Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika
–
Зарубежная
лингвистика
и
лингводидактика
–
Foreign
Linguistics and Linguodidactics
Journal home page:
https://inscience.uz/index.php/foreign-linguistics
Gamification in Education
Bobur SUYUNOV
1
Profi University Navoi branch
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Article history:
Received April 2025
Received in revised form
10 April 2025
Accepted 2 May 2025
Available online
25 June 2025
This article explores gamification in education, defined as
the integration of game elements and mechanics into non-game
contexts to enhance student motivation and learning outcomes.
It discusses the psychophysiological basis of game motivation,
its application in modern education, and its alignment with the
preferences of Generation Y students. The study highlights the
use of gaming technologies, such as role-playing and online
activities, to foster engagement, creativity, and cultural
competence. Drawing on empirical evidence and psychological
theories, it examines how gamification improves knowledge
retention, critical thinking, and collaboration while addressing
challenges like alignment with learning objectives, technological
infrastructure, and ethical concerns. The article emphasizes the
need for careful design and educator training to ensure effective
implementation,
offering
insi
ghts
into
gamification’s
transformative potential in education.
2181-3701
/©
2025 in Science LLC.
https://doi.org/10.47689/2181-3701-vol3-iss6
This is an open-access article under the Attribution 4.0 International
(CC BY 4.0) license (
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru
Keywords:
gamification,
motivation,
education,
game-based learning,
engagement,
role-playing,
technology,
creativity,
collaboration,
pedagogical innovation.
Ta’limda o‘yinlashtirish
-gemifikatsiya
ANNOTATSIYA
Kalit so‘
zlar:
gemifikatsiya,
motivatsiya,
ta’lim,
o‘yin asosidagi o‘qitish,
jalb qilish,
rolli o‘yinlar,
texnologiya,
ijodkorlik,
hamkorlik,
pedagogik innovatsiya.
Ushbu maqola ta’limda o‘yinlashtirishni o‘rganadi, bu o‘yin
elementlari va mexanikalarini o‘yin bo‘lmagan kontekstlarda
qo‘llash sifatida ta’riflanadi, talabalarning motivatsiyasi va
o‘quv natijalarini oshirishga xizmat qiladi. Maqolada o‘yin
motivatsiyasining psixofiziologik asoslarini, uning zamonaviy
ta’limda qo‘llanilishini va Y avlod talabalarining xohishlariga
mosligini muhokama qilinadi. Tadqiqot rolli o‘yinlar va onlayn
faoliyatlar kabi o‘yin texnologiyalaridan foydalanishni, ishtirok,
ijodkorlik va madaniy kompetensiyani rivojlantirishni
ta’kidlaydi. Muallif tomonidan sinchkov dizayn va o‘qituvchilar
1
Assistant teacher, Profi University Navoi branch, Navoi, Uzbekistan Independent Researcher, Uzbekistan National
Pedagogical University. Tashkent, Uzbekistan. E-mail: bobur.suyunov.95@gmail.com
Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika
–
Зарубежная лингвистика
и лингводидактика
–
Foreign Linguistics and Linguodidactics
Special Issue
–
6 (2025) / ISSN 2181-3701
217
tayyorligining muhimlig ta’kidlanib, ta’limda o‘yinlashtirishning
o‘zgartiruvchi salohiyatiga oid tushunchalar beriladi
.
Геймификация в образовании
АННОТАЦИЯ
Ключевые слова:
геймификация,
мотивация,
образование,
игровое обучение,
вовлечённость,
ролевые игры,
технология,
креативность,
коллаборация,
педагогическая
инновация
.
Данная статья посвящена изучению геймификации в
образовании, определяемой как использование игровых
элементов и механик в неигровых контекстах для
повышения мотивации и улучшения образовательных
результатов.
В
статье
рассматриваются
психофизиологические основы игровой мотивации, её
применение в современном образовании и соответствие
предпочтениям студентов поколения Y. Исследование
подчёркивает использование игровых технологий, таких
как
ролевые
игры
и
онлайн
-
активности,
для
стимулирования
вовлечённости,
креативности
и
культурной компетентности. Опираясь
на эмпирические
данные и психологические теории, статья показывает, как
геймификация улучшает удержание знаний, критическое
мышление и сотрудничество, одновременно обсуждая
такие проблемы, как согласование с учебными целями,
технологическая инфраструктура
и этические вопросы.
Статья
акцентирует
важность
тщательного
проектирования и подготовки педагогов для эффективной
реализации, предлагая понимание трансформационного
потенциала геймификации в образовании
.
KIRISH
O
‘
yin motivatsiyasi bu shaxsning ichki motivatsion harakatlarini rivojlantirishni
rag
‘
batlantiradigan, ularga faoliyatda ishtirok etish imkonini beruvchi o
‘
ziga xos
psixofiziologik jarayondir. Mazkur jarayon tashqi stimul va ongning ichki
xususiyatlaridan ta
’
sirlanadi, bularning barchasi o
‘
yin kontekstida amalga oshiriladi.
Zamonaviy axborot texnologiyalariga asoslangan dunyoda ushbu motivatsiya turli
sohalarda keng qo
‘
llanilmoqda.
Xususan, ta’lim sohasida o‘yin texnikalarini qo‘llash
orqali ishtirok va motivatsiyani oshirish jara
yoni odatda “Ta’limdagi o‘yinlashtirish”
(Gamification in education(GE)) deb ataladi. O‘yinlashtirish, ya’ni “Gemifikatsiya” o‘yin
elementlari va mexanikalarini o‘yin bo‘lmagan kontekstlarda qo‘llashni o‘z ichiga oladi,
bu esa motivatsiyani oshirish va ta’
lim jarayonining samaradorligini yaxshilashga xizmat
qiladi. Empirik dalillar o‘yinlashtirish texnikalarini qo‘llash ta’lim tajribasi va natijalarida
sezilarli yaxshilanishlarga olib kelishini tasdiqlaydi [1, 92]. Zamonaviy ta’lim oluvchilar
guruhi, odatda
Y avlod yoki “Generation of the Network”, “Millennium”, “Next or zZero”
kabi turli nomlar bilan ataladi, ta’lim sohasida e’tiborga olinishi kerak bo‘lgan shaxsiy va
ijtimoiy xususiyatlarni olib keladi. Mutaxassislarning ta’kidlashicha, bu avlod o‘yinlarni
ng
tili va dinamikasiga kuchli moyillik ko‘rsatadi, shuning uchun o‘yinlashtirishning keng
tarqalishi orqali ta’limda kelgusi inqilob bashorat qilinmoqda, bu esa inson faoliyatining
barcha sohalari, shu jumladan ta’lim sohasiga kirib borishi kutilmoqda.
Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika
–
Зарубежная лингвистика
и лингводидактика
–
Foreign Linguistics and Linguodidactics
Special Issue
–
6 (2025) / ISSN 2181-3701
218
TADQIQOT METODOLOGIYASI
“O‘yin texnologiyalari” tushunchasi ta’lim jarayonini tashkil qilishning bir qator
usullarini o‘z ichiga oladi. Ta’limdagi o‘yin muhim xususiyatga ega
-aniq belgilangan
maqsad va unga mos keladigan natija, bu esa ta’lim va kognitiv yo‘nalish bilan
xarakterlanadi. O‘quv mashg‘ulotlarining o‘yin shakli o‘quv faoliyatini rag‘batlantirish va
stimullashtirish vositasi sifatida xizmat qiladi. O‘yinlashtirish muammo qo‘yish, fikr
-
mulohaza, darajalar va ijodkorlik kabi o‘yin elementlaridan foydalanadi. O‘yinchilar ball
va ochkolar oladi, bu esa o‘z navbatida mavzu va materialni yanada chuqurroq
o‘zlashtirish uchun rag‘batdir. O‘quv mashg‘ulotlarining o‘yin shakli o‘yin usullari
yordamida yaratiladi, bu esa o‘quv faoliyatini motivatsiyalash va
stimullashtirish vositasi
sifatida xizmat qiladi. O‘yinda o‘qituvchi va talaba yo‘q. Faqat rollar va harakatlar mavjud
bo‘lib, barcha ishtirokchilar bir
-
birlariga o‘rgatadi va bir
-
birlaridan o‘rganadi. Qoidaga
ko‘ra, hamma o‘yinga ochiq. Deyarli har qanday
mavzuda qiziqarli o‘yinlar o‘ylab topish
va ularni o‘quv jarayoniga kiritish mumkin. Darsda qanday rolli o‘yinlarni amalga
oshirish mumkin? Telefon suhbatidan tortib muzokaralargacha. Do‘konda mahsulot sotib
olishdan tortib, tish shifokoriga tashrif buyurish, ish topish (suhbat), bank hisobini
ochish, kredit olish, bojxona xizmatidan o‘tish va hokazo. Rolli o‘yinlar xorijiy til
darslarida til materialini mustahkamlash sifatida doimo ishlatilib kelgan. Talabalarning
maksimal ishtiroki bilan katta miqyosli r
olli o‘yin misoli sifatida Samarqand davlat chet
tillari institutining Ingliz tili o‘qitish metodikasi kafedrasi tomonidan vaqti
-vaqti bilan
o‘tkaziladigan “Chet tillari festivali”ni keltirish mumkin. O‘yin ikki yoki undan ortiq
tomonlar ishtirok etadigan, bir-
biri bilan raqobatlashadigan va ma’lum bir maqsadni
ko‘zlaydigan jarayon sifatida aniqlanadi. Guruhlar tomonidan muayyan strategiyadan
foydalanish g‘alaba yoki mag‘lubiyatga olib kelishi mumkin. O‘yin
-
odamlar o‘rtasidagi
ijtimoiy munosabatlarni qayta
tiklaydigan faoliyat turidir. O‘yinda quyidagi tuzilish
elementlari ajratiladi: syujet, rollar, qoidalar. O‘yinchilar rollarni belgilaydi va syujetga
muvofiq ularni amalga oshiradi, muayyan qoidalarga rioya qiladi. Zamonaviy talabalar
axborot va kommunikatsiya texnologiyalarini mukammal egallagan va elektron ommaviy
axborot vositalaridan faol foydalanadi. Bu akademik soatlardan tashqarida onlayn
o‘qitishning bir qismini olib chiqish imkonini beradi, bu esa o‘quv yukini kengaytirish
imkonini beradi, shu bila
n birga talabalar uchun qiziqarli va qulay bo‘lgan ta’lim jarayoni
elementlaridan foydalanadi. Qanday onlayn o‘yinlarni taklif qilish mumkin, ular ham
ta’limiy, ham qiziqarli bo‘lsin? Bu, birinchi navbatda, yozma ko‘nikmalarni
rivojlantirishdir. Bunday o‘yinlar quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
•
internetda o‘rganilayotgan tilda so‘zlashuvchi (native speaker) bilan tanishish
(do‘st topish);
•
homiylarga xat yozish (talabalarga xat yozishning ma’lum sxemasi taklif
etiladi). Ular buni haqiqiy potensial homiylarga y
uborishlari mumkin (agar kerak bo‘lsa)
yoki o‘qituvchiga yuborishlari mumkin;
•
o‘zingiz ishlamoqchi bo‘lgan kompaniyaga rezyume va qo‘shimcha xat tuzish
va yuborish;
•
reklama xatlari. Vazifa-
ma’lum bir mahsulot yoki xizmatni taklif qilib,
potensial xaridorni qiziqtirish.
O‘yinlashtirish o‘yin bo‘lmagan kontekstlarda reytinglar, ballar va nishonlar kabi
o‘yin texnikalaridan foydalanishni o‘z ichiga oladi, bu yondashuv inson miyasining yaxshi
o‘rnatilgan xususiyatidan foydalanadi: vazifalarni bajarishga javoban
mukofotlarni izlash
va ularga ijobiy javob berishga moyillik [6]. Xorijiy tilni o‘qitishda o‘yinlashtirishni
Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika
–
Зарубежная лингвистика
и лингводидактика
–
Foreign Linguistics and Linguodidactics
Special Issue
–
6 (2025) / ISSN 2181-3701
219
qo‘llash doimiy va jiddiy fikr
-
mulohazalar tamoyillariga asoslanadi, bu ta’lim oluvchi
xatti-harakatlarini dinamik ravishda sozlash va ularning funksional qobiliyatlarini tez
rivojlantirish imkonini beradi. Ta’lim jarayoniga o‘yinlashtirishni kiritish unga
qo‘shimcha bo‘ladigan hikoya yoki syujet yaratishni talab qiladi. Bu hikoya o‘ziga xoslik
hissini rivojlantiradi, talabalarni umumiy maqsadga his
sa qo‘shishga undaydi va aniq
maqsadlarga erishishga qiziqishni uyg‘otadi. Bundan tashqari, ta’lim oluvchilar yangi
ko‘nikmalar va malakalarni egallagan sari, maqsad va vazifalarda o‘zgarishlar va
murakkabliklarni asta-sekin kiritish muhimdir.
TADQIQOTNING NATIJALARI
Bunday tadbirlarning to‘plangan tajribasi shuni ko‘rsatdiki, xorijiy tilni o‘rganishda
qiynaladigan yoki uyga vazifani tayyorlash uchun motivatsiya topa olmaydigan (ayniqsa,
natija ko‘p narsani orzu qilganda) zaif o‘rganuvchilar ham o‘z rollari
ni tayyorlashda
kutilmagan tashabbus ko‘rsatadi va tadbirdan chetda qolishni xohlamaydi.
Boshqalarning jo‘shqinligi yuqumli, motivatsiya aniq. Ta’lim oluvchilar o‘yin syujetini
o‘zlari o‘ylab topishadi. Masalan, ingliz tili asos sifatida olinadi (chunki as
osan barcha
ta’lim oluvchilar uni o‘rganadi), va “Sherlok Xolms” va “Doktor Vatson” kabi boshlovchilar
qaysi mamlakat eng muhim yutuqlarga ega, qaysi mamlakat eng go‘zal va hokazo
bo‘yicha chuqur tekshiruv o‘tkazishga qaror qilishadi, garchi ular o‘zlari eng ilg‘or
mamlakat Angliya deb hisoblashsa-da, lekin hamma buni tekshirishga qaror qiladi. Ular
turli mamlakatlarga “tashrif buyurishadi”, u yerda ularni turli urf
-odatlar, milliy liboslar,
qo‘shiqlar va raqslar bilan kutib olishadi, va bu mamlakatlarning
aholisi ularga
o‘zlarining muhtasham tarixlarini bag‘ishlaydi va so‘nggi yutuqlarni ulashadi [3, 325
-
346]. Bunday rolli o‘yin kamida bir oylik jiddiy tayyorgarlikni talab qiladi. Ta’lim
oluvchilar ishtiroklari uchun ball oladilar, va albatta do‘stlik g‘ala
ba qozonadi, agar
ishtirokchilarning o‘zlari vakil qilingan mamlakatlardan birini eng yaxshi deb tan
olmasalar. Psixologik tadqiqotlarga ko‘ra, biz eshitgan narsamiz 40% faol ravishda
o‘zlashtiriladi, ko‘rgan narsamiz 50%, agar bir vaqtning o‘zida ko‘rsak
va eshitsak, u
holda 70-
75% eslab qolinadi, va agar biz o‘zimiz bajarsak, 92% eslab qolamiz. Shuning
uchun o‘yin usullari har qanday darajadagi o‘quv jarayonida juda muhimdir [2,168]. O‘yin
bo‘yicha izlangan ko‘plab tadqiqotchilar shaxsning imkoniyatlarini
safarbar qilish va
faollashtirish, uning ijodiy salohiyatini ro‘yobga chiqarishni ta’kidlaydilar, chunki o‘yinda
improvizatsiya, raqobat ruhi, hissiy komponent va zavq kabi xususiyatlar mavjud [1, 92].
Tilni o‘zlashtirishdagi yutuqlar, masalan, 100 ta so‘z o‘rganish yoki malaka darajasini
oshirish, o‘lchanadigan va doimiy ravishda tan olinadigan bo‘lib, bu umumiy maqsadlarni
kichikroq, boshqariladigan virtual bosqichlarga bo‘ladi.
MUHOKAMA VA TAHLIL
Ammo o‘yinlarni o‘quv jarayoniga kiritish yangilik emas.
K.D.Ushinskiy bolalarning
bir xillikka ega ta’lim ishlariga o‘yin elementlarini kiritishni tavsiya qilgan, bu esa o‘quv
jarayonini samaraliroq qilish uchun. U shunday degan edi: bolada o‘yin voqelikni
to‘ldiradi va uni qiziqarli va tushunarli qiladi, chunki uni o‘zi yaratadi. O‘yinda bola o‘z
dunyosini yaratadi va unda yashaydi, va bu hayotning izlari unda chuqurroq qoladi,
chunki bu yerda hissiy komponent mavjud va u o‘z ijodini o‘zi boshqaradi [11]. O‘yin
texnologiyasining qiymati o‘yin
-kulgi va dam olish imkoniyatlari bilan cheklanmaydi va
baholanmaydi. Bu uning fenomeni, ya’ni o‘yin
-
kulgi, dam olish bo‘la turib, u o‘quv,
ijodkorlik, inson munosabatlarini modellashtirishga ham aylanishi mumkin. O‘quv
jarayonini faollashtirish va intensivlashtirishga tayan
adigan zamonaviy ta’limda o‘yin
texnologiyalaridan foydalanish qat’iy tavsiya etiladi. Ta’limda o‘yinlashtirish
Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika
–
Зарубежная лингвистика
и лингводидактика
–
Foreign Linguistics and Linguodidactics
Special Issue
–
6 (2025) / ISSN 2181-3701
220
o‘rganuvchilarning bilim, kasbiy ko‘nikmalar va qobiliyatlarini, masalan, tanqidiy
fikrlash, qaror qabul qilish, jamoaviy ish va hamkorlikka tay
yor bo‘lish kabi mustaqil, faol
xohishini rivojlantirishga yordam beradigan axborot va o‘quv muhitini yaratishga
mo‘ljallangan. Shunday qilib, o‘yinlashtirish ijodkorlikni ochishga va o‘z
-
o‘zini o‘qitishga
motivatsiya beradi [5, 88]. Bu shakl (til o‘qitish
va kommunikativ kompetensiyani
rivojlantirishdan tashqari) madaniy kompetensiyani rivojlantirish maqsadini ham
ko‘zlaydi. Ko‘rinib turibdiki, bunday o‘yinlar o‘yin tadqiqotchilari tomonidan ajratilgan
deyarli barcha funksiyalarni bajaradi:
1) ijtimoiy-ma
daniy funksiya. Ta’lim oluvchilar turli mamlakatlarning madaniyati va
urf-
odatlarini, ularning ma’naviy qadriyatlarini bilib oladi; o‘yinda bir
-
biri bilan o‘zaro
ta’sir qilishni o‘rganadi;
2) millatlararo muloqot funksiyasi. Xorijiy til madaniyatining o‘z
iga xos
xususiyatlarini tushunish va qabul qilish, bag‘rikeng bo‘lish, mojaroli vaziyatdan
zo‘ravonlik va tajovuzga murojaat qilmasdan chiqish yo‘lini topishni o‘rgatadi;
3) o‘yindagi shaxsning o‘zini ro‘yobga chiqarish funksiyasi. Bu eng asosiy
funksiyal
ardan biridir. O‘yin shaxs sifatida o‘zini ro‘yobga chiqarish sohasi sifatida
muhimdir. Aynan shu nuqtai nazardan jarayonning o‘zi natijadan ko‘ra muhimroq,
raqobat ruhi va maqsadga erishishda o‘zini ro‘yobga chiqarish imkoniyati;
4) o‘yin terapevtik funksiyasi. O‘yin shaxsning xulq
-atvorida, boshqalar bilan
muloqotda, o‘qishda duch keladigan turli qiyinchiliklarni yengish uchun ishlatilishi
mumkin va kerak. O‘yin usullarining terapevtik ahamiyatini baholagan holda, Ushinskiy
o‘yin terapiyasining ta’siri shaxsning rolli o‘yinda oladigan yangi ijtimoiy munosabatlar
amaliyoti bilan belgilanadi, deb yozgan [11];
5) o‘yindagi tuzatish funksiyasi. O‘yindagi psixologik tuzatish tabiiy ravishda sodir
bo‘ladi, chunki barcha ishtirokchilar teng sharoitlarda: kuchli
va zaif o‘rganuvchilar yo‘q,
lekin syujet va rollar mavjud, va o‘yin maqsadi ularni birlashtiradi. Ko‘pincha zaif ta’lim
oluvchilar kuchlilardan yaxshiroq tayyorlanadi va farq yo‘qoladi;
6) o‘yinning o‘yin
-
kulgi funksiyasi. O‘yin o‘yin
-kulgi funksiyasi ijobiy muhit,
xotirjamlik va quvonch yaratish bilan bog‘liq bo‘lib, bu shaxsni barqarorlashtirishga
yordam beradi, o‘ziga ishonchni oshirishga va o‘z potensialini ochishdan zavqlanishga
yordam beradi.
O‘yinlashtirish xorijiy tillarni o‘rganish uchun motivat
sion vosita sifatida xizmat
qiladi, ta’lim oluvchilarni o‘quv jarayoniga faol jalb qiladi. O‘yinlashtirishning kuchi har
bir shaxsning ichida mavjud bo‘lgan tug‘ma raqobat hissidan foydalanish qobiliyatidadir.
O‘yinlashtirish o‘quv jarayonini o‘yin psixologiyasi bilan bog‘laydi, o‘quv tajribasini
yanada yoqimli qiladi va diqqat hamda esda saqlash darajasini oshiradi. O‘yinlashtirish
orqali o‘quvga to‘sqinlik qiluvchi salbiy omillarni bartaraf qilish mumkin, charchoq va
o‘quvning bir xillik va zerikarli ekanligi haqidagi tasavvurni yo‘qotadi. O‘yinlashtirish
o‘quvni yanada funksional qiladi va ta’lim oluvchilarga jiddiy oqibatlarsiz turli
variantlarni o‘rganish imkonini beradi. O‘ynab, ta’lim oluvchilar muvaffaqiyatsizlikning
zararli emasligini tushunishadi,
chunki har doim to‘g‘ri yechim topish imkoniyati mavjud.
Bilim va ko‘nikmalarni amaliy qo‘llash yoki shaxsiy tajriba orqali mustahkamlash
qobiliyati juda muhimdir, va o‘yinlashtirish aynan shunday imkoniyatni taqdim etadi.
O‘yinlashtirishning muhim xususiyati o‘yin natijalarini amaliy tajriba sifatida ongsiz
ravishda o‘zlashtirishdir. O‘yinlashtirish xorijiy tillarni o‘rganishga innovatsiyani
keltiradi, uni qattiq va oldindan aytib bo‘ladigan formatlardan ozod qiladi. O‘yin orqali
o‘rganish nafaqat muhim ma’lumotlarni yetkazadi, balki o‘yin
-
kulgi va ta’lim
Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika
–
Зарубежная лингвистика
и лингводидактика
–
Foreign Linguistics and Linguodidactics
Special Issue
–
6 (2025) / ISSN 2181-3701
221
oluvchilarning qiziqishini saqlab qoladi. O‘yinlar turli ko‘nikmalarni mashq qilish vositasi
sifatida xizmat qiladi, muhitni baholash, xaritalar bo‘yicha harakat qilish, hisoblash,
tanqidiy fikrlash, izlan
ish, muloqot qilish va jamiyatda ishlashni o‘rganish imkoniyatlarini
taklif qiladi. Raqamli iqtisodiyotning rivojlanishi muqarrar ravishda barcha ijtimoiy
hayot sohalari, birinchi navbatda ta’lim sohasida yangilanishlar va tegishli sifat
o‘zgarishlariga olib keladi. O‘zbekistonning geosiyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy makondagi
mavqei bilan bog‘liq zamonaviy muammolar ta’lim sifati va qulayligini oshirishni talab
qiladi. Ta’limni modernizatsiya qilish va raqamli ta’lim muhitini yaratish vazifalari
kontekstida,
o‘quv jarayoniga innovatsion texnologiyalarni joriy qilishning istiqbollari va
xavf-
xatarlarini tahlil qilish dolzarb fanlararo tadqiqot yo‘nalishlaridan biridir [9, 105].
O‘yinlashtirish, o‘yin bo‘lmagan kontekstlarda o‘yin elementlari va mexanikalaridan
foydalanish, ta’lim oluvchilarni jalb qilish, motivatsiya va o‘quv natijalarini oshirish
vositasi sifatida ta’lim sohasida katta e’tibor qozondi. Biroq, ta’limda o‘yinlashtirishni
muvaffaqiyatli joriy etish o‘ziga xos muammolar va mulohazalar bilan birga
keladi:
1) o‘quv maqsadlari bilan moslashish: O‘yinlashtirishni joriy etishdagi asosiy
muammolardan biri o‘yinlashtirilgan elementlar va mo‘ljallangan o‘quv maqsadlari
o‘rtasida moslikni ta’minlashdir. O‘yin mexanikalari, faoliyatlar va mukofotlar
mo‘ljallangan ta’lim natijalarini to‘g‘ridan
-
to‘g‘ri qo‘llab
-quvvatlash uchun sinchkovlik
bilan ishlab chiqilishi kerak.
2) muvozanatni saqlash: O‘yinlashtirish qiziqarli va jozibali o‘quv tajribalarini taklif
qilsa-
da, o‘yinlashtirilgan elementlar va mavjud o‘quv dasturi o‘rtasida muvozanatni
saqlash muhimdir.
3) texnologiya va infratuzilma: Ta’limda o‘yinlashtirishni samarali joriy etish
tegishli texnologiya va infratuzilmaga bog‘liq.
4) qulaylik va inklyuzivlik: O‘yinlashtirishni joriy etishda yana bir muhim
mulohaza
barcha talabalar uchun qulaylik va inklyuzivlikni ta’minlashdir.
5) axloqiy muammolar: Ta’limda o‘yinlashtirishni joriy etish e’tibor bilan hal
qilinishi kerak bo‘lgan axloqiy muammolarni keltirib chiqaradi.
6) o‘qituvchilar uchun trening va qo‘llab
-
quvvatlash: O‘yinlashtirishni samarali joriy
etish uchun o‘qituvchilar tegishli trening va doimiy qo‘ll
ab-quvvatlashni talab qiladi [10,
219-237].
XULOSA
Xulosa qilib aytganda, ushbu ilmiy maqola ta’limda o‘yinlashtirishning keng
qamrovli tushunchasini taqdim etdi, uning ta’rifi, asosiy tushunchalari va talabalarni jalb
qilish va o‘quv natijalariga potensial ta’sirini o‘rgandi. Mazkur maqola o‘yinlashtirish
tushunchasi va uning o‘yin bo‘lmagan kontekstlarda, xususan ta’lim sohasida
qo‘llanilishini tanishtirish bilan boshlandi. U talaba motivatsiyasi, ishtiroki va yutuqlarini
oshirish uchun o‘yin elementlari va mexanikalaridan foydalanish muhimligini ta’kidladi.
Mazkur ilmiy maqola o‘yinlashtirishning nazariy asoslariga chuqur kirib,
o‘yinlashtirilgan o‘quv muhitlarining samaradorligini qo‘llab
-quvvatlaydigan turli
psixologik nazariyalar va doiralarni muhokama
qildi. U o‘yinlashtirishdagi ichki va tashqi
motivatsion omillarni va ularning talaba xatti-
harakati va o‘quv tajribalariga ijobiy
ta’sirini aytib o‘tdi.
Bundan tashqari, ushbu maqola ta’limda o‘yinlashtirishning potensial foydalarini
o‘rgandi, jumladan,
talabalarni jalb qilishning oshishi, bilimlarni saqlash va uzatishning
yaxshilanishi, muammoni hal qilish, hamkorlik va tanqidiy fikrlash kabi muhim
ko‘nikmalarni rivojlantirish. Shuningdek, u o‘yinlashtirishni joriy etishdagi potensial
Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika
–
Зарубежная лингвистика
и лингводидактика
–
Foreign Linguistics and Linguodidactics
Special Issue
–
6 (2025) / ISSN 2181-3701
222
muammolar va muloha
zalarni, masalan, o‘yinlashtirilgan elementlarni o‘quv maqsadlari
bilan moslashtirish, mavjud o‘quv dasturi bilan muvozanatni saqlash, texnologik va
infratuzilma ehtiyojlarini qondirish, qulaylik va inklyuzivlikni ta’minlash va talaba
ma’lumotlari maxfiyligi bilan bog‘liq axloqiy muammolarni hal qilishni muhokama qildi.
Mazkur maqola o‘yinlashtirishni ta’lim sohasida joriy etishda sinchkovlik bilan
rejalashtirish, dizayn va baholashning muhimligini ta’kidladi. U o‘qituvchilar, rahbarlar
va o‘quv dizaynerlari o‘rtasidagi hamkorlik zarurligini ta’kidladi, bu ma’noli va samarali
o‘yinlashtirilgan o‘quv tajribalarini yaratish uchundir. Shuningdek, ushbu maqola
o‘qituvchilarning o‘yinlashtirishni o‘quv amaliyotlariga samarali integratsiyalashishi
uchun doimiy kas
biy rivojlanish va qo‘llab
-
quvvatlash zarurligini ta’kidladi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI:
1.
Amabile, T. M., DeJong, W., & Lepper, M. (1976). Tashqi belgilangan muddatlarning ichki
motivatsiyaga ta’siri. Shaxsiyat va ijtimoiy psixologiya
jurnali, 34(1), 92
–
98.
https://doi.org/10.1037/0022-3514.34.1.92
2.
Bleumers, L., All, A., Mariën, I., Schurmans, D., Van Looy, J., & Jacobs, A. (2012). Raqamli
o‘yinlarning imkoniyatlarni kengaytirish va inklyuziyaga ta’siri: Adabiyotlar va empirik
holatlar
sharhi.
Ispaniya:
JRC
Texnik
Hisobotlari
https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/handle/JRC77655
3.
Deci, E. L., Vallerand, R. J., Pelletier, L. G., & Ryan, R. M. (1991). Motivatsiya va ta’lim: O‘z
-
o‘zini
belgilash
nuqtai
nazari.
Ta’lim
psixologi,
26
(3-4),
325
–
346.
https://doi.org/10.1207/s15326985ep2603&4_6
4.
Krivosheyeva, G., Zuparova, S., & Shodiyeva, N. (2020). Eshitish ko‘nikmalarini o‘qitishni
yanada yaxshilashning interaktiv usullari. Ta’lim fanlarida akademik tadqiqotlar, 1(3),
1
–
7.
5.
Krivosheeva, G., & Qayumova, G. (2020). Ingliz tilidagi frazeologik birliklar. Xalqaro
muhandislik tadqiqotlari va rivojlanish jurnali, 5(1), 88
–
94.
6.
Lawtie, F. (n.d.). Og‘zaki nutq ko‘nikmalarini o‘qitish 2
- sinfdagi muammolarni yengish.
Ingliz
tilini
o‘qitish
|
Brit
aniya
Kengashi
|
BBC.
https://www.teachingenglish.org.uk/article/teaching-speaking-skills-2-overcoming-
classroom-problems
7.
Makhmudov, K., Shorakhmetov, S., & Murodkosimov, A. (2020). Kompyuter savodxonligi
pedagogik ta’limning innovatsion klaster tizimiga vosita sifatida. Yevropa ta’lim
fanlarida tadqiqot va mulohaza jurnali, 8(5), 71
–
74.
8.
McGonigal, J. (2011). Haqiqat buzilgan: Nima uchun o‘yinlar bizni yaxshilaydi va ular
dunyoni qanday o‘zgartirishi mumkin. Penguin Books.
9.
Mirbabayeva, S. (2020). Chet tilin
i o‘qitishda lug‘atdan foydalanish usullari. Xalqaro
muhandislik tadqiqotlari va rivojlanish jurnali, 5(1), 105
–
110.
10.
Morschheuser, B., Hassan, L., Werder, K., & Hamari, J. (2018). O‘yinlashtirishni qanday
loyihalash kerak? O‘yinlashtirilgan dasturiy ta’min
otni muhandislik qilish usuli.
Axborot
va
dasturiy
ta’minot
texnologiyalari,
95,
219–
237.
https://doi.org/10.1016/j.infsof.2017.10.015
11.
Ushinsky, K. D. (1954). Psixologik va mantiqiy ta’lim asoslari [O‘qitishning psixologik
va mantiqiy asoslari]. Tanlangan pedagogik asarlar (2-jild). Moskva: Pedagogika.
