Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, fevral
www.e-itt.uz
92
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM MUASSASALARIDA KREDIT
TALIM TIZIMINI JORIY ETISH ISTIQBOLLARI
PhD
Gafurova Dilshoda Ramazonovna
Toshkent Kimyo xalqaro universiteti
ORCID:
0009-0002-8731-0513
Annotatsiya.
Ushbu maqolada
O’zbekiston
Respublikasi oliy talim muassasalarida kredit
talim tizimini joriy etish muammolari va istiqbollari keltirilgan. Maqolada kredit ta’lim tizimini
joriy etish masalalari bo’yicha olimlarning tadqiqotlari o’rganib chiqildi, shu bilan birga oliy
ta’lim muassasalari professor o’qituvchilari orasida o’tkazilgan so’rovnoma natijalari taxlil
qilindi. O’zbekiston Respublikasi oliy talim muassasalarida kredit talim tizimini joriy etilish
bo’yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqildi.
Kalit so’zlar
:
innovatsiya, ta’lim tizimi, kredit
-
modul tizimi, oliy ta’lim, ta’lim sifati,
boshqaruv jarayoni, integratsiya, optimizatsiya.
ПЕРСПЕКТИВЫ ВНЕДРЕНИЯ КРЕДИТНОЙ СИСТЕМЫ ОБРАЗОВАНИЯ
В ВУЗАХ РЕСПУБЛИКИ УЗБЕКИСТАН
PhD
Гафурова Дилшода Рамазановна
Международный университет Кимё в Ташкенте
Аннотация.
В данной статье представлены проблемы и перспективы внедрения
кредитной системы образования в высших учебных заведениях Республики Узбекистан. В
статье изучены исследования ученых по вопросам внедрения кредитной системы
образования, а также проанализированы результаты опроса, проведенного среди
преподавателей высших учебных заведений. Разработаны предложения и рекомендации
по внедрению кредитной системы образования в высших учебных заведениях Республики
Узбекистан.
Ключевые слова:
инновации, система образования, кредитно
-
модульная система,
высшее образование, качество образования, процесс управления, интеграция,
оптимизация.
PROSPECTS FOR IMPLEMENTING THE EDUCATION CREDIT SYSTEM IN
UNIVERSITIES OF THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN
PhD
Gafurova Dilshoda Ramazanovna
Kimyo International University in Tashkent
Abstract.
This article presents the problems and prospects for introducing a credit
education system in higher educational institutions of the Republic of Uzbekistan. The article
examines the research of scientists on the implementation of the credit education system, and also
analyzes the results of a survey conducted among teachers of higher educational institutions.
Proposals and recommendations have been developed for the introduction of a credit education
system in higher educational institutions of the Republic of Uzbekistan.
Key words:
innovation, education system, credit-module system, higher education, quality
of education, management process, integration, optimization.
UO‘K:
36.25(8)
II SON - FEVRAL, 2024
92-98
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, fevral
www.e-itt.uz
93
Kirish.
So’nggi yillarda O‘zbekiston Respublikasi oliy ta’lim tizimida ta’lim sifatini
oshirish,
xalqaro ta’lim makoniga integratsiyalashuv va bitiruvchilarning raqobatbardoshligini
oshirishga qaratilgan jiddiy o‘zgarishlar va islohotlar amalga oshirilmoqda. Biroq erishilgan
yutuqlarga qaramay, davlatimiz tomonidan ham, ta’lim hamjamiyatining e’tiborini va yanada
kuchayishini talab qiladigan qator muammolar mavjud.
Kredit tizimini joriy etish, o‘quv dasturlarini yangilash, yangi texnologiyalarni joriy etish
kabi moslashuvchan va innovatsion ta’lim modellariga o‘tish professor
-
o‘qituvchilar hamda
talabalar tomonidan moslashish zaruratini yuzaga keltiradi. Shu bilan birga, ta'lim sifati,
qulaylik va infratuzilma, shuningdek, olingan bilimlar va mehnat bozori ehtiyojlari o'rtasidagi
muvofiqlikni ta'minlash zarurati bilan bog'liq muammolar saqlanib qolmoqda.
Ijtimoiy, iqtisodiy va texnologik o'zgarishlar dinamikasi jadallashib borayotgan bugungi
dunyoda ta'lim tizimlari talabalarni tez o'zgaruvchan professional muhitga muvaffaqiyatli
integratsiyalashuviga tayyorlash uchun moslashish va modernizatsiya qilish zarurati bilan
duch kelmoqda. Shu nuqtai nazardan, O‘zbekiston Respublikasi oliy ta’lim muassasalarida
kredit ta’lim tizimining joriy etilishi milliy oliy ta’lim tizimini yangilash va globallashtirish
yo‘lidagi strategik qadamdir. G‘arb davlatlarining ilg‘or
tajribasidan ilhomlangan ushbu tizim
kadrlar tayyorlash sifati va samaradorligini oshirish, shuningdek, ta’lim jarayonining
moslashuvchanligi va individuallashuvini ta’minlashga qaratilgan. Unda ta’lim yutuqlarini
o‘lchash, ta’lim dasturlarini boshqarish va talabalar mobilligiga yondashuvlarni qayta ko‘rib
chiqish taklif etiladi, bu esa, o‘z navbatida, O‘zbekiston oliy o‘quv yurtlarida uni amalga oshirish
imkoniyatlari, muammolari va istiqbollarini chuqur tahlil qilishni talab qiladi. Ushbu maqola
O‘zbekiston Respublikasida kredit ta’lim tizimini joriy etishning kompleks jihatlarini o‘rganish,
jumladan oliy ta’limning hozirgi holatini baholash, xalqaro tajribani tahlil qilish va ushbu
tizimni o‘ziga xos sharoitlarga moslashtirish bo‘yicha tavsiyalar ishlab
chiqishga qaratilgan.
Adabiyotlar sharhi.
Kredit tizimiga o'tish ma'muriy tuzatishlar, o'quv dasturlarini ishlab chiqish va barcha
talabalar uchun teng huquqli foydalanishni ta'minlash kabi bir qancha muammolarni keltirib
chiqaradi. Ushbu muammolarni hal qilish har tomonlama rejalashtirish va qo'llab-quvvatlovchi
siyosat va amaliyotlarni ishlab chiqishni talab qiladi (LI Guang-bin, 2003).
Kredit tizimi talabalarni boshqarish va qo'llab-quvvatlash xizmatlarida yangi dinamikani
joriy qiladi. Chjan Hui tadqiqotlarida universitetlar talabalarga kredit tizimi taklif qiladigan
kengaytirilgan imkoniyatlar va moslashuvchanlikni tanlashda yordam berish uchun o'zlarining
yo'l-yo'riq va qo'llab-quvvatlash tizimlarini yaxshilashlari kerak (Zhang Hui, 2011). Biroq
ushbu tadqiqotlarda kredit tizimini joriy etilishida talabalarga yaratiladigan imkoniyatlar
nuqtai nazaridan kelib chiqqan holda yondoshilgan.
O'qitishni boshqarishdagi innovatsiyalar nuqtayi nazaridan kredit tizimining qabul
qilinishi ta'lim va ta'limni boshqarishda innovatsiyalarni rag'batlantirilishi borasida Yu
Zhaoning ilmiy izlanishlarini keltirish mumkin (Yu Zhao, 2016). Universitetlar talabalarni
o'rganish va rivojlantirish uchun ushbu tizimning afzalliklarini maksimal darajada oshirish
uchun kreditni boshqarish, talabalarni baholash va kurslarni topshirishning yangi usullarini
o’rganib chiqilgan ushbu ishda boshqarish muammolari birgina u
niversitet muammolari
doirasida o’rganilgan bo’lib, boshqaruvga atroflicha yondoshilmagan.
O’zbekistonda oliy ta’lim muassasalariga kredit ta’lim tizimini joriy etilishi muammolarini
bir qator olimlar o’rganib chiqqanlar. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, O‘zbekistondagi oliy
ta’lim muassasalarining ta’lim amaliyotiga rivojlangan davlatlar tajriba
sidan kelib chiqib,
kredit tizimini joriy etish ta’limga oid tushuncha va yondashuvlarni chuqur anglashni,
shuningdek, mahalliy ta’limning o‘ziga xos xususiyatlariga e’tibor qaratishni taqozo etadi
(Rasulov, 2021). Asosiy e'tibor tizimni xalqaro tajriba va mahalliy xususiyatlarni hisobga olgan
holda mamlakat ehtiyojlari va sharoitlariga moslashtirish zarurligiga qaratilmoqda.
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, fevral
www.e-itt.uz
94
O‘zbekiston oliy ta’lim muassasalarida kreditni tan olish tizimining rivojlanishi tahlil
qilinar ekan, asosiy e’tibor tizim qurilishi, muammolar va xalqaro amaliyotga qaratildi. Shu
bilan birga, kreditni tan olish islohotlari va oliy ta'limni demokratlashtirish o'rtasidagi
bog'liqlik hali ham yaxshi o’rganilmagan (Usmonov, 2020). Bu O‘zbekistonda oliy ta’limni
demokratlashtirish va undan foydalanish imkoniyatlarini yaxshilash uchun kredit tizimini joriy
etish oqibatlarini chuqurroq tahlil qilish zarurligini
ko‘rsatadi.
Caoning tadqiqotlarida kredit tizimining talabalarning g‘oyaviy
-siyosiy tarbiyasiga
ta’siriga ham e’tibor qaratildi, yangi
tizim sharoitida boshqaruv va baholash yondashuvlarini
moslashtirish zarurligiga urg‘u berildi (Cao, 2004). Bu talabalarning har tomonlama kamol
topishini ta’minlashda g‘oyaviy
-
siyosiy ta’limni kredit tizimi tarkibiga kiritish muhimligini
ko‘rsatadi.
Zhang olib brogan tadqiqotlarga muvofiq kredit tizimini isloh qilish sharoitida
innovatsion va amaliyotga yo'naltirilgan ta'limni rivojlantirishga yordam beruvchi o'qitish va
boshqarish usullarini ishlab chiqish va moslashtirish zarurligiga alohida e'tibor qaratilgan
(Zhang Zengtai, 2009). Bu esa ta’lim sifatini oshirish, talabalarni samarali kasbiy faoliyatga
tayyorlash vositasi sifatida kredit tizimidan foydalanish muhimligini ta’kidlaydi.
Adabiyotlar tahlili shuni ko‘rsatadiki, O‘zbekiston Respublikasi oliy o‘quv yurtlarida
kredit ta’lim tizimini joriy etish ko‘plab omillarni hisobga olishni, jumladan, mahalliy sharoitga
moslashish, mafkuraviy ta’limni integratsiyalash, o‘qitishni rivojlant
irishni talab qiluvchi
murakkab jarayondir va ushbu tizimni joriy etishda innovatsiyalar va ta'limning amaliy
yo'nalishini rag'batlantiradigan boshqaruv usullarini qo’llash natija samaradorligini oshiradi.
Tadqiqot metodologiyasi.
Ushbu tadqiqotning maqsadi O‘zbekiston Respublikasi oliy ta’lim muassasalarida kredit
ta’lim tizimini joriy etish istiqbollarini tahlil qilishdan iborat. Tadqiqot kredit tizimining
mumkin bo'lgan afzalliklari va kamchiliklarini aniqlashga, shuningdek, universitetlar professor
o’qituvchilarining uni amalga oshirishga tayyorligini baholashga qaratilgan.
Tadqiqot obyekti O'zbekiston Respublikasi oliy ta'lim muassasalari hisoblanadi. Mazkur
ta’lim muassasalarida kredit ta’lim tizimini joriy etish jarayonlari va shartlari tadqiqot
predmeti hisoblanadi.
Tadqiqot ilmiy adabiyotlarni tahlil qilish, talabalar o'rtasida so'rovlar va universitetlar
bo'yicha ma'lumotlarni tahlil qilish kabi kompleks yondashuvga asoslanadi. Asosiy tadqiqot
usullari:
Tahliliy sharh: ilg‘or tajriba va yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan muammolarni aniqlash
maqsadida turli mamlakatlarda kredit ta’lim tizimini joriy etish bo‘yicha 10 dan ortiq ilmiy
maqola va nashrlar tahlil qilindi.
Soʻrovnoma: Oʻzbekistondagi turli universitetlarning 100 nafar professor o’qituvchilari
oʻrtasida soʻrovnoma oʻtkazildi. So‘rov ularning kredit tizimini joriy etishga bo‘lgan
munosabatini baholash, shuningdek, ushbu jarayondan umidlari va qo‘rquvlarini ani
qlashga
qaratilgan.
Shu bilan birga O‘zbekiston Respublikasining 17 ta oliy o‘quv yurtlarida kredit tizimini
joriy qilish uchun zarur infratuzilma va resurslar mavjudligini aniqlash maqsadida tahlil
o‘tkazildi.
Soʻrov
noma
uchun tanlanma Oʻzbekistonning 17 ta yetakchi universitetlarining turli
mutaxassislik
larida professor o’qituvchilardan tashkil topgan
100 nafar respondentdan iborat
boʻldi. Namuna ma'lumotlarning reprezentativligini ta'minlash uchun tabaqalashtirilgan tanlab
olish texnikasidan foydalangan holda tasodifiy tanlangan. So'rov davomida olingan
ma'lumotlar statistik tahlil usullaridan foydalangan holda qayta ishlandi.
Tadqiqot cheklangan namuna hajmi va tanlangan universitetlarning o'ziga xos
xususiyatlari bilan bog'liq bir qator cheklovlarga ega. Natijalar O‘zbekistondagi barcha oliy
ta’lim muassasalaridagi vaziyatni to‘liq aks ettirmasligi mumkin.
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, fevral
www.e-itt.uz
95
Tahlil va natijalar muhokamasi.
Oliy ta’lim muassasalarida turli lavozimlarda ishlovchi raxbar kadrlardan so‘rovnoma
o‘tkazish orqali bir qator natijalarga erishildi. Amalga oshirilgan taxlillar natijasida yuz nafar
respondentlar ta’lim tizimini olib borish shakliga ko‘ra kredit ta’lim tizimini afzal ko‘rishlarini
bildirdilar.
Bugungi kunda mamlakatimizda oliy ta’lim tizimida katta isloxotlar olib borilmoqda.
Xususiy oliy ta’lim muassasalarini ochilishi, Oliy ta'limda o‘quv jarayonini tashkil etish,
talabalar faoliyatini baholash va dasturlarni tuzish uchun mo‘ljallangan kredit tizimiga o‘tilishi,
innovatsion faoliyatni har tomonlama qo‘llab quvvatlanishi shular jumlasidandir. Mustaqillikka
erishilgan davrda oliy ta’lim faoliyatida modulli baholash tizimi joriy etilgan bo‘lib, bunda o‘quv
dasturi alohida modul yoki bloklarga bo‘linadi, ularning har biri ma'lum vaqt oralig‘ida
o‘rganiladi va baholash bilan yakunlanadi. Kredit tizimini ham bir necha shakllarini
kuzatishimiz mumkin: Evropa kredit o'tkazish va to'plash tizimi (ECTS): Evropa Ittifoqida turli
ta'lim muassasalari bo'ylab talabalar tomonidan o'qish kreditlarini o'tkazish va to'plashni
osonlashtirish uchun foydalaniladi. Bir ECTS krediti odatda 25-30 soatlik o'quv ishiga teng.
AQSH kredit soatlari tizimi: Amerika universitetlari butun semestr davomida haftasiga bir soat
maʼ
ruza yoki ikki-
uch soat amaliy mashgʻulotlarni ifodalovchi kredit soati tushunchasidan
foydalanadilar. Britaniya kredit tizimi: Buyuk Britaniya va Britaniya ta'lim modeliga amal
qiluvchi boshqa ba'zi mamlakatlar ECTS tizimiga o'xshash tizimdan foydalanadi, ammo ba'zi
farqlar bilan. U modullar yoki kurslar uchun kreditlarni belgilashni nazarda tutadi va bitta
kredit olish uchun talab qilinadigan soatlar soni ECTS dan farq qilishi mumkin. Masalan, Buyuk
Britaniyada bitta kredit odatda 10 soatlik o'quv ishiga to'g'ri keladi. Kanada kredit tizimi:
Kanadadagi kredit tizimi AQSh kredit tizimiga o'xshaydi, lekin shtat va maktabga qarab farq
qilishi mumkin. Umuman olganda, talabalar Kanada o'rta ta'lim tizimidan keyingi darajaga
o'tkazilishi va ishlatilishi mumkin bo'lgan kurs kreditlarini oladi. Avstraliya kredit tizimi:
Avstraliyada o'quv dasturlari ham kredit tizimi bo'yicha tashkil etiladi, har bir kurs ma'lum
miqdordagi kredit birliklariga to'g'ri keladi. Ushbu tizimlar kurs tanlashda moslashuvchanlikni
ta'minlaydi va talabalarni ta'lim muassasalari o'rtasida o'tkazish jarayonini soddalashtiradi.
Osiyo kredit tizimlari Ko'pgina Osiyo mamlakatlari mahalliy ta'lim an'analarini va xalqaro
amaliyotni hisobga olgan holda o'zlarining kredit tizimlarini ishlab chiqdilar. Masalan,
Yaponiya va Janubiy Koreyada kredit tizimi Amerikanikiga o'xshash, ammo ta'limning milliy
xususiyatlariga moslashtirilgan. Rossiya kredit tizimi: Rossiyada va boshqa postsovet
mamlakatlarida kredit tizimi qo'llaniladi, bu ham ECTS kredit tizimi
ga o'xshaydi. U taʼlim
kurslarini muvaffaqiyatli yakunlash uchun kreditlar ajratishni nazarda tutadi, bu esa
talabalarning mamlakat ichidagi va xorijdagi universitetlar oʻrtasida harakatlanishini
osonlashtiradi.
O‘zbekistonda ham kredit tizimiga o‘tilishi milliy urf odatlar va shu bugungi kungacha
mavjud bo‘lgan ta’lim tizimini inobatga olgan holda shakllantirildi. Bugungi kunda
mamlakatimizda O‘zbekiston Respublikasi oliy ta'limi tizimini 2030
-yilgacha rivojlantirish
konsepsiyasining maqsadli ko‘rsatkichlariga muvofiq Kredit
-modul tizimini joriy etish oliy
ta'lim muassasalarining 2023 yilda 16 foizini, 2025yilga kelib 57 foizini va 2030 yilda 85 foizni
tashkil etishi mo‘ljallangan. O‘tkazilgan so‘rovnoma natijalariga ko‘ra kredit ta’lim tizimini joriy
etish maqsadga muvofiq va oliy ta’lim tizimini rivojlantirishda katta ahamiyatga ega deb
hisoblaydigan professor o‘qituvchilar 77 foizni tashkil etmoqda. 18 foiz ovoz berganlar esa
aralash tizimda faoliyat yuritishni,
3 foiz professor o‘qituvchilar esa umuman an’anaviy ta’lim
tizimida qolishni afzal deb biladilar.
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, fevral
www.e-itt.uz
96
1-
rasm. Respondentlarning afzal ko‘rgan ta’lim shakllari
1-
rasm natijalaridan ko‘rish mumkinki, kredit ta'lim tizimini afzalliklarini ko‘ra bilgan
professor o‘qituvchilar soni 77 foizni tashkil etadi. Biroq tizimda ushbu ta'lim tizimini to‘liq
tushunib yetmaydigan va an'anaviy ta'lim tizimida ishlashni afzal ko‘
radigan, yangi tizimni joriy
etilishiga qarshi bo‘lgan professor o‘qituvchilar ham yo‘q emas.
Kredit-
modul tizimini joriy etish oliy ta’lim muassasalarining 2030 yilda 85 foizini tashkil
etishi mo‘ljallangan bo‘lishiga qaramasdan bugungi kunda oliy ta'lim muassalarining ko‘pida
kredit tizimining ba'zi elementlari bo‘lsa ham joriy etilgan. So‘rovnom
ada 30 ta universitet
professor o‘qituvchilari va bo‘lim rahbarlari ishtirok etgan va ularning 83 foizi ular faoliyat
yuritayotgan oliy ta'lim muassasasida kredit tizimi joriy etilgan degan javobni qayd etganlar.
Kredit ta'lim tizimi ta'lim sifatini oshirishga xizmat qilishi yoki qilmasligini omil sifatida
olib qaraydigan bo‘lsak, respondentlarning 69 foizi ijobiy ta'sir etadi deb hisoblaydilar. Kredit
tizimi ta'lim sifatiga qisman ta'sir etadi deb 22 foiz responde
ntlar fikr bildirgan bo‘lsalar, qolgan
9 foizi umumann ta'siri yo‘q deb hisoblaydilar. Umumiy qilib shunday xulosa berish mumkinki,
ta'limni tashkillashtirish tizimini, baholash tizimini, shu bilan birga tanlovni amalga oshirish
tizimini takomillashtirish
albatta ta'lim sifatida o‘z aksini topadi va buni respondentlarning
katta qismi ijobiy ta'sir etadi deb baholashganligi bilan ham ko‘rishimiz mumkin bo‘ladi.
Shu bilan birga kredit ta'lim tizimi nafaqat ta'lim olayotganlarning balki ta'lim
berayotganlarning ham faoliyatiga ta'sirini
ko‘rishimiz mumkin. Ushbu savol bilan professor
o‘qituvchilarga murojaat etilganida quyidagi natijalarga erishildi:
2-rasm.
Kredit ta’lim tizimini professor
-
o’qituvchilar faoliyatiga ta’siri
42
Muallif tomonidan
so’rovnoma natijalari asosida shakllantirilgan
43
Muallif tomonidan so’rovnoma natijalari asosida shakllantirilgan
77
18
3 2
Kredit ta'lim tizimi
An'anaviy ta'lim tizimi
Aralash ta'lim tizimi
Boshqa
57,1
24,5
14,3
1,2
2,9
Ijobiy ta'sir
Salbiy ta'sir
Ortiqcha ish va
yuklama
O'z ustida ishlashga
majbur etadi
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, fevral
www.e-itt.uz
97
2-
rasmdan ko‘rish mumkinki, 57,1 foiz
respondentlar kredit ta'lim tizimini joriy etilishi
professor o‘qituvchilar faoliyatini samarali olib borishiga ta'sir etadi deb hisoblaydilar, yana 1,2
foizi esa o‘z ustida ishlashga majburlovchi tizim deb hisoblaydilar. Biroq 24,5 foiz
respondentlar ushb
u tizim professor o‘qituvchilar faoliyatiga salbiy ta'sir etadi desalar, yana
14,3 foiz ushbu tizimni ortiqcha ish va yuklama yaratadi deb hisoblaydilar.
O’tkazilgan tadqiqotlar mamlakatimiz oliy ta’lim tizimida islohotlar olib borish zarurati
borligini, professor o’qituvchilar yangiliklarni qabul qilish borasida turli qarshiliklar bilan
qabul qilayotganligini ko’rsatadi.
Bizning fikrimizcha, Kredit ta’lim tizimi professor
-
o‘qituvchilar tarkibi faoliyatiga, o‘qitish
metodiga o‘zgartirishlar kiritishga, darsni rejalashtirishga, talabalar bilimini baholashga va
o‘quv jarayonini umumiy tashkil etishga katta ta’sir ko‘rsatadi.
Xulosa va takliflar.
Mamlakatimiz oliy ta’lim muassasalarida kredit ta’lim tizimini samarali tatbiq etish uchun
o‘quv jarayonini yangilash, ta’lim sifatini oshirish va ta’lim dasturlarining moslashuvchanligini
ta’minlashga qaratilgan qator chora
-tadbirlarni amalga oshirish zarur. Bu yerda quyidagi
asosiy jihatlarga e'tibor berish kerak:
O‘qituvchilar malakasini oshirish: O‘qituvchilar uchun kredit tizimi doirasida o‘qitish
metodikasi bo‘yicha kurslar va treninglar tashkil etish, shu jumladan kurslar, talabalar bilimini
baholash va o‘quv jarayonini boshqarish usullarini ishlab chiqish zaru
r.
O'quv dasturlarini modernizatsiya qilish: O'quv dasturlari talabalarga moslashuvchanlik
va tanlovni ta'minlash uchun kredit tizimi talablariga qayta ko'rib chiqilishi va moslashtirilishi
kerak. Bunga modulli dasturlar va tanlov kurslarini ishlab chiqish kiradi.
Infratuzilmani qo‘llab
-
quvvatlash: o‘quv jarayonini boshqarishning axborot tizimlarini,
shu jumladan, o‘quv yutuqlarini kuzatish, kredit hisobi va masofaviy ta’limni qo‘llab
-quvvatlash
tizimlarini yaratish va modernizatsiya qilish.
Mehnat bozori bilan aloqalarni mustahkamlash: Ta’lim dasturlari mehnat bozori
ehtiyojlariga mos kelishini ta’minlash, shuningdek, talabalarning amaliy mashg‘ulotlar va
amaliyot o‘tashlari uchun imkoniyat yaratish maqsadida korxona va tashkilotlar bilan
hamkorlik aloqalarini rivojlantirish zarur.
Ta'lim sifatini ta'minlash: ta'lim sifatini ta'minlash tizimini ishlab chiqish va joriy etish,
jumladan, dasturlar va kurslarni akkreditatsiya qilish, talabalar va o'qituvchilarning muntazam
ravishda baholash va fikr-mulohazalarini o'tkazish.
Talabalarni qoʻllab
-
quvvatlash: Talabalarga taʼlim yoʻllarini rejalashtirishda, jumladan,
kurslar va ixtisosliklarni tanlashda, shuningdek, mustaqil taʼlim uchun resurslar bilan
taʼminlashda yordam berish uchun maslahat va yoʻl
-
yoʻriq markazlarini tashkil
etish.
Ta'limning moslashuvchan shakllarini joriy etish: Talabalar uchun qulaylik va qulaylikni
ta'minlash uchun onlayn platformalar va texnologiyalardan foydalangan holda masofaviy ta'lim
va o'qitishni rivojlantirish.
Tajriba loyihalari va monitoringi: Alohida universitet yoki fakultetlarda kredit tizimini
joriy etish bo‘yicha tajriba loyihalarini ishga tushirish, so‘ngra natijalarni tahlil qilish va keng
ko‘lamli amalga oshirishdan oldin yondashuvlarni tuzatish.
Kredit tizimini samarali joriy etish ta’lim muassasalari, davlat organlari va
mamlakatimizning butun ta’lim jamoatchiligidan kompleks yondashuv va birgalikdagi sa’y
-
harakatlarni talab qiladi.
Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2024-yil, fevral
www.e-itt.uz
98
Adabiyotlar / Литература / Reference:
Cao, H. (2004). Influence of Credit System on Ideological and Political Education of
University Students and Its Countermeasures. Journal of Shihezi University.
LI, G. (2003). An Analysis of the Restrictive Elements to Credit System and the Recommended
Countermeasures. Journal of Yangzhou University.
Rasulov, I. M. (2021). Problems and solutions of teaching in credit-module system in higher
education institutions. The American journal of social science and education innovations.
Usmonov, B. (2020). introducing a credit recognition system for higher education
institutions. 11, 809-819.
Yu, Z. (2016). Innovation and Exploration of Teaching Management Based on Credit System.
Zhang, H. (2011). On Students' Administration under the Background of Credit System.
Journal of Anhui University of Technology.
Zhang, Z. (2009). Promote the Credit System Reform and Cultivate the Innovatory Practical-
oriented Talents: Taking Shanghai Sanda College as an example. Journal of Zhejiang Shuren
University.
