ISSN: 3030-3931, Impact factor: 7,241
Volume 8, issue2, Iyul 2025
https://worldlyjournals.com/index.php/Yangiizlanuvchi
worldly knowledge
OAK Index bazalari :
research gate, research bib.
Qo’shimcha index bazalari:
zenodo, open aire. google scholar.
Original article
200
BOSHLANG‘ICH SINF O‘QITUVCHISINING SHAXSIY FAZILATLARI VA
PEDAGOGIK YONDASHUVINING O‘QUVCHILARGA TA’SIRI
Qurboniyozova Mardona Fayzulla qizi
Termiz iqtisodiyot va servis Universiteti
Ijtimoiy gumanitar fanlar fakulteti
Boshlang'ich ta'lim yo'nalishi talabasi
Annotatsiya:
Ushbu maqolada boshlang‘ich sinf o‘qituvchisining shaxsiy fazilatlari, nutq
madaniyati, sabr-toqati, mehribonligi, emotsional barqarorligi va pedagogik yondashuvi
boshlang‘ich sinf o‘quvchilari rivojlanishiga qanday ta’sir etishi o‘rganiladi. O‘qituvchi shaxsi
bolaning darsga, maktabga va bilimga bo‘lgan munosabatini shakllantiruvchi muhim omil
sifatida yoritilgan. Shuningdek, samarali pedagogik yondashuv namunalariga tayanilgan holda
tavsiyalar keltiriladi.
Kalit so‘zlar:
boshlang‘ich ta’lim, o‘qituvchi shaxsi, shaxsiy fazilatlar, pedagogik yondashuv,
bolalar psixologiyasi, motivatsiya, ijtimoiy rivojlanish.
Boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi – bu nafaqat ta’lim beruvchi, balki o‘quvchining butun maktab
hayotiga, shaxsiy shakllanishiga va hatto kelajakdagi taqdiriga ta’sir ko‘rsatuvchi yetakchi
shaxsdir. Bu bosqichdagi bolalar o‘zlariga yaqin, ishonchli, mehribon insonlarga tayanishni
istaydilar. O‘qituvchi aynan shunday tayanch shaxsga aylanmog‘i zarur.
O‘quvchilar bu davrda atrof-muhitni qabul qilishda ko‘proq his-tuyg‘ular asosida harakat
qiladilar. Ular o‘qituvchining ohangidan, qarashidan, yurish-turishidan ta’sirlanadilar. Shuning
uchun o‘qituvchining shaxsiy fazilatlari – mas’uliyatlilik, sabr-toqatlilik, samimiylik,
adolatparvarlik, quvnoqlik, odoblilik va emotsional barqarorlik – alohida ahamiyat kasb etadi.
O‘qituvchining nutqi ham ta’lim jarayonida muhim o‘rin tutadi. Sof, ravon, ohangdor nutq
o‘quvchining eshitish va tushunish qobiliyatini faollashtiradi. Tarbiyaviy jihatdan esa
o‘qituvchining har bir gapi bolada hayotiy qoidalarga munosabatni shakllantiradi. Shuning uchun
ham o‘qituvchi faqat bilim emas, axloqiy namuna ham bo‘lishi kerak.
Pedagogik yondashuv – bu o‘qituvchining dars jarayonini tashkil etishdagi metodikasi, bolaga
bo‘lgan munosabati, tashkiliy va kommunikativ yondashuvlari majmuasidir. Har bir bola turlicha
o‘rganadi – kimdir ko‘rish orqali, kimdir eshitish orqali, yana kimdir amaliy faoliyat orqali
bilimni o‘zlashtiradi. Shu sababli, o‘qituvchi har bir o‘quvchiga individual yondasha olishi,
ularda qiziqishni uyg‘ota olishi kerak.
Zamonaviy pedagogik texnologiyalar (masalan, interfaol metodlar, o‘yinli metodlar, loyihaviy
yondashuv) o‘qituvchiga imkon beradi: darsni zerikarli emas, balki jonli, harakatli, o‘quvchini
faol ishtirokchi sifatida shakllantiruvchi jarayon sifatida tashkil etish. Bunday yondashuv
o‘quvchilarni faollashtiradi, o‘z fikrini aytishga undaydi, shaxsiy fikrlashga asoslangan
o‘rganishni rivojlantiradi.
ISSN: 3030-3931, Impact factor: 7,241
Volume 8, issue2, Iyul 2025
https://worldlyjournals.com/index.php/Yangiizlanuvchi
worldly knowledge
OAK Index bazalari :
research gate, research bib.
Qo’shimcha index bazalari:
zenodo, open aire. google scholar.
Original article
201
O‘qituvchining shaxsiy o‘rnagi ko‘plab bolalar uchun hayotiy qadriyatlarni o‘rganish manbai
bo‘ladi. Ularda ijtimoiy ko‘nikmalar, madaniyat, muomala, intizom kabi omillar aynan
o‘qituvchi orqali shakllanadi. Shuning uchun o‘qituvchining har bir harakati bolalarda aks
ta’sirni uyg‘otadi.
Tadqiqotlar ko‘rsatadiki, boshlang‘ich bosqichda o‘qituvchidan iliqlik va ishonchni his qilgan
bolalar o‘zini erkin his qiladi, darsda faol qatnashadi, o‘z fikrini bildirishdan tortinmaydi. Bu esa
ularning o‘zlashtirish ko‘rsatkichlarida ham ijobiy aks etadi.
Aksincha, sovuqqon, qat’iy nazoratga asoslangan, tanqidga moyil bo‘lgan o‘qituvchilar bilan
ishlaydigan o‘quvchilar ko‘proq qo‘rqoq, passiv, o‘z fikrini bildirishga jur’at qilmaydigan bo‘lib
qoladi. Ular xatolardan qo‘rqadi, bu esa ijodiy fikrlashni cheklaydi.
Boshlang‘ich ta’limda o‘qituvchining shaxsi – eng muhim ta’sirchan vositadir. U faqat dars
beruvchi emas, balki shaxsiy namuna, yo‘l ko‘rsatuvchi, ishonchli inson va tarbiyachi bo‘lib
xizmat qiladi. Bolalarning bilimga, maktabga va umuman, hayotga bo‘lgan munosabati avvalo
o‘qituvchiga bo‘lgan munosabatdan boshlanadi. Shu bois boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi o‘z
ustida doimiy ishlashi, shaxsiy fazilatlarini rivojlantirishi, zamonaviy pedagogik yondashuvlarni
puxta egallashi va har bir o‘quvchiga mehr bilan yondashishi zarur.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:
1.
Abdullaeva D.M. Boshlang‘ich ta’lim metodikasi. – Toshkent: “Fan va texnologiya”,
2020.
2.
G‘ulomov S.S., Mahmudova M.N. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. –
Toshkent: O‘zMU nashriyoti, 2021.
3.
Vygotsky L.S. Pedagogik psixologiya. – Moskva: Prosveshchenie, 2004.
4.
Jononova R. Psixologiya asoslari. – Toshkent: Yangi asr avlodi, 2022.
5.
Mavlonova R.X. Ta’lim jarayonida interfaol metodlar. – Toshkent: O‘qituvchi, 2018.
6.
Woolfolk, A. Educational Psychology (13th Edition). – Pearson Education, 2013.
7.
Bruner, J.S. The Process of Education. – Harvard University Press, 1960.
8.
OECD. Teacher Well-being and Motivation. – OECD Publishing, 2019.
