ТЕКУЩЕЕ СОСТОЯНИЕ И ПЕРСПЕКТИВЫ ДВУСТОРОННИХ ОТНОШЕНИЙ МЕЖДУ  РЕСПУБЛИКОЙ УЗБЕКИСТАН И ФЕДЕРАТИВНОЙ РЕСПУБЛИКОЙ ГЕРМАНИЯ

Фарход Абдурахмонов; Абдукодир  Исмаилов

Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, iyun

www.sci-p.uz

8

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI VA GERMANIYA FEDERATIV RESPUBLIKASI O‘RTASIDAGI

IKKI TOMONLAMA ALOQALARNING JORIY HOLATI VA ISTIQBOLLARI

DSc

Abduraxmonov Farxod

Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

ORCID: 0000-0001-9350-095X

farkhod68@gmail.com

,

f.abdurakhmonov@tsue.uz

Ismoilov Abduqodir

Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

ORCID: 0009-0005-6014-4318

ismoilovabduqodir22@gmail.com

Annotatsiya.

Oʻzbekistonning tashqi iqtisodiy siyosati 2017

-yildan buyon savdoni

liberallashtirish, diplomatik aloqalarni yaxshilash va xorijiy investitsiyalarni jalb qilish borasidagi

saʼy

-harakatlarI tufayli mamlakatimiz global iqtisodiyotda faol ishtirokchiga aylandi. Xususan,

iqtisodiy rivojlangan Yevropa Ittifoqi va Germaniya kabi hamkorlar bilan savdo, investitsiya va

ijtimoiy sohalarda sezilarli oʻsish kuzatildi. Ushbu maqola Oʻzbekiston Respublikasining Germaniya

Federativ Respublikasi bilan olib borgan tashqi iqtisodiy munosabatlar tahlili va savdo-iqtisodiy

integratsiyalashuv darajasini tahlil qiladi. Oʻzbekistonning ikki davlat aloqalarni chuqurlashtirish

uchun qanday imkoniyatlari borligini oʻrganadi. Yangi imkoniyat va loyihalar haqida batafsil

m

aʼlumot beribgina qolmay, kelajakdagi erishish mumkin boʻlgan natijalarni muhokama qiladi.

Kalit soʻzlar:

tashqi iqtisodiyot, savdo aylanmasi, iqtisodiy integratsiya, eksport, import,

texnologiya, xalqaro aloqalar, diplomatik munosabatlar, investitsiya, mehnat bozori, migratsiya,
moliya.

ТЕКУЩЕЕ СОСТОЯНИЕ И ПЕРСПЕКТИВЫ ДВУСТОРОННИХ ОТНОШЕНИЙ МЕЖДУ

РЕСПУБЛИКОЙ УЗБЕКИСТАН И ФЕДЕРАТИВНОЙ РЕСПУБЛИКОЙ ГЕРМАНИЯ

DSc

Абдурахмонов Фарход

Ташкентский государственный экономический университет

Исмаилов Абдукодир

Ташкентский государственный экономический университет

.

Аннотация.

Благодаря усилиям по либерализации внешней торговли, улучшению

дипломатических связей и привлечению иностранных инвестиций, проводимым Республикой

Узбекистан с 2017 года, страна превратилась в активного участника глобальной экономики.

В частности, наблюдается заметный рост сотрудничества в сферах торговли, инвестиций

и социального развития с такими экономически развитыми партнёрами, как Европейский

союз и Федеративная Республика Германия. Настоящая статья посвящена анализу

внешнеэкономических отношений между Республикой Узбекистан и Федеративной

Республикой Германия, а также уровню торгово

-

экономической интеграции между двумя

странами. Исследование рассматривает существующие возможности для дальнейшего

углубления двустороннего сотрудничества. Кроме того, в статье представлена подробная

информация о новых инициативах и проектах, а также обсуждаются потенциальные

результаты, которых можно достичь в будущем.

Ключевые слова:

внешнеэкономическая деятельность, товарооборот, экономическая

интеграция, экспорт, импорт, технологии, международные отношения, дипломатические

связи, инвестиции, рынок труда, миграция, финансы.

UO‘K:

339.92

VI SON - IYUN, 2025

8-16

00

Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, iyun

www.sci-p.uz

9

CURRENT STATE AND PROSPECTS OF BILATERAL RELATIONS BETWEEN THE REPUBLIC

OF UZBEKISTAN AND THE FEDERAL REPUBLIC OF GERMANY

DSc

Abdurakhmonov Farkhod

Tashkent State University of Economics

Ismoilov Abdukodir

Tashkent State University of Economics

Abstract.

Due to its efforts since 2017 to liberalize foreign trade, enhance diplomatic

relations, and attract foreign investment, the Republic of Uzbekistan has become an active

participant in the global economy. Notably, there has been significant growth in cooperation with

economically developed partners such as the European Union and the Federal Republic of

Germany in the areas of trade, investment, and social development. This article analyzes the
foreign economic relations between the Republic of Uzbekistan and the Federal Republic of

Germany, as well as the level of trade and economic integration between the two countries. The

study explores existing opportunities for deepening bilateral cooperation. In addition, the article

provides detailed information on new initiatives and projects, and discusses the potential
outcomes that could be achieved in the future.

Keywords:

foreign economic activity, trade turnover, economic integration, export, import,

technology, international relations, diplomatic ties, investment, labor market, migration, finance.

Kirish.

Keyingi yillarda O’zbekiston va Germaniya o’rtasidagi ikki tomonlama munosabatlar misli

ko’rilmagan hamkorlik darajasiga ko’tarildi. Rivojlanayotgan bu hamkorlik O’zbekistonning

boy tabiiy resurslari, inson kapitali va Markaziy Osiyodagi, shuningdek, Yevro

siyoda o’ziga xos

markaziy joylashuvi geosiyotdagi strategik ahamiyatiga asoslanadi. Tarixan, ikki xalq

o’rtasidagi diplomatik munosabatlar O’zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgach, 1991

-

yil 31-

dekabrda o’rnatilgan. O’sha vaqtdan buyon ikki tomonlama o’zaro munosabatlar izchil

rivojlanib bordi, Germaniya O’zbekistonning asosiy iqtisodiy hamkorlaridan biri, to’g’ridan

-

to’g’ri xorijiy investitsiyalarning yetakchi manbai, mintaqaga ilg’or mahsulot va xizmatlar
eksportchisi sifatida namoyon bo’lib kelmo

qda (Mamatkulova, 2024).

Germaniyaning O’zbekiston uchun ishonchli hamkor sifatidagi roli bir qancha omillarga

asoslangan. E’tiborlisi, Germaniyaning iqtisodiy qudrati va texnologik salohiyati uning jahon

yetakchisi sifatidagi mavqeini mustahkamladi. 2023-yilda Germaniya Yaponiyani ortda
qoldirib, dunyodagi eng yirik uchinchi iqtisodga aylandi (McCurry, 2024). Ushbu iqtisodiy

yuksalish Germaniyaning innovatsiyalar, ilg’or texnologiyalar va barqaror rivojlanish

amaliyotlari bo’yicha yetakchi ekanligini namoyon etdi. Germaniya strate

giya, innovatsiya va

texnologiyalari O’zbekistonning rivojlanish trayektoriyasini tezlashitirish uchun eng

samarador usul hisoblanadi. Ikkalla davlat iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy aloqalarni
rivojlantirishdan manfaatdor davlatlar hisoblanishadi.

2024-yil 15-16-

sentabr kunlari Germaniya federal kansleri Olaf Sholsning O’zbekistonga

tashrifi ikki tomonlama munosabatlarning muhim bosqichi bo’ldi. Ushbu tashrif hamkorlikning

burilish nuqtasi bo’ldi, ikki davlat ham turli sohalarda hamkorlikni chuqurlashtirish bo’yicha
hujjatlar imzolashdi. Yashil energetika, axborot texnologiyalari (IT), sog’liqni saqlash, ta’lim,

avtomobilsozlik, qurilish, kimyo sanoati, metallurgiya, ilmiy tadqiqotlar, madaniy almashinuv

va turizm sohalari hamkorlikning asosiy mavzul

ari bo’ldi. Ushbu kelishuvlar har ikki davlatning

barqaror va o’zaro manfaatli o’sishni qo’llab

-

quvvatlash bo’yicha umumiy majburiyatlarini aks

ettiradi (Yerzikov, 2024).

Ushbu tadqiqot O‘zbekiston

- Germaniya munosabatlarining bugungi holatini tahlil

qilishga qaratilgan bo‘lib, ular hamkorlikning iqtisodiy, texnologik va ijtimoiy

-siyosiy

jihatlariga alohida e’tibor qaratishdan iborat. Shuningdek, tadqiqotda investitsiya va

savdo

Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, iyun

www.sci-p.uz

10

hajmini oshirish bo’yicha potensial yo’nalishlar sanab o’tiladi. Ushbu maqola resurslarga boy
O’zbekiston va texnologik rivojlangan Germaniya o’rtasidagi bugungi holatdagi savdo

-iqtisodiy

bog’liqlikni va ikki tomonlama hamkorlikni oshirish yo’nalishlarini ko’rib o’tadi.

Adabiyotlar sharhi.

Oxirgi tadqiqot va yangiliklar O’zbekistonning rivojlanayotgan tashqi iqtisodiy siyosati

ko’plab davlatlar bilan iqtisodiy jarayonlarni tezlashtirdi, xususan, Germaniya Federal

Respublikasi bilan ikki tomolama aloqalar rivojlanib borayotganini ko’rsatmoqda

.

Mamatqulova (2024) O’zbekiston va Germaniya o’rtasidagi savdo

-iqtisodiy va investitsion

hamkorlikni tahlil qilib, 2017-yildan amalga oshirilgan strategik islohotlar va erkin savdo

siyosati natijasida o’zaro savdo va sarmoya oqimining sezilarli yaxshilanganligi ta’kidlaydi.

Bunga parallel ravishda, yirik axborot agentliklari muhim siyosiy bosqichlar haqida ma’lumot

beradi. McCurry (2024) Germaniyaning iqtisodiy ko’rsatkichlarining oshishi Yaponiyada
iqtisodiy ko’rsatkichlaridan yuqori o’ringa chiqqanini na

moyon etadi. Yerzikov (2024) va

“Daryo” (2024) Germaniya Kanslerining O’zbekistonga yuqori darajadagi tashriflari va qabul

qilinga hujjatlar haqida ma’lumot beradi. “Yuz.uz” va “Kun.uz” saytlari Yevropa Ittifoqida

O’zbekiston uchun eng muhim iqtisodiy aloqalar Germaniya hissasiga to’g’ri kelishini va ikki
tomonlama ta’lim, sog’liqni saqlash, ishlab chiqarish, savdo sohalaridagi shartnomalar haqida

ma’lumot beradi. “Review.uz” va Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi davlatlar

o’rtasidagi savdo aylanma

si, import, eksport, investitsiya loyihalarini muhokama qiladi.

Umuman olganda, tadqiqot va manbalar iqtisodiy islohotlar, diplomatik aloqalar va xalqaro

investitsiyalarning oshishi natijasida O’zbekiston va Germaniyaning hamkorligi yangi
pog’onaga chiqqanini ko’rsatib berdi.

Tadqiqot metodologiyasi.

Ushbu tadqiqot diplomatik hujjatlar va hisobotlarda berilgan ma’lumotlar asosida savdo

va investitsiya ma’lumotalarni tahlil qilishda turli usullarni qo’llaydi. Tadqiqot jarayoni ikki

asosiy qismdan: ma’lumot yig’ish va ma’lumotlarni tahlil qilishdan ibora

t.

Bir nechta manbalar, jumladan, akademik jurnallar (masalan, Mamatqulova, 2024),

nufuzli axborot agentliklari (McCurry, 2024; Yerzikov, 2024; Daryo, 2024; Kun.uz, 2023) va

GFRning tashqi ma’lumotlar ombori (The Federal Conservicity of Germany) tahlil uchun

muhim

va eng zarur ma’lumotlarni o’z ichiga oladi. Shuningdek, ikki tomonlama iqtisodiy faoliyatdagi

so’ngi o’zgarishlarni aks ettirish uchun “Review.uz” va Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar

markazidan tegishli infografika va hisobotlar o’rganilgan.

Diplomatik tashriflar, siyosiy islohotlar va investitsiya tashabbuslari yillar kesimida

infografikada aks ettirildi. “Yuqori darajadagi diplomatik hamkorlik”, “Investitsion kelishuvlar”

va savdoning o’sishi ma’lumotlar tahlilida ko’rsatilgan. Ikki tomonlam

a umumiy savdoda yillik

import va eksport hajmlari o’zgarishi va ularning miqdorlari mos ravishda tasvirlangan va

kerakli mulohazalar orqali xulosalar berilgan. Iqtisodiy hamkorlik jarayonida erishilgan
yutuqlar va natijalar haqida qiyosiy tahlillar berilgan va kelajakda integratsiyatlashuv

jarayonini tezlashtirish mumkin bo’lgan ehtimoliy imkoniyatlar va tavsiyalar sanab o’tilgan.

Ushbu metodologiya O’zbekiston

−

Germaniya iqtisodiy munosabatlarning hozirgi holati

va kelajakdagi salohiyatini baholash imkonini beruvchi iqtisodiy tahlili ko’rsatibgina qolmay,
empirik savdo ma’lumotlarini ishonchli tekshirishni ham ta’minlaydi.

Tahlil va natijalar muhokamasi.

O’zbekiston va Germaniya ikki tomonlama diplomatik aloqalari yillar kesimida

1991-yil 31-

dekabrda Germaniya Federativ Respublikasi O‘zbekiston Respublikasining

mustaqilligini rasman tan oldi. 1992-yil 6-

martda rasmiy diplomatik munosabatlar oʻrnatildi.

1993-

yilda Germaniyaning Toshkentda elchixonasi ochildi, shu yilning o‘zida O‘z

bekiston

Berlinda o‘z elchixonasini ochdi. 1995

-yilda savdo va sarmoyaga qaratilgan dastlabki iqtisodiy

Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, iyun

www.sci-p.uz

11

bitimlar imzolandi. 1995-yil may oyida esa Germaniya Federal Iqtisodiyot vazirligi bilan

hamkorlikda savdo va investitisiya boʻyicha doimiy faoliyat yurituvchi Oʻzbekiston

−

Germaniya

ishchi guruhi tuzildi. Ishchi guruhning ikki davlat ishbilarmon doiralari vakillari ishtirokida

o‘tayotgan yig’ilishlarida ikki davlatning iqtisodiy rivojlanishiga doir masalalari, ikki

tomonlama savdo-

iqtisodiy munosabatlarning holati va qo‘shma

investitsiya loyihalarini

amalga oshirish jarayonining borishi va boshqalar muhokama qilingan va savdo bitimlari

imzolangan (1-rasm).

1-rasm. O'zbekiston va Germaniya davlatlari o'rtasidagi diplomatik aloqalar yillar

kesimida

1999-

yilda Gyote Instituti O'zbekistonda nemis tilini o’rgatish va madaniy almashinuvni

qo'llab-quvvatlash maqsadida faoliyatini boshladi. Hozirgi kunda ham Gyote Instituti yiliga

minglab til ixlosmandlariga ta’lim berib kelyapti. 2005

-

yilda O’zbekiston hududida bo’lib o’tgan

voqealar Germaniya va O'zbekiston diplomatik aloqalarga salbiy ta’sir qildi, ko’plab bitimlar

bekor qilindi. 2009-yildan xavfsizlik sohasidagi hamkorlik faollashdi. Germaniya
Afg'onistondagi operatsiyalarini tashkil etishda Termiz poligonlaridan faol foydalana boshladi,

shuningdek, milliy xavsizlik va harbiy sohada hamkorlik chuqurlashdi (Daryo.uz, 2024).

2019-

yil yanvar oyida O’zbekiston Respublikasi Prezidentining Germaniyaga ilk rasmiy

tashrifi chog’ida ikki davlat o’rtasida umumiy qiymati 4 milliard yevrodan ortiq bo’lgan 58 ta

loyiha imzolangan. Shuningdek, savdo hajmini yiliga 1 milliard yevroga yetkazish maqsadi
belgilangan. Bundan tashqari, mintaqaviy integratsiya va ilmiy tadqiqotlarni rivojlantirish

maqsadida “Germaniya

−

Markaziy Osiyo” formatida muloqot maydoni tashkil etildi. Shundan

so’ng, ikki davlat o’rtasida “Investitsiyalarni himoya qilish”, “Ikki tomonlama soliqqa

tortishning oldini olish”, “Moliyaviy va texnik hamkorlik” va boshqa bitimlar imzolandi. 2022

-

yilga kelib O’zbekiston Yevropa Ittifoqi bilan “Kengaytirilgan sheriklik va hamkorlik

to’g’risidagi bitim”ni imzoladi. Ushbu bitim Yevrop

a Ittifoqi, ayniqsa Germaniya bilan

energetika, transport, iqlim oʻzgarishi, raqamli iqtisodiyot va qishloq xoʻjaligi kabi sohalarda

hamkorlikni kengaytirishga qaratilgan (Yerzikov, 2024).

2023-yil 2-3-

may kunlari O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev

Germaniyaga tashrifi chog’ida ko’p qirrali hamkorlikni chuqurlashtirishga qaratilgan

deklaratsiya imzolandi. Tashrif chog’ida Markaziy Osiyo va Yevropani bog’laydigan Trans

-

Kas

piy yo’lagini rivojlantirish loyihasi alohida ahamiyat kasb etdi. Shuningdek, O’zbekiston

delegatsiyasi Germaniyaning Siemens Energy, Deutsche Bank, Commerzbank, CLAAS va boshqa

yirik kompaniya rahbarlari bilan uchrashuv o’tkazishdi

(yuz.uz, n.d.). Biznes forum yakuni

bo’yicha yashil energetika, transport infratuzilmasi, metallurgiya, suv ta’minoti, qishloq

xo’jaligi, kimyoviy moddalar, konchilik, avtomobilsozlik, to’qimachilik, elektrotexnika

Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, iyun

www.sci-p.uz

12

sohalarda umumiy qiymati 9 milliard yevrolik kelishuvga erishildi. Bundan tashqarim
Germaniyaning Deutsche Bank va KfW Bank kabi yirik banklari loyihalarni moliyalashtirish

orqali bank va moliya sohasida hamkorlikni kengaytirish rejalarini ishlab chiqishdi. Tashrif

yakunida 16 ta hukumatlararo va idoralararo iqtisodiyot, savdo, moliya, fan-

ta’lim,

innovatsiyalar yo’nalishida bitimlar imzolandi

(kun.uz, 2023).

2024-yil 15-sentabr kuni Germaniya Federal Respublikasining Kansleri Olaf Shols

Markaziy Osiyoga ilk tashrifini Samarqand shahridan boshladi. Oliy darajadagi muzokaralarda

mehnat migratsiyasi sohasida talab yuqori bo’lgan sohalarda o’zbekistonlik mutaxassi

slarni

kasbiy tayyorlash va ishga qabul qilish bo’yicha “yo’l xaritasi”ni ishlab chiqarish taklifi berildi.
O’zbekistonda dual ta’limning nemis modelini joriy etish, yetakchi universitetlar o’rtasida

ta’lim va ilmiy almashinuvni rivojlantirish maqsadida ik

ki davlat universitetlari forumini

tashkil etish takliflari kiritildi. Muzokaralar so’ngida migratsiya va mobillik, veterinariya va

chorvachilik, suv resurslari, foydali qazilmalar, transport, iqlim o’zgarishlari sohasida 8 ta ikki

tomonlama hujjatlar imzolangan. Shuningdek, 2024-2026-

yillarga mo’ljallangan texnologik

sheriklik va sanoat kooperatsiyasi dasturi qabul qilingan (News Central Asia, 2024).

Germaniya Federal Respublikasi O‘zbekistonning eng yirik 10 savdo hamkori qatoriga

kiradi, umumiy savdo aylanmasi bo‘yicha 7

-

o‘rin, import bo‘yicha esa 6

-

o‘rinni egallaydi. 2016

-

2023-

yillarda O‘zbekiston va Germaniya o‘rtasidagi tovar ayirboshlash hajmi ik

ki barobarga

ko‘payib, 2016

-yildagi 529,1 million dollardan 2023-yilda 1,1 milliard dollarga yetdi. Shu

davrda eksport hajmi 2,4 barobarga, 36,9 million dollardan 87 million dollarga yetdi, import

hajmi ham 492,2 million dollarga o‘sdi. Germaniyaning O‘zbe

kistonning umumiy savdo

aylanmasidagi ulushi 2,2 foizdan 1,7 foizga qisqardi. Biroq uning eksportdagi ulushi 0,3 foizdan
0,4 foizga oshgan (Review.uz, n.d.).

Germaniya Oʻzbekiston savdo importining asosiy qismini, mamlakat iqtisodiy rivojlanishi

uchun zarur boʻlgan mashinalar, uskunalar, transport vositalari va boshqa sanoat

mahsulotlarini yetkazib beradi. Eksportda asosan toʻqimachilik mahsulotlari 29%, rangli

metallar 21%, oziq-ovqat mahsulotlari 8%, kimyo mahsulotlari 3%, xizmatlar 39% tashkil etdi.

Importda 50% ni mashinalar, asbob-uskunalar va transport vositalari, 14% sanoat tovarlari,

12% farmatsevtika mahsulotlari, 12% kimyo va plastmassa buyumlari, 7% x

izmatlar koʻrsatish

tashkil etdi. Shuningdek, 2024-yil 1-

avgust holatiga koʻra, Oʻzbekistonda nemis investorlari

ishtirokidagi 276 ta korxona faoliyat koʻrsatmoqda, jumladan, 57 ta yangi korxonalar 2024

-

yildan boshlab faoliyat yurityapti.

2023-

yilda Germaniyaning Oʻzbekistonga kiritgan sarmoyalari va kreditlari 757,8 million

dollarni tashkil etgan boʻlsa, 2024

-

yilning birinchi yarmida bu koʻrsatkich 577,7 million

dollarga yetdi. Germaniyadan O‘zbekistonga to‘plangan investitsiyalar va kredi

tlarning

umumiy hajmi 4,5 milliard dollardan oshdi. Germaniya sarmoyalari birinchi navbatda ishlab

chiqarish sektoriga, xususan, to'qimachilik, kimyo va metall bo'lmagan foydali qazilmalarni
ishlab chiqarishga yo'naltirilgan. Boshqa asosiy sarmoya sohalari qatoriga qurilish, tog'-kon

sanoati, savdo va avtomobilsozlik kiradi. Germaniya va O’zbekiston o’rtasida “Investitsiyalarni
rag’batlantirish va himoya qilish” to’g’risida kelishuv, “Eng yaxshi ko’rilgan millat mamlakat

o’rtasidagi savdo tartibi”, “Ikki tomonlama soliqqa tortishning oldini olish” to’g’risidagi bitimlar

imzolandi (2-rasm).

2016-

yilda O’zbekiston va Germaniya o’rtasidagi savdo aylanmasi 529,1 million dollarni

tashkil etgan, shundan 492,2 million dollari, ya’ni 93%i import xissasiga, qolgan 36,9 million

dollar eksport xissasiga to’g’ri kelgan

(Center,2024). 2020-yilda ikki mamlakatning savdo

aylanmasi 16,5% ga kamaygan, bu esa importning 168,1 million dollarga tushish fonida ro’y

bergan. 2022-yilga kelib, import 1070,4 million dollarni tashkil etgan, bu esa 2016-yilga

nisbatan 117,5% ga ko’p degani.

Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, iyun

www.sci-p.uz

13

2-rasm. O'zbekiston va Germaniya o'rtasidagi

mahsulot va xizmatlar savdo aylanmasi

Eksport hajmi ham 141% ga o’sib, 88,9 million dollarni tashkil etgan. Yil oxiriga kelib,

umumiy savdo aylanmasi 1159,3 million dollarga yetgan. Faqat shu davrning oxirida, ya’ni

2022-yilga kelib, umumiy mahsulot, xizmatlar aylanmasi va import 1 milliard dollardan oshgan.

Bu esa Germaniyaning O’zbekiston uchun savdo aylanmasi bo’yicha 7

-yirik davlat ekanligi,

mahsulot va xizmatlarning importi bo’yicha savdo hamkorlari orasida 6

-

o’rinda ekanligini

ko’rsatdi (

3-rasm).

3-rasm. Germaniya va O'zbekiston o'rtasidagi savdo aylanmasi 2016-2022-yillar

Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, iyun

www.sci-p.uz

14

Ikki davlat munosabatlarning rivojlantirish imkoniyatlari

O’zbekiston Germaniyaga eksport qiladigan mahsulotlar orasida to’qimachilik

mahsulotlari (12.7 million dollar), choyshablar (4,29 million dollar), qishloq xo’jaligi

mahsulotlari, molibden (15,1 million dollar), mis (2,8 million dollar), va xizmatlar kiradi. Sanab

o’tilgan mahsulot va servislarni Germaniyaga eksportini karrasiga oshirish imkoniyati mavjud:

1.

Ekologik toza tolalardan Germaniya madaniyatiga va trendiga mos bo’lgan

to’qimachilik mahsulotlarini turini kengaytirish va organik sertifikatlangan mahsulotlar

kataloglarni yaratish lozim.

2.

Poliz mahsulotlari, mevalar, yong’oq, murabbolar, quritilgan mevalar,

shuningdek, alohida sertifikatlangan va yaroqlilik muddati uzoq davom etadigan qishloq

xo’jaligi mahsulotlariga talabni O’zbekistondan eksport qilish orqali qondirish mumkin.

3.

Qayta tiklanadigan energiya va texnologiyalar ishlab chiqarish uchun talab

etiladigan molibden, mis, uran, oltin va boshqa qimmatbaho metallar eksportini kengaytirish
va uzoq muddatlik shartnomalar tuzish lozim.

4.

Strategik ahamiyatga ega bo’lgan qayta tiklanuvchi energiya texonologiyalarini,

ya’ni quyosh panellari, turbinalar, batareya va boshqa texnologiyalarni O’zbekistonda

birgalikda ishlab chiqarish, nafaqat ishki talabni qondirish, balki boshqa davlatlarga eksport
qilish salohiyatini yaratish mumkin.

5.

Axborot texnologiyalari (IT) sohasida dasturiy ta’minot, dizayn, sun’iy intelekt

yo’nalishida masofaviy ravishda Germaniyaga xizmatlar soni va sifatini yaxshilash uchun

umumiy platforma yaratish ikki tomonlama aloqalarda yangi bosqichga chiqaradi.

6.

Germaniyada inson resurslariga bo’lgan talabni qondirish maqsadida,

O’zbekistonda kasbiy tayyorgarlik va til ko’nikmalarini beradigan dasturlar sonini oshirish,

dual ta’lim loyihalarini kengaytirish va migratsiya sohasida kelishuvlarga erishish ahamiyati

yildan yilga oshib bormoqda.

7.

O’zbekiston va Germaniya o’rtasida to’g’ridan

-

to’g’ri parvozlar sonini oshirish,

tur paketlar soni va sifatini takomillashtirish, O’zbekistonning asosiy turistik shaharlarida

nemis turizm markazlarini ochish, Germaniya bilan bog’lik tarixiy va madaniy manz

illarni keng

targ’ib qilish zarur.

8.

Yashil energatika, tog’

-

kon sanoati, raqamlashtirish kabi ustuvor yo’nalishlarda

ikki tomonlama shartnomalarni kengaytirish imkoniyati mavjud. Hozirgi kunda Germaniyaning

Siemens Energy kompaniyasi elektr standiyalarni qurishni boshlagan, Linde Group esa

kimyoviy korxonalar infratuzilmasini va sanoat loyihalari kengaytirish imkoniyatlarini

ta’kidlaydi.

9.

Germaniya

−

O’zbekiston biznes uchrashuvlar sonini ko‘paytirish, bir yil

davomida dastlab Germaniya, so’ng O’zbekistonda uchrashuvlar o’tkazish biznes yuritish va

investitsiya hajmini oshishiga yordam beradi. Bu uchrashuvlarda O’zbekistonning maxsus

iqtisodiy zonalari

da qanday imkoniyat va qulayliklar borligi haqida to’laqonli tanishtirish

mumkin bo’ladi.

10.

Diplomatik sohasida doimiy aloqalarni yo’lga qo’yish, vazirlar, hukumat

rahbarlari o’rtasida doimiy muloqot va uchrashuvlarni tashkil etish, Afg’oniston masalasida

birgalikda qarorlar qabul qilish juda muhim.

11.

Qishloq xo’jaligi, samarali sug’orish, bioxilma

-

xillikni saqlash bo’yicha Germaniya

tajribasini o’rganish va tadbiq ekish ikki tomonlama aloqalarni doimiyligini ta’minlaydi va

O’zbekiston uchun suv resurslarini tejashga yordam beradi.

12.

O’zbekistondagi maktab, kasb hunar dargohlarida nemis tilini dasturlarini

kengaytirish, Germaniya universitetlarning filliallarini ochish, o’zbek talabalari uchun grantlar

va stipendiyalar sonini oshirish integratsiya jarayonini tezlashtiradi.

13.

O’zbekiston va Germaniyada madaniy sohada aloqalarni kengaytirish borasida

nemis manadiyati festivallar sonini ko’paytirish, O’zbekistonning etnik nemis hamjamiyatida

Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2025-yil, iyun

www.sci-p.uz

15

ularning milliy an’ana va urf

-

odatlarini saqlab qolish maqsadida ko’plab tadbirlar uyushtirish

zarur.

14.

O’zbekistonda “Germaniya

−

Markaziy Osiyo” sammitini o’tkazish lozim. 2026

-

yilda “Germaniya

−

O’zbekiston madaniyati yili”ni o’tkazish va keng qamrovda nishonlash yana

bir aloqalarni mustahkamlaydigan qadam hisoblanadi.

15.

“Yashil Innovatsiyalar Jamg’armasi”ni yo’lga qo’yish orqali ko’plab ikki

tomonlama innovatsiyalar va texnologik loyihalarni moliyalashtirish imkoniyatini kengaytiradi

va sifat jihatidan ularni yaxshilaydi.

16.

Germaniyada talablariga javob beradigan va Yevropa Ittifoqi hududida ham

eksport jarayonini tartibga soladigan xalqaro sertifikatlash tartibini O’zbekistonda yo’lga

qo’yish va o’zbek tadbirkorlariga faol ravishda targ’ib qilish va rag’batlantirish tamoyill

arini

ishlab chiqish yana bir imkoniyat hisoblanadi.

Xulosa va takliflar.

Tadqiqot shuni ko’rsatadiki, O’zbekistonning tashqi iqtisodiy siyosati –

savdoni

liberallashtirish, takomillashgan diplomatik aloqalar va faol xorijiy investitsiyalarni jalb qilish

strategiyasi mamlakatni jahon iqtisodiyotida o’rnini mustahkamladi. 1991

-yil 31-dekabr

kunida O’zbekiston mustaqilligi tan olingandan beri Germaniya bilan ikki tomonlama

munosabatlar doimiy ravishda rivojlanib bordi. Bu esa 1993-yilda ikki davlat elchixonalarini

tashkil etilishi va 1995-yilda dastlabki iqtisodiy bitimlar imzolanishi bilan davom etdi. 2024-yil

sentabrda Germaniya Federal Respublikasi Kansleri Olaf Sholsning yuqori darajadagi tashrifi

davomida investitsiya va savdo hajmini oshirish bo’yicha hujjatlar imzolandi. Uchrashuv

davomida 2016-2023-

yillar oralig’ida integratsiya jarayoni tezlashganligi e’tirof etildi.

Ko’plab kelishuvlarning amaliy natijalariga qaralganda, ikki davlatning diplomatik

natijalari mustahkam hamkorlik va islohotlarga asoslangan savdo siyosatini barqaror

rivojlantirish kerakligini aks ettiradi. Germaniyaning ishonchli iqtisodiy hamkor sifatida paydo

bo’lishi –

o’zining texnologik kuchi va yetakchi investor sifatidagi roli bilan mustahkamlanib

kelmoqda. Biroq, savdodagi tafovut va tartibga solishning uyg’unlashtirish zarurati kabi

muammolar saqlanib qolmoqda. Bu esa o’z navbatida joriy aloqalar

bilan sezilarli yutuqlarga

erishilgan bo’lsa

-

da, hamkorlikni barqarorlashtirish va integratsiyaga erishish yo’lida yangi

imkoniyatlardan foydalanish zarur ekanligini ko’rsatadi.

Xulosa qilib aytganda, ikki davlat o’rtasida hali amalga oshmagan lohiyalarga e’tibor

qaratish zarur. Iqtisodiy, ijtimoiy, moliya va boshqa muhim sohalarda yangi tashabbuslarni

kengaytirish ushbu ikki tomonlama yutuqlarni yanada mustahkamlab, tobora
integratsiyalashgan global iqtisodiyotda o'zaro manfaatli kelishuvlarga yo'l ochib beradi.

Adabiyotlar/Литература/References:

Center for Economic Research and Reforms. (2024). Infographics: trade, economic and

investment

cooperation

between

Uzbekistan

and

Germany.

Review.uz.

https://review.uz/en/post/infografika-torgovo-ekonomicheskoe-i-investicionnoe-

sotrudnichestvo-mejdu-uzbekistanom-i-germaniey

Daryo. (2024). Olaf Scholz’s historic visit: What Germany seeks from Uzbekistan. Daryo.