№ 1 (2020) Иқтисодиёт ва таълим

Maqolalar

• 

  Ўзаро суғурта: моҳият, ҳолат, уни ўзбекистонда оммавийлаштириш зарурияти ҳамда ҳуқуқий асослари Мазкур мақолада суғуртанинг алоҳида шакли ҳисобланган ўзаро суғуртанинг моҳияти, дунё мамлакатларидаги ҳолати ва Ўзбекистонда уни ривожлантириш билан боғлиқ муаммолар тўғрисида фикр юритилган.

  Қамариддин Қўлдошев

  171-175

  69   39

  • Batafsil o'qish
• 

  Иқтисодий қарашлар тараққиёти парадигмасида молиявий натижалар талқини Ушбу мақолада “Молиявий натижа” категориясининг хусусиятлари ёритилган. Молиявий натижаларга оид қарашлар илмий абстракциялаш йўли билан тизимлаштирилган. Бухгалтерия ҳисоби тараққиёт парадигмасида молиявий натижаларнинг ифодаланиши тавсифланган. Молиявий натижаларни аниқлаш позициясида диграфик ҳисоб назариялари тизимлаштирилган.

  Икромжон Мусахонзода

  119-125

  85   22

  • Batafsil o'qish
• 

  Қимматли қоғозлар бозорида сукукнинг ролига оид илмий-назарий мулоҳазалар ва унинг ўзига хос жиҳатлари Мақолада сукукларнинг назарий асослари ва ўзига хос жиҳатлари акс эттирилган. Бу кўринишдаги молиявий инструментларнинг қисқача мазмуни ва ишлаш принциплари ёритиб берилган. Ўзбекистонда янги молиявий инструмент сифатида сукукларни жорий этиш бўйича таклиф ва тавсияларини келтириб ўтилган.

  Сирожиддин Аброров, Нуриддин Қорабоев

  126-130

  137   33

  • Batafsil o'qish
• 

  Реал ва молия секторлари орасидаги муносабатларнинг назарий методологик асослари Ушбу мақолада иқтисодиётнинг реал ва молия секторлари ўртасидаги ўзаро муносабатлар хусусида таниқли иқтисодчи олимлар томонидан билдирилган илмий-назарий қарашлар қиёсий ва танқидий асосда таҳлил қилинган. Муаллиф, таҳлил натижаларига асосланган ҳолда, иқтисодиётнинг реал ва молия секторлари ўртасидаги ўзаро муносабатларнинг назарий асосларига хос бўлган хусусиятларни аниқлаган.

  Жанабай Исаков, Илҳомбек Исаков

  130-134

  56   28

  • Batafsil o'qish
• 

  Swot-таҳлил асосида тўқимачилик корхоналари фаолиятини ривожлантиришнинг асосий йўналишлари Ушбу мақолада SWOT-таҳлил асосида тўқимачилик корхоналари фаолиятини ривожлантиришнинг асосий йўналишлари тадқиқ этилган. Яъни, тўқимачилик корхоналарини кучли ва заиф жиҳатлари ҳамда уларнинг имкониятлари, ташқаридан бўлиши мумкин бўлган таҳдидлар баҳоланган.

  Саидвали Юсупов

  135-142

  76   50

  • Batafsil o'qish
• 

  Қайта тикланувчи энергетика ривожланишининг иқтисодий, экологик ва ижтимоий жиҳатлари Мақолада қайта тикланувчи энергия манбаларидан фойдаланишнинг ижтимоий, иқтисодий ва экологик жиҳатлари тадқиқ қилинган. Энергия таъминоти тизими ва сўнгги истеъмол тармоқларида қайта тикланувчи энергия манбаларининг интеграция йўллари кўрилган. Ўтказилган тадқиқотлар асосида қайта тикланувчи энергия манбалари ва иқлим сиёсати ўртасидаги қонуниятлар ҳамда алоқлар аниқланган.

  Шухрат Зокиров

  142-146

  84   29

  • Batafsil o'qish
• 

  Саноат корхоналарида иқтисодий хавфсизликнинг роли ва аҳамияти Мавжуд инқироз ҳолати ва мамлакатни модернизация қилиш жараёнлари корхоналарнинг иқтисодий хавфсизлигини таъминлаш соҳасида мақсадли тадбирларни амалга оширишни белгилайди. Корхонанинг иқтисодий хавфсизлигининг асосий мақсади ҳозирги вақтда унинг барқарор ва максимал даражада самарали ишлашини таъминлаш ва келажакда мослашувчан ривожланиш ва ўсиш учун юқори потенциални таъминлашдир. Ушбу мақола корхонанинг иқтисодий хавфсизлиги тушунчасини аниқлашга бағишланган. Ташкилотнинг иқтисодий хавфсизлигига таъсир кўрсатадиган асосий шартлар, омиллар ва таҳдидлар шакллантирилган. Мақолада биз корхонанинг иқтисодий хавфсизлиги ҳолати тўғрисида хулоса чиқаришимиз мумкин бўлган мезонлар тавсифланади, шунингдек корхонанинг иқтисодий хавфсизлигига асосий таҳдидлар кўриб чиқилади.

  Гулчеҳра Нигматуллева

  147-151

  97   19

  • Batafsil o'qish
• 

  Қашқадарё вилояти рақобатбардошлигини саноат ишлаб чиқариш салоҳиятидан самарали фойдаланиш асосида ошириш Мақолада худудлар рақобатбардошлигини оширишда саноат ишлаб чиқариш салоҳиятидан самарали фойдаланишнинг илмий-назарий жихатлари ўрганилган. Қашқадарё вилоятининг саноат ишлаб чиқариш салоҳияти таҳлил қилинган ва “саноат ишлаб чиқаришнинг ўсиш нуқталари”ни аниқлаш мақсадида, ҳудуднинг қиёсий устунлик ва рақобатли афзалликлари таҳлил қилинган. Таҳлил нати;аларига асосланган ҳолда Қашқадарё вилоятида ҳудудий саноат салоҳиятини оширишга йўналтирилган илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқилган.

  Мираббос Махмудов

  152-157

  81   23

  • Batafsil o'qish
• 

  Инсон капитали, илмий, илмий-педагогик кадрлар потенциали ва унинг инновацион ривожланишдаги ўрни Мақолада таълим тизимида амалга оширилаётган ислоҳотлар, умуммиллий бойликнинг ажралмас қисми бўлган инсон капитали мазмун-моҳияти ва унинг ривожи ёритилган. Бунда ёшларнинг таълим-тарбия жараёнларга қамраб олиниши, узлуксиз таълим тизимида малакали меҳнат ресурсларининг, фан тармоқлари бўйича илмий, илмий-педагогик кадрларнинг худудлар кесимида шаклланиши таҳлил қилинган. Шунингдек, жамиятда интеграцияни кучайтириш, инновацион муҳитни яратиш, миллий узлуксиз таълим-тарбия тизимида инсон капиталининг ривожи, инновацион тафаккурни янги босқичга кўтариши билан иқтисодиётни юксалтиришга хизмат қилувчи миллий инновацион тизим(МИТ)ни жамоавий уйғунлашувда шакллантириш асосланган.

  Фархад Рахимов, Ботир Усмонов

  158-166

  110   25

  • Batafsil o'qish
• 

  Ўзбекистон суғурта бозорида рақобат муҳитининг жорий ҳолати ва унинг таҳлили Мазкур мақолада Ўзбекистон миллий суғурта бозоридаги рақобат муҳити ва унинг жорий ҳолати ҳамда таҳлили келтирилган ва суғурта бозорида рақобат муҳитини янада ривожлантириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқилган.

  Абдисалом Умиров

  167-171

  63   53

  • Batafsil o'qish
• 

  Маҳаллий бюджетларни шакллантириш йўналишлари Мақолада маҳаллий бюджетларнинг даромадларини шаклланиши ва харажатларининг асосий йўналишларини белгилаш масалалари ёритилган.

  Шерали Султонов, Бобур Қодиров

  113-119

  118   68

  • Batafsil o'qish
• 

  Фонд бозорида акцияларни бирламчи оммавий жойлаштириш (ipo) да суғурта инструментларини қўллаш йўллари Компаниянинг акцияларини бирламчи ошкора жойлаштириш (IPO) барқарор ривожланишни молиялаштиришда асосий восита бўлиб хизмат қилади. Мақолада эмитент-компания учун IPO ҳавф-хатарлари тўплами акс эттирилган ва суғурта механизмини қўллаш орқали IPO ҳавф-хатарларини камайтириш йўллари кўрсатилган.

  Назокат Абдуллаева

  175-180

  63   33

  • Batafsil o'qish
• 

  Уяли алоқанинг бешинчи авлоди стандарти учун частота диапазонларини ривожлантириш истиқболлари Мақолада 5Г учун истиқболли частота полосалари ва бешинчи авлод уяли алоқа стандартларини ривожлантириш ҳамда ушбу уяли алоқани жорий қилиш мумкин буўлган диапазонлар таҳлил қилинган ва кўриб чиқилган.

  Бахтиёр Маҳкамов

  181-183

  67   29

  • Batafsil o'qish
• 

  Автомобиль транспорти комплекси инфратузилмаси учун мутахассислар тайёрлаш тизимини такомиллаштириш бўйича тавсиялар Мақолада олий таълимнинг йўл хўжалиги соҳаси меҳнат бозоридаги ролини оширишга қаратилган масаларни ҳал этиш, институт ва ишлаб чиқариш ўртасидаги алоқалар ва интеграцияни яхшилаш, автомобиль йўлларини лойиҳалаш, қуриш ва эксплуатацияси сифатини яхшилашда муҳим рол ўйнайдиган йўлчи-мутахассисни тайёрлашда таълим сифатини ошириш, геоахборот тизими муҳитида бошқа ресурслар билин ўзаро боғлиқ ҳолда меҳнат ресурслари билан таъминланганликни шаффоф мониторингини юритувчи автомат-лаштирилган дастурий таъминотни яратиш бўйича тавсиялар таклиф этиган.

  Раҳмонжон Аҳмедов

  184-189

  109   20

  • Batafsil o'qish
• 

  Темир йўл транспорт инфратузилмасини ривожлантиришнинг иқтисодий самарадорлигини ошириш Мазкур мақолада темир йўл транспорт фаолиятини ривожлантиришнинг кластер модели таклиф этилган, мамлакат транзит салоҳияти ўрганилган, темир йўл тизимида мавжуд муаммолар, транспорт-экспедиторлик хизмат кўрсатиш кластер моделидан фойдаланишнинг иқтисодий самарадорлиги баҳоланган.

  Хасан Рахимов

  189-194

  116   53

  • Batafsil o'qish
• 

  Тарихий-маданий туризмнинг шаклланиши ва унинг ривожланишидаги баъзи муаммолар Ушбу мақолада тарих ва маданият элементларининг иқтисодий ривожланишга таъсири таҳлил этилган, шунингдек, тарихий-маданий туризмни шаклланиши илмий жиҳатдан асосланган ва уни ривожланишида баъзи муаммолар кўрсатилган ҳамда тарихий-маданий туризмни ривожланиши бўйича таклифлар берилган.

  Собир Махмудов

  195-198

  57   31

  • Batafsil o'qish
• 

  Туризм индустрияси учун малакали кадрлар тайёрлашнинг таълим модели Ушбу маколада туризм индустрияси учун малакала кадрларни тайёрлаш масалалари урганилган, чунки кадрларнинг малакаси туризмда хизмат курсатиш сифатини оширишга таъсир курсатади. Бугунги кунда таълим сифати ва таълимни такомиллаштириш республика ривожланишининг стратегик йуналишларидан бири хисобланади.

  Ҳилола Очилова, Сарвиноз Худойназарова

  198-202

  95   17

  • Batafsil o'qish
• 

  Миллий иқтисодиётни барқарор ривожлантиришда пул-кредит сиёсатининг самарадорлигини ошириш йўллари Мазкур мақолада иқтисодий тараққиётнинг ҳозирги босқичида мамлакатимизда амалга оширилаётган кенг қамровли ислоҳотларнинг самарадорлигини оширишда пул-кредит сиёсатининг ўрни ва уни такомиллаштириш масалалари таҳлил қилинган.

  Эркинжо Бўрибоев, Акмал Абдувохидов

  34-39

  61   16

  • Batafsil o'qish
• 

  “Ўзтемирйўлйўловчи” аж маркетинг коммуникацияларининг самарадорлигини оширишда мақсадли бозорни сегментлаш Ушбу мақолада истеъмолчилар томонидан билдираётган муносабатлардан келиб чиқиб, барча истеъмолчиларни мақсадли сегментларга гуруҳлаш маркетинг комммуникациялари самарадорилигини ошириши ўрганилган. Компания мақсади ва маркетинг коммуникациялари мутоносиб бўлишлиги кўриб чиқилган. Мақсадли сегментларнинг талабларига мувофиқ маркетинг коммуникацияларининг асосий параметрлари аниқланган. Шунингдек, мақсадли сегментларни маркетинг коммуникация самарадорлиги мажмуаси ишлаб чиқилган.

  Зиёдулло Рахматов

  62-66

  90   30

  • Batafsil o'qish
• 

  Саноатда инвестицион лойиҳаларини амалга ошириш самарадорлигини баҳолаш Мақолада саноат корхоналарида инвестицион лойиҳаларини амалга ошириш самарадорлигини баҳолашнинг илмий-назарий жиҳатлари ўрганилган. Саноат корхоналарининг инвестицион лойиҳаларини бошқариш модели таклиф этилган. Инвестицион лойиҳаларни амалга ошириш самарадорлигини халқаро ва миллий стандарт талабларидан келиб чиқиб баҳолаш усули таклиф этилган.

  Зиёдулла Хакимов, Бунёд Раджабов

  57-64

  117   73

  • Batafsil o'qish
• 

  “Яшил иқтисодиёт”: хусусиятлари ва ривожланиш омиллари Мақолада БМТнинг «Барқарор ривожланиш» концепциясининг мазмун-моҳияти, Ўзбекистонда таркибий ўзгартиришларни чуқурлаштириш, миллий иқтисодиётнинг етакчи тармоқларини модернизация ва диверсификация қилиш ҳисобига унинг рақобатбардошлигини ошириш бўйича иқтисодиётда энергия ва ресурслар сарфини камайтириш, ишлаб чиқаришга энергия тежайдиган технологияларни кенг жорий этиш, қайта тикланадиган энергия манбаларидан фойдаланишни кенгайтириш мақсад ва вазифалари ёритилган. Алоҳида эътибор “Яшил” иқтисодиётни шакллантириш, “яшил” ўсиш ва ривожланишни рағбатлантиришга қаратилган.

  Абдували Абдували

  12-18

  87   111

  • Batafsil o'qish
• 

  Миллий иқтисодиёт ривожланишида ихтисослашув  жараёни амал қилишининг назарий асослари Ушбу мақолада миллий иқтисодиёт ривожланишида ихтисослашув жараёни амал қилишининг назарий асослари, жумладан, меҳнат тақсимоти билан боғлиқлиги, иқтисодиётнинг ривожланишига таъсири, ишлаб чиқариш ихтисослашувининг турли миқёс ёки даражалари, саноат ишлаб чиқаришида ихтисослашув турлари, уларнинг ўзига хос хусусиятли жиҳатлари кўриб чиқилган. Ихтисослашув тушунчасининг мавжуд таърифларини асосий ёндашувлари бўйича тизимлаштириш орқали муаллифлик таърифи шакллантирилган. Ишлаб чиқариш ихтисослашувига таъсир кўрсатувчи омиллар таснифланиб, улар аҳамият даражаси жиҳатидан муайян тартибда тизимлаштирилган. Иқтисодиётда корхонанинг тармоқ жиҳатдан мансублигини аниқлашнинг маъмурий-ташкилий ва маҳсулот белгиларидан фойдаланиш назарий жиҳатдан асосланган.

  Қувондиқ Шарипов

  18-24

  64   27

  • Batafsil o'qish
• 

  Ўзбекистон минтақаларида ялпи ҳудудий махсулотлар ҳажмини ошириш: муаммолар ва ечимлар Мақолада республикамиз минтақаларида яратилган ялпи ҳудудий махсулотни ишлаб чиқариши таҳлил қилинган ва минтақаларни ижтимоий-иқтисодий ҳолатини баҳолашда янги кўрсаткичлар таклиф этилган.

  Баҳодир Мардонов

  25-29

  54   21

  • Batafsil o'qish
• 

  Ўзбекистонда яшил иқтисодиётга ўтишнинг муаммолари ва истиқболлари Мақолада бугунги кунда иқтисодиётнинг таркибида энергетика ва металлургия тармоқлари, хусусан нефт ва газ саноати, кўмир конларининг экология ва атроф муҳит, инсоният саломатлигига етказилаётган зарари ва унинг оқибатлари таҳлил этилган. Энергия самарадорлигини ошириш ва атроф-муҳитга таъсирни камайтириш, хусусан, муқобил энергияга ўтиш бўйича назарий ва амалий тавсиялар берилган. Мамлакатда яшил иқтисодиётни ўлчаш халқаро кўрсаткичларининг Ўзбекистондаги ўрни таҳлил этилган, Ўзбекистон давлат статистика маълумотларида йўқ кўрсаткич муаллиф томонидан эконометрик формуллар асосида аниқланган. БМТ Бош Котиби Антонио Гутеррес 2019 йилдаги «Жаҳон Атроф-Муҳит Кунига Бағишланган Баённомаси», ҳамда Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 4 октябрдаги ПҚ-4477-сонли «2019-2030 йиллар даврида Ўзбекистон Республикасининг «яшил» иқтисодиётга ўтиш стратегиясини тасдиқлаш тўғрисида»ги қарори ижросини сифатли ва самарали таъминлаш бўйича бир неча таҳлиллар амалга оширилган ва илмий асосланган тавсиялар ишлаб чиқилган.

  Шоҳ-Жахон Ҳамдамов

  29-35

  124   89

  • Batafsil o'qish
• 

  Ўзбекистон Республикасининг иқтисодий хавфсизлигини таъминлашда божхона органларининг роли Ҳозирги вақтда ташқи иқтисодий алоқаларни ривожлантиришда давлатнинг миллий ҳавфсизлик даражасига катта эътибор берилмоқда. Ташқи иқтисодий беқарорлик шароитида миллий ва минтақавий даражада иқтисодий ҳавфсизликни таъминлаш муаммосининг долзарблиги ортиб бормоқда. Мақолада Ўзбекистон Республикаси божхона органларининг иқтисодий ҳавфсизлик тизимидаги роли ва ўрни ёритиб берилган, миллий иқтисодий ҳавфсизликни таъминлашда божхона органлари фаолиятининг асосий йўналишлари таҳлил қилинган. Ўзбекистон Республикаси иқтисодий ҳавфсизлигини таъминлашнинг асосий таркибий қисмлари аниқланди. Шу билан биргаликда, божхона органлари томонидан мамлакатнинг иқтисодий манфаатларини ҳимоя қилиш воситалари ва усуллари кўриб чиқилди. Статистик маълумотларга таянган ҳолда ташқи иқтисодий фаолият бошқарувининг тариф ва нотариф чораларининг моҳияти очиб берилди. Қўйилган мақсадга эришиш учун иқтисодий ҳавфсизликни таъминлаш бўйича божхона органлари ролининг ҳозирги ҳолати таҳлил қилинди.

  Гулайим Еркебаева, Миразиз Мираҳатов

  35-39

  178   35

  • Batafsil o'qish