288
Volume 5, Issue 10: Special Issue
(EJAR)
ISSN: 2181-2020
MPHAPP
THE 6TH INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL
CONFERENCE
“
MODERN PHARMACEUTICS: ACTUAL
PROBLEMS AND PROSPECTS
”
TASHKENT, OCTOBER 17, 2025
in-academy.uz
ARSLONQUYRUQ O‘SIMLIK YER USTKI QISMI XOMASHYOSIDAN
SUV
YORDAMIDA QURUQ EKSTRAKT OLISH
Anarmetova U.B.
Saidvaliyev A.K.
Toshkent farmatsevtika instituti,
Toshkent shahri, O’zbekiston Respublikasi
е
-mail: umida077.aziz@gmail.com
https://doi.org/10.5281/zenodo.17334454
Mavzuning dolzarbligi.
Biofaol dorivor moddalarni o‘simliklardan ajratib olish , biofaol
bo‘lgan moddalarni xar tomonlama kimyoviy , fizik-kimyoviy tahlil usullarini ishlab chiqish va dori
vositasini yaratish , uni standartlash, sifatini belgilash davr talabi bo‘lib qoldi. Dori vositalarini tahlil
qilib, samaradorligini fizik-kimyoviy usullar yordamida tadqiqot usullaridan foydalangan xolda
sifatini belgilash talab etilmoqda.
Tadqiqot maqsadi:
Ishni maqsadi Toshkent viloyati, Bo‘stonliq rayonida o‘stirilgan
Arslonquyruq o‘simligini xomashyosidan quruq ekstrakt olish, ekstrakt olishda ekstragent tanlash,
biofaol moddalarni ajratib olishda ekstraksiya qilish jarayonini sonini aniqlash, tegishli xulosa
chiqarish.
Turkiston Arslonquyruq
(Leonurus Turkestanicus yalpizdoshlar oilasiga mansub, koʻp
yillik va bir yillik oʻtlar turkumiga kirib, 14 turi maʼlum. Oʻrta Osiyoda 4 turi oʻsadi. Yer ustki
qismida alkaloidlar, saponinlar ,flavonoidlar, oshlovchi olingan va boshqa moddalar saqlaydi.
Tajriba qismi.
Arslonquyruq o’simligi yer ustki qismi xomashyosidan quruq ekstraktini olish
maqsadida, quruq o’simlik yer ustki qismi xomashyosini tegirmonda maydalab, kukun holiga
keltirib, ma’lum miqdorda (5gr, 10gr, 15gr) aniq tortma olib 250 ml xajmli kolbalarga solib, 1:5
nisbatda tozalangan suv solib , qaynab turgan suv hammomida (90
0
-100
0
) 2 soat davomida isitildi,
issiq holda tibbiy momiq (paxta) yordamida filtirlandi, shu jarayon yana uch marta qaytarildi.
Filtratlar umumlashtirildi va 250 ml xajmli chinni kosachaga o‘tkazildi. Quruq qoldiq olish
maqsadida suv hammomida bug‘latildi, qoldiq qirib olinib, yig’indisini foiz miqdori aniqlandi. Suv
yordamida olingan quruq ekstrakt miqdori 23 % ni tashkil qilishi aniqlandi.
Olingan tahlil natijalari jadval- 1 da keltirilgan. jadval -1
Arslonquyruq o’simligi yer ustki qismi xomashyosidan suv yordamida olingan quruq
eskstrakt % miqdori
Olingan tortma
(gr)
Aniqlandi
Metrologik tavsifi
gr
%
5,01
1,19
23,7
X̅ = 23,8;
S
2
= 0,0066; S=0,0812;
ΔX=0,23; ΔX̅= 0,113;
E= 0,948% ; E̅=0,474%
5,0
1,19
23,8
5,02
1,20
23,9
5,0
1,19
23,8
10,01
2,09
20,90
X̅ = 20,9;
S
2
= 1,189; S=1,09;
ΔX=3,03; ΔX̅= 1,5;
E= 12,94% ; E̅=6,45%
10,01
2,10
21,00
10,02
2,20
20,20
10,0
2,15
21,50
15,0
3,76
25,06
X̅ = 25,08;
S
2
=0,0015; S=0,039;
15,01
3,77
25,11
289
Volume 5, Issue 10: Special Issue
(EJAR)
ISSN: 2181-2020
MPHAPP
THE 6TH INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL
CONFERENCE
“
MODERN PHARMACEUTICS: ACTUAL
PROBLEMS AND PROSPECTS
”
TASHKENT, OCTOBER 17, 2025
in-academy.uz
15,02
3,77
25,09
ΔX=0,108; ΔX̅= 0,054;
E= 0,43% ; E̅=0,215%
15,0
3,76
25,04
Hulosa:
Arslonquyruq o’simligi xomashyosidan suv yordamida quruq estrakt olinganda uni
yig’indisi o’rtacha 23 % tashkil qildi.
