PROBLEMS OF BANKS WITH OPERATIONS IN THE SECURITIES MARKET AND WAYS TO OVERCOME THEM

Abstract

This article is devoted to the study of problems related to the operations of commercial banks in the securities market and ways to overcome them. Banks operate in the stock market in order to diversify their financial portfolio, manage risks and generate additional income. However, a number of problems arise in this process: factors such as lack of liquidity, market volatility, regulatory restrictions and information asymmetry can reduce the effectiveness of banking operations. To solve these problems, modern risk management methods, new rules adopted by regulatory authorities, the possibility of adapting to market conditions and using technological innovations are analyzed. The relevance of the topic is due to the importance of ensuring the financial stability of banks in conditions of volatility of global financial markets.

Source type: Journals
Years of coverage from 2024
inLibrary
Google Scholar

Downloads

Download data is not yet available.
To share
Niyozmetov, D. (2024). PROBLEMS OF BANKS WITH OPERATIONS IN THE SECURITIES MARKET AND WAYS TO OVERCOME THEM. Economic Development and Analysis, 2(10), 159–165. Retrieved from https://www.inlibrary.uz/index.php/eitt/article/view/59797
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Abstract

This article is devoted to the study of problems related to the operations of commercial banks in the securities market and ways to overcome them. Banks operate in the stock market in order to diversify their financial portfolio, manage risks and generate additional income. However, a number of problems arise in this process: factors such as lack of liquidity, market volatility, regulatory restrictions and information asymmetry can reduce the effectiveness of banking operations. To solve these problems, modern risk management methods, new rules adopted by regulatory authorities, the possibility of adapting to market conditions and using technological innovations are analyzed. The relevance of the topic is due to the importance of ensuring the financial stability of banks in conditions of volatility of global financial markets.


background image

Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, oktabr

www.e-itt.uz

159


BANKLARNING QIMMATLI QOG’OZLAR BOZORIDAGI OPERATSIYALARI BILAN

BOG’LIQ MUAMMOLARI VA BARTARAF ETISH YO’LLARI

Niyozmetov Doniyor Rejabbayevich

Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

ORCID: 0009-0004-9210-5885

donyorniyozmetov7503@gmail.com

Annotatsiya.

Ushbu maqolada tijorat banklarining qimmatli qog'ozlar bozoridagi

operatsiyalari bilan bog'liq muammolar va ularni bartaraf etish yo'llarini o'rganishga

bag'ishlangan. Banklar o'z moliyaviy portfelini diversifikatsiya qilish, risklarni boshqarish va

qo'shimcha daromad olish maqsadida qimmatli qog'ozlar bozorida faoliyat yuritadilar. Biroq, bu
jarayonda yuzaga keladigan qator muammolar mavjud: likvidlik yetishmovchiligi, bozor

volatilligi, regulyatsion cheklovlar va axborot assimetriyasi kabi omillar bank operatsiyalarining

samaradorligini pasaytirishi mumkin. Ushbu muammolarni hal etish uchun zamonaviy risklarni

boshqarish usullari, regulyatorlar tomonidan qabul qilingan yangi qoidalar, bozor sharoitlariga
moslashish va texnologik yangiliklardan foydalanish imkoniyatlari tahlil qilinadi. Mavzuning

dolzarbligi global moliyaviy bozorlarning o'zgaruvchanligi sharoitida banklarning moliyaviy

barqarorligini ta'minlash masalalarining muhimligidan kelib chiqadi.

Kalit so’zlar:

likvidlik, qimmatli qog'ozlar bozori, moliyaviy bozorlar, tijorat banklari,

investitsiya portfellari, risklarni boshqarish.

ПРОБЛЕМЫ БАНКОВ С ОПЕРАЦИЯМИ НА РЫНКЕ ЦЕННЫХ БУМАГ

И ПУТИ ИХ ПРЕОДОЛЕНИЯ

Ниязметов Данир Режаббаевич

Ташкентский государственный экономический университет

Аннотация

.

Данная статья посвящена изучению проблем, связанных с операциями

коммерческих банков на рынке ценных бумаг, и путей их преодоления. Банки работают

на фондовом рынке с целью диверсификации своего финансового портфеля, управления
рисками и получения дополнительного дохода. Однако в этом процессе возникает ряд
проблем: такие факторы, как дефицит ликвидности, волатильность рынка,

нормативные ограничения и информационная асимметрия, могут снизить

эффективность банковских операций. Для решения этих задач анализируются

современные методы управления рисками, новые правила, принятые регулирующими
органами, возможность адаптации к рыночным условиям и использования

технологических инноваций. Актуальность темы обусловлена важностью вопросов

обеспечения финансовой устойчивости банков в условиях волатильности мировых

финансовых рынков.

Ключевые слова:

ликвидность, фондовый рынок, финансовые рынки, коммерческие

банки, инвестиционные портфели, управление рисками.

UO

K: 336.71

X SON - OKTABR, 2024

159-165


background image

Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, oktabr

www.e-itt.uz

160

PROBLEMS OF BANKS WITH OPERATIONS IN THE SECURITIES

MARKET AND WAYS TO OVERCOME THEM

Niyozmetov Doniyor Rejabbayevich

Tashkent State University of Economics

Abstract.

This article is devoted to the study of problems related to the operations of

commercial banks in the securities market and ways to overcome them. Banks operate in the stock

market in order to diversify their financial portfolio, manage risks and generate additional
income. However, a number of problems arise in this process: factors such as lack of liquidity,

market volatility, regulatory restrictions and information asymmetry can reduce the effectiveness

of banking operations. To solve these problems, modern risk management methods, new rules

adopted by regulatory authorities, the possibility of adapting to market conditions and using
technological innovations are analyzed. The relevance of the topic is due to the importance of
ensuring the financial stability of banks in conditions of volatility of global financial markets.

Keywords:

liquidity, stock market, financial markets, commercial banks, investment

portfolios, risk management.

Kirish.

Banklar zamonaviy iqtisodiyotda moliyaviy vositachilar sifatida muhim rol o'ynab, o'z

mablag'larini diversifikatsiya qilish va qo'shimcha daromad olish maqsadida qimmatli

qog'ozlar bozorida faoliyat yuritadilar. Ushbu bozor banklar uchun investitsiya portfelini
kengaytirish, risklarni boshqarish, likvidlikni ta'minlash va kapitalni samarali boshqarish

imkoniyatlarini taqdim etadi. Banklar aksiyalar, obligatsiyalar, davlat qimmatli qog'ozlari va

boshqa moliyaviy instrumentlarni sotib olish va sotish orqali daromad olishga intiladilar. Shu

sababli, qimmatli qog'ozlar bozorida banklarning ishtiroki ularning umumiy moliyaviy
strategiyasida muhim o'rin egallaydi.

Biroq, banklarning qimmatli qog'ozlar bozoridagi faoliyati bir qator murakkabliklar va

xavf-xatarlar bilan bog'liqdir. Bozor volatilligi, global iqtisodiy o'zgarishlar, siyosiy noaniqliklar

va likvidlik yetishmovchiligi banklar uchun jiddiy xavf tug'diradi. Bozor narxlarining
kutilmagan o'zgarishlari banklarning aktivlari qiymatiga salbiy ta'sir ko'rsatishi va ular zarar

ko'rishi mumkin. Shuningdek, regulyatsion cheklovlar va bozorning likvidlik darajasining

pastligi qimmatli qog'ozlar operatsiyalarini amalga oshirishda muhim to'siqlarni yuzaga

keltirishi mumkin. Bundan tashqari, banklar tezkor qarorlar qabul qilish talab etiladigan
sharoitda risklarni samarali boshqarish qobiliyatini namoyish etishi kerak.

Ushbu muammolarni bartaraf etish uchun banklar risklarni boshqarish strategiyalarini

kuchaytirishi, texnologik innovatsiyalardan foydalanishi va yangi regulyatsiyalarga

moslashishi lozim. Zamonaviy texnologiyalar, xususan, blokcheyn va sun'iy intellekt asosida
ishlab chiqilgan tahliliy vositalar bozor xavfini kamaytirishga yordam beradi. Shuningdek,
algoritmik savdo va big data tahlillari banklarga bozor tendensiyalarini aniqlash va tezkor

savdo qarorlarini qabul qilish imkonini beradi. Shu tarzda banklar qimmatli qog'ozlar bozorida

muvaffaqiyatli faoliyat yuritish uchun muhim strategiyalar ishlab chiqishlari va risklarni

boshqarish mexanizmlarini takomillashtirishlari zarur bo'ladi.

Adabiyot sharhi.

Raghuram Rajan (2010)

"Fault Lines: How Hidden Fractures Still Threaten the World

Economy" asarida Rajan qimmatli qog'ozlar bozoridagi tizimli risklarning rivojlanishiga e'tibor
qaratadi. U global moliyaviy tizimdagi kuchlanishlar va ulardan kelib chiqadigan qimmatli

qog'ozlar bozoridagi muammolarni bartaraf etish uchun ko'proq tartibga solish va
barqarorlikni oshirish choralarini tavsiya qiladi. Admati, va Hellwig, (2014)

"The Bankers'

New Clothes: What's Wrong with Banking and What to Do about It" asarida Anat Admati va


background image

Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, oktabr

www.e-itt.uz

161

Martin Hellwig banklarning kapital yetarliligi masalasini tahlil qilgan va qimmatli qog'ozlar
bozoridagi xavflarni kamaytirish uchun banklar kapitalini oshirish zarurligini ta'kidlaydi.

Thakor, A.V. (2015)

"The Financial Crisis of 2007

2009: Why Did It Happen and What Did We

Learn?" maqolasida Anjan Thakor qimmatli qog'ozlar bozoridagi spekulyatsion muammolarni

va ularning moliyaviy inqirozda o'ynagan rolini tahlil qiladi (Turner, 2016). U bozor
xavfsizligini oshirish uchun qat'iyroq tartibga solish choralarini taklif etadi. Turner, A. (2016)

"Between Debt and the Devil: Money, Credit, and Fixing Global Finance" asarida Adair Turner

qimmatli qog'ozlar bozoridagi kredit yaratish va spekulyatsion faoliyatlar tufayli yuzaga

keladigan muammolarni tahlil qiladi. U kredit hajmini cheklash va moliyaviy tartibni
kuchaytirish orqali qimmatli qog'ozlar bozoridagi muammolarni hal qilishni taklif etadi.

Bu olimlarning fikrlariga ko'ra, qimmatli qog'ozlar bozoridagi muammolarni bartaraf

etish uchun moliyaviy tizimni yanada tartibga solish, investorlarning xatti-harakatlarini

nazorat qilish, axborot asimmetriyasini kamaytirish va tizimli xavflarni bartaraf etish zarur. Bu
choralar bozorning barqarorligini ta'minlashda va kelajakdagi moliyaviy krizislarni oldini
olishda muhim rol o'ynaydi.

Chet el iqtisodchilari va mutaxassislari kabi tijorat banklarining qimmatli qog'ozlar

bozoridagi faoliyati bilan bog'liq masalalar mamlakatimiz iqtisodiy olimlari tomonidan tadqiq
etilishi alohida e'tirofga loyiqdir. Shunga qaramay, ularning ilmiy ishlari to'g'ridan-to'g'ri tijorat

banklarining qimmatli qog'ozlar bozoridagi faoliyatini ta'riflamagan bo'lsa ham, qimmatli

qog'ozlar bozori haqida o'z ilmiy yondashuvlarini ifoda etishgan.

Masalan, Saipnazarov (2020)

o’zining

ilmiy

tadqiqoda: “Qimmatli qog’ozlar bozori bu

-

Qimmatli qog'ozlar bozori

bu moliyaviy aktivlar savdosi amalga oshiriladigan, investorlar va

moliyaviy institutlar o'rtasida kapitalning samarali taqsimlanishini ta'minlovchi dinamik va

murakkab tizimdir. Bu bozor, faqat savdo-sotiq nuqtasi bo'lishdan tashqari, iqtisodiyotning

barqarorligini

ta'minlashda

va

korxonalarning

moliyaviy

resurslarga

kirishini

yengillashtirishda muhim rol o'ynaydi. Shu bois, qimmatli qog'ozlar bozori iqtisodiyotning
"qon aylanish tizimi" sifatida qaralishi mumkin, chunki u moliyaviy resurslarni ishlab

chiqaruvchilardan iste'molchilarga yo'naltirish orqali umumiy iqtisodiy faoliyatni qo'llab-

quvvatlaydi”, deb tijorat banklarining ushbu bozordagi faoliyatiga emas, balki umum

iy

qimmatli qog’ozlarga nisbatan ta’rif beradi.

Xuddi shuningdek, iqtisodiyot fanlari

bo’yicha falsafa doktori

Haydarov (2022)

o’zining

ilmiy ishida: “Qimmatli qog'ozlar bozori –

bu moliyaviy vositalar, jumladan aksiyalar,

obligatsiyalar va boshqa qimmatli qog'ozlar sotiladigan va sotib olinadigan muhim iqtisodiy

maydon bo'lib, unda moliyaviy institutlar va investorlar o'rtasida kapital almashinuvi sodir
bo'ladi. Ushbu bozor, nafaqat investitsiya imkoniyatlari yaratish, balki iqtisodiyotning umumiy

moliyaviy barqarorligini ta'minlash va korporativ rivojlanishni rag'batlantirishda ham asosiy

vazifani bajaradi. Qimmatli qog'ozlar bozori, iqtisodiy o'sish va rivojlanishning katalizatori

sifatida, mablag'larni eng samarali yo'nalishlarga taqsimlash imkoniyatini beradi” degan
tarzdagi ta’rifni bildirgan. Albatta, ushbu ta’rifda qimmatli qog’ozlar sub’ektlari, ularning
emitentlari xususidagi masalalar e’tibordan chetda qolgan. Bularning barchasi mazkur

masalalar bo’yicha nazariy va ilmiy jihatdan tadqiqot ishlarini amalga oshirish zaruriyati

mavjudligidan dalolat beradi.

Tadqiqot metodologiyasi.

Maqolada tijorat banklarining qimmatli qog'ozlar bozoridagi operatsiyalari bilan bog'liq

faoliyatini aniqlash uchun qiyosiy va statistik usullardan foydalanilgan.

Tahlil va natijalar muhokamasi.

Tijorat banklari qimmatli qog‘ozlar bozoridagi faoliyatlarini takomillashtirish uchun

innovatsion investitsiya yondashuvlarini ishlab chiqishlari zarur. Bu yondashuvlar banklarga


background image

Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, oktabr

www.e-itt.uz

162

yangi texnologiyalarni qo‘llash orqali risklarni kamaytirish va daromadlarni oshirish imkonini

beradi.

Banklar o‘z qimmatli qog‘ozlar portfellarini optimallashtirish uchun ilg‘or boshqaruv

strategiyalarini ishlab chiqishlari lozim. Bunda, bozorning hozirgi holati, valyuta kurslari va foiz

stavkalari kabi omillar inobatga olinishi kerak.

Tijorat banklari uchun qimmatli qog‘ozlar bozoridagi faoliyatni optimallashtirishning

muhim yo‘nalishlaridan biri —

mijozlarga xizmat ko‘rsatishni takomillashtirishdir. Banklar

mijozlar bilan ishlash jarayonida raqamli texnologiyalardan foydalanib, ularga individual

yondashuv va keng ko‘lamli xizmatlarni taklif qilishlari lozim.

Raqamli iqtisodiyot sharoitida tijorat banklari qimmatli qog‘ozlar bozorida raqamli

texnologiyalarni qo‘llagan holda yangi kiberxavfsizlik xavflariga duch kelishlari mumkin. Bu

xatarlarni minimallashtirish uchun banklar himoya tizimlarini muntazam ravishda yangilab

borishlari lozim.

Tijorat banklari uchun raqamli transformatsiya jarayonida qator texnologik va tashkiliy

qiyinchiliklar paydo bo‘lishi mumkin. Bu jarayonda banklar o‘z infratuzilmasini modernizatsiya

qilish va yangi sharoitlarga moslashish uchun strategik rejalashtirishni amalga oshirishlari

zarur.

Raqamli texnologiyalar joriy etilishi bilan bog‘liq yangi regulyativ talablar tijorat

banklarining qimmatli qog‘ozlar bozoridagi faoliyatiga ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Bu talablar

banklar tomonidan qoidalarga rioya qilishni ta’minlash va bozor barqarorligi

ni saqlash uchun

muhim ahamiyatga ega.

Raqamli iqtisodiyot sharoitida banklar o‘zlarining qimmatli qog‘ozlar bozoridagi

faoliyatini samarali boshqarish uchun raqamli texnologiyalardan keng foydalanishi lozim. Bu

jarayon, bir tomondan, banklarga yangi bozor imkoniyatlarini ochib beradi, ikkinchi tomondan

esa, texnologik xatarlar va regulyativ talablar bilan bog‘liq muammolarni hal qilishni talab

qiladi.

Tijorat banklari uchun raqamli transformatsiya jarayoni kompleks yondashuvni talab

etadi, bunda har bir bank o‘z resurslarini va texnologik imkoniyatlarini inobatga olgan holda

strategik qarorlar qabul qilishi zarur. Shuningdek, mijozlarga xizmat ko‘rsatis

h darajasini

oshirish, qimmatli qog‘ozlar portfelini diversifikatsiya qilish va yangi texnologik echimlarni
joriy etish orqali banklar qimmatli qog‘ozlar bozoridagi o‘z pozitsiyalarini mustahkamlashlari

mumkin.

Tijorat banklarining qimmatli qog‘ozlar bozoridagi faoliyatini takomillashtirish milliy

iqtisodiyotning moliyaviy barqarorligi va umumiy rivojlanishiga ham katta ta’sir ko‘rsatadi.

Banklar, moliyaviy vositachi sifatida, kapital bozorlarida ishonchli hamkor

bo‘lishi,

investorlarga raqobatbardosh xizmatlarni taklif etishi va raqamli iqtisodiyot sharoitida o‘z

faoliyatini doimiy ravishda yangilab borishi lozim. Bu jarayonda, tijorat banklari nafaqat o‘z

daromadlarini oshirishi, balki iqtisodiyotning uzoq muddatli barqarorligi va rivojlanishiga ham

hissa qo‘shishi mumkin.

Tijorat banklarining qimmatli qog‘ozlar bozoridagi kelajakdagi yo‘nalishlari

Banklar raqamli texnologiyalarni joriy etish va qimmatli qog‘ozlar bozorida o‘z

pozitsiyalarini mustahkamlash uchun bir qator istiqbolli yo‘nalishlarni o‘rganishlari zarur:

1. Fintech bilan integratsiya va hamkorlik.

Banklar fintech kompaniyalari bilan hamkorlik qilish orqali qimmatli qog‘ozlar

bozoridagi

innovatsiyalarni tezroq joriy etishlari mumkin. Bu, o‘z navbatida, yangi mahsulotlar

va xizmatlarni yaratish, mijozlar bazasini kengaytirish va operatsion xarajatlarni

kamaytirishga yordam beradi.

2. Blockchain va smart-kontraktlardan foydalanish.

Blockchain texnologiyasi va smart-

kontraktlar qimmatli qog‘ozlar bilan bog‘liq

operatsiyalarni avtomatlashtirish, operatsiyalar xavfsizligini oshirish va xarajatlarni


background image

Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, oktabr

www.e-itt.uz

163

kamaytirishga xizmat qiladi. Banklar ushbu texnologiyalarni qo‘llash orqali bozorda o‘z

raqobatbardoshligini oshirishi mumkin.

3. Kriptoaktivlar bilan ishlash.

Kriptoaktivlar va raqamli tokenlar qimmatli qog‘ozlar bozorida yangi imkoniyatlar

ochmoqda. Tijorat banklari bu aktivlar bilan ishlash uchun infratuzilmani rivojlantirish va
regulyativ talablarni inobatga olgan holda strategiyalarni ishlab chiqishlari zarur.

4. Yangi xizmat turlarini rivojlantirish.

Mijozlarga keng ko‘lamli xizmatlar taklif qilish, xususan, raqamli qimmatli qog‘ozlar va

innovatsion investitsiya mahsulotlarini joriy etish, banklarga yangi mijozlarni jalb qilish va

bozordagi o‘rnini mustahkamlash imkonini beradi.

Tijorat banklarining qimmatli qog’ozlar bozoridagi faoliyatini rivojlantirish

kontseptsiyasini tuzishga endogen va ekzogen omillar ta’sir etishini inobatga olib,

quyidagi

rasmda ushbu omillarning tizimli modelini ko’rib chiqamiz.

1-

rasm. Tijorat banklarining qimmatli qog’ozlar bozoridagi faoliyatini

tashkil etishning tizimli modeli

(Nosirov, 2006)

Tijorat banklari qimmatli qog’ozlar bozoridagi faoliyatini tashkil etish modelini bo’lgan

omillar xususida to’xtalish maqsadga muvofiqligini inobatga olib, ularning asosiylari haqida

qisqacha mulohaza yuritishga harakat qilamiz:


background image

Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, oktabr

www.e-itt.uz

164

bozor iqtisodiyoti sharoitida tijorat banklarining qimmatli qog’ozlar bozoridagi

faoliyatini tizimli modeli moliya bozorlarining rivoji va holati bilan bevosita bog’liq holda

rivojlanishga kuchli ehtiyojning mavjudligi. Tahlillar va tadqiqotlar natijasida tijorat

banklarining qimmatli qog’ozlar bozorida operatsiyalarni amalga oshirish bo’yicha qisqa

(o’rta) va uzoq (strategik) muddatga mo’ljallangan siyosatning mavjud emasligi, banklar ushbu
faoliyatini stixiyali ravishda tashkil etishi ma’lum bo’ldi. Ta’k

idlash joizki tijorat banklari

qimmatli qog’ozlar bozorida operatsiyalari orqali barqaror va arzon manbalar hisobidan

ta’minlashning ma’lum muddatga mo’ljallangan siyosatini ishlab chiqishda tegishli manbalar

zarur bo’ladi, ya’ni banklar mazkur sohadagi as

osiy maqsadi nimaga qaratilganligi, mamlakat

moliya va pul resurslari bozoridagi ahvolining holati haqidagi va boshqa manbalarning mavjud

emasligi shular jumlasidandir.

Bunday manbalarning mavjud emasligi tijorat banklarining qimmatli qog’ozlar

bozoridagi operatsiyalarini amalga oshirish orqali banklarning uzoq muddatli moliyaviy

resurslarga bo’lgan ehtiyojini ta’minlash, bankning likvidlilik bilan bog’liq muammosini zudl

ik

bilan hal etish imkoniyatlariga ega bo’lishi, shuningdek tegishli daromad ishlab topish kabi

iqtisodiy manfaatdorligini mustahkamlashga e’tibor qaratilmagan. Mazkur tizimli modelning

amaliyotga joriy etilishi ushbu yo’nalishdagi dastlabki ziddiyatli hol

atlarni hal etishga xizmat

qiladi.

mahalliy va xorijiy investorlar, omonatchilar hamda mijozlarni bank faoliyatining

umumiy strategik rivojlantirish yo’nalishi bo’yicha ishonchini shakllantirish zarurligi. Bozor

iqtisodiyoti sharoitida faoliyat yuritayotgan mamlakatlarning tajribalari hamda tadqiqot ishi

jarayonida shakllantirilgan natijalar bozor iqtisodiyoti sharoitida samarali faoliyat asosini

iqtisodiy hamkorlar o’zaro ishonchi tashkil qilishiga amin bo’ldik. Shu jihatdan olib qaraydigan

bo’lsak, respublikamiz tijorat banklari qimmatli qog’ozlar bozoridagi operatsiyalarini amalga

oshirishda mahalliy va xorijiy investorlar, omonatchilar hamda bank mijozlarining faol

ishtirokini ta’minlash uchun eng avvalo ularning to’liq ishonchini shakllantirish zarur.

Xulosa va takliflar.

G’arbiy Yevropa mamlakatlari, AQSh va Yaponiyada inflyatsiyaning yillik darajasi 3

foizdan oshmaydigan mo’’tadil darajasi saqlab turiladi. Shuning uchun ham, mazkur

mamlakatlarning tijorat banklari faoliyatida inflyatsiya muammosi deyarli uchramaydi.

Rivojlanayotgan mamlakatlarning asosiy qismida inflyatsiyaning nisbatan yuqori va

nobarqaror darajasi saqlanib qolmoqda. Shuning uchun ham, mazkur mamlakatlarda bank

aktsiyalarini qulay baholarda ikkilamchi fond bozorlarida sotish muammosi o’zining

dolzarb

ligini saqlab turibdi. Mazkur muammolarning natijasi o’laroq, ushbu mamlakatlarda

xorijiy valyutalarda yozilgan bank aktsiyalariga bo’lgan talab yuqoridir.

Rivojlanayotgan mamlakatlarda to’lov balansining surunkali defitsitga ega ekanligi milliy

valyutalarning almashuv kurslarini doimiy ravishda tebranishiga sabab bo’lmoqda. Bu jarayon
milliy valyutada yozilgan qimmatli qog’ozlarga qilingan investitsiyalarnin

g real qiymatini

pasayishiga sabab bo’lmoqda. Shuning uchun ham, rivojlanayotgan mamlakatlarda milliy

valyuta kursining barqarorligini saqlab turish maqsadida to’lov balansining holatiga katta

e’tibor berilmoqda.

O’zbekistonda tijorat banklari dividend siyosatiga inflyatsiyaning ta’siri muammosi

o’zining yechimini topmoqda. Ya’ni, inflyatsiya darajasi yil sayin pasayish tendentsiyasiga ega

bo’lmoqda.

Tijorat banklarining xorijiy valyutalarda amalga oshiriladigan dividend to’lovlari ular

uchun ma’lum muammolarni yuzaga keltirishi mumkin. Ana shunday muammolardan biri
sifatida milliy valyuta kursining pasayishi sharoitida banklarning dividendlar to’lash

bilan

bog’liq xarajatlarining oshishini alohida ko’rsatish mumkin. Bunda, banklarning dividend
to’lash maqsadidagi xarajatlarining umumiy hajmi oshadi.


background image

Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, oktabr

www.e-itt.uz

165

Xulosa qilib aytganda, tijorat banklari qimmatli qog’ozlar bozoridagi faoliyatini

rivojlantirish kontseptsiyasining amaliyotga joriy etilishi banklarning investitsion, emission va

vositachlik operatsiyalarini samaradorligini oshirish imkoniyatini beradi va mamlakatda

iqtisodiy o’sishni oshirishga hamda aholi turmush farovonligini yanada yaxshilashga xizmat

qiladi.

Adabiyotlar

/Литература/

Reference:

Admati, A.R. va Hellwig, M. (2014) "The Bankers' New Clothes: What's Wrong with Banking

and What to Do about It" 4. Р. 83

-89.

Haydarov O’. (2022) “Investitsiyalar”. darslik TDIU. –

T. 27-b.

Nosirov E.I. (2006) “Qimmatli qog’ozlar bozorida tijorat banklarining rolini oshirish

masalalari”.

dissertatsiyasi-T.

Raghuram G. Rajan (2010) Fault Lines: How Hidden Fractures Still Threaten the World

Economy . Р. 175

-178.

Saipnazarov Sh. (2020) “Tijorat banklarida qimmatli qog’ozlar bozori faoliyatini

rivojlantirishda moliyaviy injiniringni yo’llari”. (PhD) dissertatsiyasi

-T. 15-b.

Turner, A. (2016)

"Between Debt and the Devil: Money, Credit, and Fixing Global Finance"

1. Р. 121

-123.

Yuldashev F.A. (2005) Tijorat banklarining qimmatli qog’ozlar bilan operatsiyalarini

faollashtirish masalalari: dissertatsiyasi-T

Toshkent, 31-b.

References

Admati, A.R. va Hellwig, M. (2014) "The Bankers' New Clothes: What's Wrong with Banking and What to Do about It" 4. Р. 83-89.

Haydarov O’. (2022) “Investitsiyalar”. darslik TDIU. –T. 27-b.

Nosirov E.I. (2006) “Qimmatli qog’ozlar bozorida tijorat banklarining rolini oshirish masalalari”. dissertatsiyasi-T.

Raghuram G. Rajan (2010) Fault Lines: How Hidden Fractures Still Threaten the World Economy . Р. 175-178.

Saipnazarov Sh. (2020) “Tijorat banklarida qimmatli qog’ozlar bozori faoliyatini rivojlantirishda moliyaviy injiniringni yo’llari”. (PhD) dissertatsiyasi-T. 15-b. Turner, A. (2016) – "Between Debt and the Devil: Money, Credit, and Fixing Global Finance" 1. Р. 121-123. Yuldashev F.A. (2005) Tijorat banklarining qimmatli qog’ozlar bilan operatsiyalarini faollashtirish masalalari: dissertatsiyasi-T – Toshkent, 31-b.