSIKANI YODLASHNING SAMARALI USULI SIFATIDA AQLIY XARITALARDAN FOYDALANISH

A Raxmatullayeva , Diloro tuxtasunzoda Ashurova — Fri, 08 Aug 2025 00:00:00 +0800

Mazkur maqola chet tillarini o‘rganishda yangi so‘zlarni samarali yod olishda aqliy xarita (Mind Mapping) metodining pedagogik, psixologik va amaliy jihatlarini atroflicha yoritadi. O‘quvchilar va talabalar o‘rtasida keng qo‘llanilayotgan bu uslub kognitiv yondashuvga asoslangan bo‘lib, xotirani faollashtiradi, vizual va assotsiativ aloqalarni kuchaytiradi, hamda mustaqil va ijodiy tafakkurni rivojlantiradi. Tadqiqotda metodning afzalliklari, psixolingvistik asoslari, dars jarayonidagi qo‘llanilishi va empirik tajribalar natijalari batafsil tahlil qilinadi.

GLAMUR KONSEPTI VA UNING LINGVOMADANIY TUSHUNCHA SIFATIDA NAMOYON BO‘LISHI

Dilzoda Agzamova — Fri, 08 Aug 2025 00:00:00 +0800

Maqolada glamur tushunchasini konseptual tahlil qilish, uning lingvistik jihatlariga e’tibor qaratish va bu yo‘l bilan ushbu tushuncha jamiyatning alohida qatlamiga xosligi, o‘zining xulq-atvor modeli, mentalitetiga egaligini ko‘rsatishdan iborat.

DEMOGRAFIK O‘SISH VA UNING IJTIMOIY-IQTISODIY RIVOJLANISHGA TA’SIRI

Iroda Sanakulova — Fri, 08 Aug 2025 00:00:00 +0800

Mazkur maqolada demografik o‘sishning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish jarayonlariga ko‘rsatadigan bevosita va bilvosita ta’siri tahlil etiladi. Aholi sonining ortishi mehnat resurslari, iste’mol bozori, infratuzilma, ta’lim, sog‘liqni saqlash va uy-joy masalalariga qanday ta’sir ko‘rsatayotgani tahliliy yondashuv asosida ko‘rib chiqiladi. Demografik o‘sish bir tomondan iqtisodiy salohiyatning kengayishiga xizmat qilsa, boshqa tomondan ortiqcha bosim va ijtimoiy muammolarni yuzaga keltirishi mumkin. O‘zbekiston misolida aholining yillik o‘sish sur’ati, yosh tarkibi, shahar va qishloq aholisi o‘rtasidagi nisbatlar hamda bu omillarning bandlik, yashash sharoitlari va davlat siyosatiga ta’siri ko‘rsatib o‘tiladi. Shuningdek, maqolada demografik o‘sishni barqaror ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot omiliga aylantirish uchun zarur bo‘lgan strategiyalar, xususan, ta’lim sifatini oshirish, urbanizatsiyani boshqarish va aholini samarali ish bilan ta’minlash kabi masalalarga e’tibor qaratiladi.

RAQAMLI ASRDA MULTIMODAL SAVODXONLIKNI SHAKLLANTIRISH: BOSHLANG‘ICH TA’LIMDA KOMMUNIKATIV KOMPETENSIYA METODIKASINI MODERNIZATSIYA QILISH

Dilbar Salimova — Fri, 08 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqola raqamli asrda boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida multimodal savodxonlikni shakllantirishning metodologik asoslari va innovatsion yondashuvlariga bag‘ishlangan. Hozirgi kunda axborot almashinuvi vizual, audial, tekstual va kinestetik modalliklarni o‘zida mujassam etgan murakkab multimodal xarakterga ega bo‘lib, bu holat ta’lim tizimiga, xususan, kichik maktab yoshidagi bolalarda kommunikativ kompetensiyani rivojlantirishga yangi talablar qo‘ymoqda. Tadqiqot 2020-yildan keyingi eng so‘nggi ilmiy manbalarga tayanib, multimodal savodxonlikning nazariy-kontseptual asoslarini yangilaydi, boshlang‘ich ta’lim amaliyotida kuzatilayotgan metodik bo‘shliqlarni tahlil qiladi. Shuningdek, maqolada o‘quvchilarning yosh va kognitiv xususiyatlarini hisobga olgan holda, raqamli pedagogika, sun’iy intellekt (AI) texnologiyalari va immersiv o‘qitish usullarini integratsiyalash orqali multimodal kompetensiyani tizimli shakllantirishning optimal didaktik modellari taklif etiladi. Maqola multimodal matnlar bilan ishlash, tanqidiy media savodxonligini rivojlantirish va raqamli vositalar yordamida ijodiy faoliyatni rag‘batlantirishga oid amaliy tavsiyalar bilan yakunlanadi.

КАЧЕСТВО ЖИЗНИ ПРИ КЛИНОВИДНОМ ДЕФЕКТЕ И ГИПЕРЕСТЕЗИИ ЗУБА

К Хакимова , O Валиев — Fri, 08 Aug 2025 00:00:00 +0800

Былопроведеноисследованиевлиянияклиновидногодефектаигиперстезиизубанакачествожизнипациентов.Согласнорезультатамисследования,минимальноесуммарноеколичествобаллов(поопросникуOHIP-14)выявленоупациентовсповерхностнымклиновиднымдефектомзуба,максимальное—приглубокомклиновидномдефекте.Пациентыввозрастныхгруппах31–40и41–50летотмечалиминимальноеснижениекачестважизни,худшиепоказателибылизафиксированыупациентов18–30лет,атакжеввозрасте51годистарше.Этопоказывает,чтогиперестезияприклиновидномдефектезначительноснижаюткачествоихжизнипациентов.Минимальноеуровеньоценкикачестважизниустановленприповерхностнойстадииклиновидногодефектазубов,наибольшее—приглубокомклиновидномдефектезуба.

PATHOMORPHOLOGICAL FEATURES OF THE ADRENAL GLANDS OF INFANTS WHO DIED OF ASPHYXIA

Fri, 08 Aug 2025 00:00:00 +0800

Perinatal asphyxia remains a leading cause of neonatal mortality and morbidity worldwide, with complex pathophysiological mechanisms affecting multiple organ systems. To investigate the specific pathomorphological changes in adrenal glands of infants who died from perinatal asphyxia and correlate these findings with clinical parameters and duration of hypoxic exposure. A retrospective autopsy study was conducted on 156 infants who died from perinatal asphyxia over a 5-year period (2019-2024). Detailed histopathological examination of adrenal glands was performed using standard H&E staining, immunohistochemistry, and electron microscopy. Control group consisted of 78 infants who died from non-asphyxial causes. Significant pathomorphological changes were observed in 89.7% (140/156) of asphyxiated infants compared to 12.8% (10/78) in controls (p<0.001). Primary findings included cortical hemorrhage (67.3%), zona fasciculata lipid depletion (78.2%), medullary chromaffin cell necrosis (45.5%), and capsular thickening (56.4%). Severity of changes correlated positively with duration of asphyxia (r=0.742, p<0.001) and inversely with Apgar scores (r=-0.689, p<0.001). These findings contribute to understanding the pathophysiology of asphyxial death and may have implications for forensic diagnosis and therapeutic interventions.

TARIMSAL AMAÇLI ARAZİLERDE PERİYODİK (YÜRÜRLÜKTE OLAN) MONİTORİNGİN UYGULAMA USULÜ

Nigora To’rayeva — Fri, 08 Aug 2025 00:00:00 +0800

Bu makalede tarım alanlarında arazi izleme faaliyetlerinin amacı, görevleri ve uygulanma usulleri ele alınmıştır. Arazi kullanımının etkinliği, toprak kaynaklarının korunması ve çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması açısından izleme sisteminin önemi vurgulanmaktadır. Ayrıca, izleme çalışmalarının ulusal, bölgesel ve yerel düzeylerde nasıl gerçekleştirileceği konusunda metodolojik yaklaşımlar sunulmuştur.

HOZIRGI KUNDA IQTISOD SOHASIDA QILINAYOTGAN INNAVATSION YANGILIKLAR

Malika Qobilova , Feruza Usanova — Fri, 08 Aug 2025 00:00:00 +0800

Ushbu maqolada zamonaviy iqtisodiyotda innovatsion texnologiyalarning o‘rni va ularning iqtisodiy o‘sishga ko‘rsatayotgan ta’siri yoritiladi. Xususan, raqamli texnologiyalar, sun’iy intellekt, “yashil iqtisodiyot” va fintech sohalaridagi dolzarb yangiliklar tahlil qilinadi. Shuningdek, O‘zbekistonda olib borilayotgan raqamlashtirish siyosati, qayta tiklanuvchi energiya manbalarini rivojlantirish hamda startap ekotizimining shakllanishi kabi yo‘nalishlarga ham e’tibor qaratilgan. Maqola innovatsiyaning zamonaviy iqtisodiyotdagi rolini chuqur anglashda foydali bo‘lishi mumkin.