ILMIY VA PROFESSIONAL TA’LIM JARAYONIDA MULOQOT, FAN VA MADANIYATLAR
INTEGRATSIYASI
576
Samarkand State Institute of Foreign Languages
MOBIL ILOVALAR ASOSIDA O‘QUV JARAYONINI TAKOMILLASHTIRISHNING
PEDAGOGIK JIHATLARI (INGLIZ TILI MISOLIDA)
Sidikova Nasiba Narzullayevna
SamDChTI dotsenti,
Jo’rayeva Diyora Usmonaliyevna
SamDChTI 3-kurs talabasi
Annotatsiya.
Ushbu maqolada oliy ta‘limda mobil ilovalar asosida o‘quv jarayonini
takomillashtirishning pedagogik jihatlari tahlil qilinadi. Zamonaviy ta‘limda mobil ilovalarning
talabalar uchun qulaylik yaratishi, pedagogik yondashuvlarni boyitishi va o‘quv jarayonini
yanada samarali qilishdagi roli ko‘rib chiqiladi. Ingliz tilini o‘qitish kontekstida aniq misollar
keltirilib, mobil ilovalarning ta’limdagi salohiyati va muvaffaqiyat uchun texnologiya bilan
an’anaviy usullar o‘rtasidagi muvozanat zarurligi ta’kidlanadi.
Kalit so‘zlar:
Mobil ilovalar, pedagogik jihatlar, qulaylik, interaktivlik, shaxsiylashtirilgan
ta’lim, motivatsiya, amaliy ko‘nikmalar, hamkorlik, ijtimoiy o‘qish, raqamli tengsizlik, chalg‘ish
xavfi, o‘qituvchining роли, ingliz tili o‘qitish, texnologiya integratsiyasi.
Zamonaviy ta’limda texnologiyalar, xususan, mobil ilovalar o‘quv jarayonini sifat
jihatidan yangi bosqichga ko‘tarmoqda. Oliy ta’limda ushbu vositalardan foydalanish talabalar
uchun qulaylik yaratish bilan birga, pedagogik yondashuvlarni ham boyitmoqda. Bugungi kunda
talabalarning aksariyati doimiy ravishda mobil qurilmalardan foydalanadi, bu esa ta’lim
jarayonini an’anaviy chegaralardan chiqarib, yanada moslashuvchan va samarali qilish imkonini
beradi. Mobil ilovalar nafaqat bilimlarni yetkazish vositasi sifatida, balki talabalarning
mustaqilligi, ijodkorligi va o‘qishga bo‘lgan qiziqishini oshirishda muhim omil sifatida ham
ko‘rilmoqda. Ushbu maqolada mobil ilovalar yordamida o‘quv jarayonini takomillashtirishning
pedagogik jihatlari tahlil qilinadi hamda mavzuga oid adabiyotlar sharhi keltiriladi. Shuningdek,
ushbu texnologiyalarning afzalliklari va ulardan foydalanishda yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan
muammolar ham muhokama qilinadi.
Mobil ilovalar va ta’lim sohasidagi tadqiqotlar so‘nggi yillarda ko‘payib bormoqda. Ushbu
sohada olib borilgan ishlar zamonaviy ta’limda texnologiyalarning o‘rni tobora muhim bo‘lib
borayotganini tasdiqlaydi. [1] da texnologiyalarning interaktiv ta’limdagi rolini ta’kidlab, ular
talabalarni faol ishtirok etishga undashi keltirilgan. Texnologik vositalar nafaqat bilim uzatish
vositasi, balki talabalarda tanqidiy fikrlash va muammolarni hal qilish ko‘nikmalarini
rivojlantirish uchun “aql vositalari” sifatida xizmat qiladi. Prensky “Digital Natives, Digital
Immigrants” [2] nomli maqolasida “Raqamli aborigenlar” kontseptsiyasini ilgari surib, yangi
avlodning texnologiyaga moslashgan o‘quv usullariga ehtiyojini ko‘rsatadi. U zamonaviy
talabalarning an’anaviy ta’lim usullaridan ko‘ra raqamli vositalarga asoslangan dinamik va
interaktiv muhitda samaraliroq o‘qishini ta’kidlaydi. Mayer [3] o‘zining multimedia o‘qitish
nazariyasida raqamli vositalar orqali taqdim etilgan materiallarning vizual va audio elementlarni
birlashtirishi orqali o‘quv jarayonini yanada samarali qilishini isbotlaydi. Uning tadqiqotlari
mobil ilovalarning multimedia xususiyatlari talabalarning ma’lumotni idrok etish va eslab qolish
qobiliyatini oshirishini ko‘rsatadi. Garrison va Anderson [4] “Onlayn ta’limda jamoaviy
izlanish” modelini ishlab chiqib, mobil ilovalar talabalar o‘rtasida hamkorlik va ijtimoiy o‘zaro
ta’sirni rivojlantirishga xizmat qilishi mumkinligini ta’kidlaydilar. Ta’limda axborot
texnologiyalaridan foydalanish bo‘yicha tadqiqotlar [5] olib borib, mobil ilovalar talabalarning
mustaqil o‘qish ko‘nikmalarini rivojlantirishga xizmat qilishini ta’kidlaydi. Mobil ilovalar orqali
talabalarga o‘z-o‘zini boshqarish va o‘qish jarayonini rejalashtirish imkoniyati berilishi alohida
e’tiborga olingan. [5] da mobil ilovalar orqali shaxsiylashtirilgan ta’limning afzalliklarini
tasdiqlovchi empirik dalillarni keltiradi. U o‘zbek oliy ta’lim muassasalarida o‘tkazilgan
tajribalar asosida mobil ilovalar talabalarning individual ehtiyojlariga moslashishi va o‘quv
natijalarini yaxshilashini ko‘rsatadi.
ILMIY VA PROFESSIONAL TA’LIM JARAYONIDA MULOQOT, FAN VA MADANIYATLAR
INTEGRATSIYASI
577
Samarkand State Institute of Foreign Languages
Tadqiqotchilarning umumiy fikricha, mobil ilovalar nafaqat bilimlarni yetkazish vositasi,
balki motivatsiya va amaliy ko‘nikmalarni oshirish uchun samarali platforma sifatida ham
qo‘llanilishi mumkin. Masalan, gamifikatsiya elementlari (mukofot tizimlari, raqobat) talabalarni
o‘qishga undashda muhim rol o‘ynaydi, bu esa xatti-harakatlar nazariyasiga asoslanadi. Shu
bilan birga, Vygotskiyning sotsiokultural nazariyasiga ko‘ra, mobil ilovalar talabalar o‘rtasida
hamkorlik va ijtimoiy aloqalarni rivojlantirish orqali o‘quv jarayonini boyitadi.
Raqamli tengsizlik masalasi ko‘plab tadqiqotchilar, jumladan, Warschauer [6] tomonidan
tilga olinib, hamma talabalarda zamonaviy qurilmalar va internetga teng imkoniyat bo‘lmasligi
ta’limdagi adolatsizlikka olib kelishi mumkinligi ta’kidlanadi. Shu bilan birga, chalg‘ish xavfi
ham muhim muammo sifatida ko‘riladi. Masalan, Kirschner va Karpinski [7] tadqiqotlarida
mobil qurilmalardagi ijtimoiy tarmoqlar va o‘yinlar talabalarning diqqatini o‘quvdan chalg‘itishi
haqida dalillar keltiradi. Umuman olganda, adabiyotlar tahlili shuni ko‘rsatadiki, mobil ilovalar
ta’limda katta salohiyatga ega bo‘lsa-da, ularning afzalliklaridan to‘liq foydalanish uchun
pedagogik nazariyalar va amaliy yondashuvlar o‘rtasida muvozanat saqlanishi, shuningdek,
texnologik infratuzilma va o‘qituvchilar tayyorgarligiga alohida e’tibor qaratilishi zarur [8-11].
Mobil ilovalar oliy ta’limda o‘quv jarayonini takomillashtirishda quyidagi pedagogik
afzalliklarni taqdim etadi:
Qulaylik va moslashuvchanlik
. Mobil ilovalar talabalarga o‘quv materiallariga istalgan
vaqtda va istalgan joyda kirish imkonini beradi. Bu xususiyat an’anaviy sinf xonalarida
cheklangan dars soatlari bilan taqqoslaganda katta ustunlikka ega. Masalan, elektron darsliklar,
videodarslar, audio materiallar yoki interaktiv mashqlar talabaning qo‘l ostida doimiy mavjud
bo‘lib, ular o‘zlarining shaxsiy jadvaliga qarab mustaqil ravishda o‘qishlari mumkin. Bu
mustaqil ta’lim tamoyiliga asoslanadi, chunki talabalar o‘z o‘quv jarayonini boshqarish va
vaqtlarini samarali rejalashtirish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Ingliz tilini o‘qitishda bu afzallik
yanada yaqqol namoyon bo‘ladi. Masalan, “Duolingo” yoki “BBC Learning English” kabi mobil
ilovalar talabalarga istalgan joyda – uyda, transportda yoki tanaffus vaqtida – ingliz tili
grammatikasi, so‘z boyligi yoki tinglash ko‘nikmalarini mashq qilish imkonini beradi. Talaba
darsdan tashqarida, masalan, avtobusda safarda bo‘lganida ham “Quizlet” ilovasi orqali inglizcha
so‘zlarni karta yordamida o‘rganishi yoki “Elsa Speak” ilovasi yordamida talaffuzini yaxshilashi
mumkin. Bu nafaqat vaqtni tejashga yordam beradi, balki talabalarga o‘qish jarayonini
hayotlarining bir qismiga aylantirishga imkon yaratadi. Shu tariqa, mobil ilovalar o‘quv
jarayonini an’anaviy darslardan tashqariga chiqarib, ingliz tilini o‘rganishni yanada
moslashuvchan va qulay qiladi.
Interaktivlik va qiziqish uyg‘otish.
Mobil ilovalar o‘yin elementlari (gamifikatsiya),
multimedia vositalari (audio, video, animatsiya) va tezkor fikr-mulohazalar orqali talabalarni jalb
qiladi. Bu xususiyatlar an’anaviy o‘qitish usullaridan farqli o‘laroq, o‘quv jarayonini bir yoqlama
va zerikarli bo‘lishdan saqlab, talabalarning diqqatini uzoq muddat ushlab turishga yordam
beradi. Masalan, testlar, virtual simulyatsiyalar yoki interaktiv topshiriqlar o‘quv jarayonini
qiziqarli qilib, konstruktivizm nazariyasiga mos ravishda faol bilim olishga imkon yaratadi.
Konstruktivizm nazariyasiga ko‘ra, talabalar bilimni o‘qituvchi tomonidan passiv qabul qilish
o‘rniga, o‘z tajribalari va faol ishtiroklari orqali o‘zlashtiradilar. Mobil ilovalar bu jarayonni
multimedia va o‘yinlashtirish orqali yanada samarali va jozibador qiladi, shu bilan talabalarning
o‘qishga bo‘lgan motivatsiyasini oshiradi. Ingliz tilini o‘qitishda ushbu afzallik yanada aniq
ko‘rinadi. Masalan, “Kahoot” ilovasi sinfda yoki onlayn muhitda ingliz tili bo‘yicha viktorinalar
o‘tkazish uchun ishlatilishi mumkin, bu yerda talabalar o‘yin shaklida savollarga javob berib,
bir-birlari bilan raqobatlashadilar. Bu jarayon nafaqat grammatika yoki so‘z boyligini
o‘rganishni qiziqarli qiladi, balki talabalarni faol ishtirok etishga undaydi. Shu kabi, “Memrise”
ilovasi inglizcha so‘zlarni o‘yin elementlari, qiziqarli videolar va takrorlash tizimi orqali esda
qolarli qilib o‘rgatadi. Talabalar yangi so‘zlarni o‘rganayotganda multimedia vositalari –
tasvirlar, tovushlar va qisqa animatsiyalar – orqali qiziqishlarini yo‘qotmaydi. Yana bir misol
sifatida, “Busuu” ilovasi ingliz tilida gaplashish ko‘nikmalarini rivojlantirish uchun virtual
suhbatlar va tezkor fikr-mulohazalarni taklif qiladi, bu esa talabalarga o‘z xatolarini darhol
ILMIY VA PROFESSIONAL TA’LIM JARAYONIDA MULOQOT, FAN VA MADANIYATLAR
INTEGRATSIYASI
578
Samarkand State Institute of Foreign Languages
tuzatish va o‘quv jarayonida faol bo‘lish imkonini beradi. Ushbu ilovalar talabalarni passiv
tinglovchi sifatidan chiqarib, ingliz tilini o‘rganishni o‘yin va ijodiy faoliyatga aylantiradi, shu
bilan birga konstruktivist yondashuv asosida bilimni mustaqil ravishda qurishga yordam beradi.
Shaxsiylashtirilgan ta’lim.
Mobil ilovalar talabaning bilim darajasi, o‘quv tezligi va
shaxsiy ehtiyojlariga mos mashqlar taklif qiladi. Bu xususiyat an’anaviy ta’lim usullaridan farqli
o‘laroq, barcha talabalarga bir xil material va yondashuvni qo‘llash o‘rniga, har bir o‘quvchining
o‘ziga xos xususiyatlarini hisobga oladi. Bu differensial o‘qitish tamoyilini qo‘llab-quvvatlaydi,
ya’ni har bir talaba o‘z darajasiga mos ta’lim olishi va o‘quv jarayonida individual yondashuvga
ega bo‘lishi ta’minlanadi. Mobil ilovalar talabaning zaif va kuchli tomonlarini tahlil qilib,
moslashuvchan dars rejalarini tuzadi, bu esa o‘quv natijalarini sezilarli darajada yaxshilaydi.
Shaxsiylashtirilgan ta’lim nafaqat talabalarning o‘ziga xos ehtiyojlariga javob beradi, balki
ularning o‘quvga bo‘lgan qiziqishi va ishonchini ham oshiradi, chunki har bir talaba o‘ziga mos
tezlikda va uslubda o‘rganish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Ingliz tilini o‘qitishda shaxsiylashtirilgan
ta’limning afzalliklari yanada aniq namoyon bo‘ladi. Masalan, “Babbel” ilovasi talabaning ingliz
tili darajasini baholab, boshlang‘ich, o‘rta yoki yuqori darajaga mos mashqlarni taklif qiladi.
Agar talaba grammatikada zaif bo‘lsa, ilova ko‘proq grammatika mashqlari beradi, agar so‘z
boyligi kam bo‘lsa, yangi so‘zlarni o‘rgatishga e’tibor qaratadi. Shu kabi, “Rosetta Stone” ilovasi
talabaning talaffuz va tinglash ko‘nikmalarini sinovdan o‘tkazib, shu sohalarga mos interaktiv
darslarni tuzadi.
Motivatsiya va rag‘batlantirish.
Mobil ilovalarda mavjud bo‘lgan mukofot tizimlari,
raqobat unsurlari va jarayonni kuzatish vositalari talabalarni doimiy o‘qishga undaydi. Bu
xususiyat talabalarning o‘quv jarayoniga bo‘lgan qiziqishini saqlab qolish va ularning faolligini
oshirishda muhim rol o‘ynaydi. Mukofot tizimlari, masalan, virtual ballar, medallar yoki daraja
ko‘tarilishlari talabalarga o‘z muvaffaqiyatlarini vizual tarzda ko‘rish imkonini beradi, bu esa
ularning ichki motivatsiyasini mustahkamlaydi. Raqobat unsurlari esa, do‘stlar yoki sinfdoshlar
bilan o‘zaro bellashish orqali o‘quv jarayonini yanada qiziqarli va maqsadga yo‘naltirilgan qiladi.
Bu xatti-harakatlar nazariyasiga asoslanadi, ya’ni ijobiy rag‘bat (mukofotlar) va tashqi stimullar
(raqobat) orqali talabalarning bilimlarni mustahkamlashga bo‘lgan intilishi kuchayadi. Shu bilan
birga, bunday yondashuv talabalarda o‘ziga ishonch va mas'uliyat hissini ham oshiradi, chunki
ular o‘z harakatlarining natijasini darhol ko‘ra oladilar. Ingliz tilini o‘qitishda motivatsiya va
rag‘batlantirishning ahamiyati yanada yaqqol namoyon bo‘ladi. Masalan, “Duolingo” ilovasi
talabalarni har kungi ingliz tili mashqlarini bajarishga undash uchun “streak” (ketma-ketlik)
tizimini qo‘llaydi – agar talaba har kuni darslarni o‘tasa, virtual ball yoki “lingot” mukofotlarini
oladi. Bu tizim talabalarni o‘qishni odatga aylantirishga yordam beradi. Shu kabi, “Quizlet”
ilovasi inglizcha so‘zlarni o‘rganishda “Leaderboard” (yetakchilar ro‘yxati) funksiyasini taklif
qiladi, bu yerda talabalar sinfdoshlari bilan raqobatlashib, o‘z natijalarini solishtiradilar, bu esa
ularning so‘z boyligini oshirishga motivatsiya qo‘shadi. Yana bir misol sifatida, “Mondly”
ilovasi ingliz tilida gaplashish mashqlarini bajarish uchun har bir muvaffaqiyatli darsdan so‘ng
virtual tangalar beradi, bu tangalarni esa qo‘shimcha darslarni ochish uchun ishlatish mumkin.
Ushbu ilovalardagi gamifikatsiya elementlari xatti-harakatlar nazariyasiga asoslanib, talabalarga
ijobiy rag‘bat beradi va ingliz tilini o‘rganishni o‘yin va zavq manbaiga aylantiradi, shu bilan
birga bilimlarni mustahkamlashga xizmat qiladi.
Amaliy ko‘nikmalarni rivojlantirish.
Mobil ilovalar real hayotda qo‘llaniladigan
ko‘nikmalarni oshirishga yordam beradi. Bu xususiyat talabalarga nazariy bilimlarni faqat
yodlash bilan cheklanib qolmasdan, ularni amalda qo‘llash imkoniyatini beradi. Ilovalar virtual
muhitda real hayotiy vaziyatlarni taqlid qilish orqali talabalarni kelajakdagi kasbiy faoliyatga
tayyorlaydi. Masalan, kasbiy ta’limda virtual laboratoriyalar yoki simulyatorlar talabalarga
amaliy tajriba beradi, bu esa ularga sinfda o‘rgangan bilimlarini sinovdan o‘tkazish va
mustahkamlashga yordam beradi. Bu kommunikativ yondashuvga mos keladi, ya’ni ta’lim
jarayonida asosiy e’tibor bilimlarni uzatishdan ko‘ra, ularni haqiqiy kontekstda qo‘llash va
muloqot ko‘nikmalarini rivojlantirishga qaratiladi. Mobil ilovalar orqali talabalar nafaqat texnik
ko‘nikmalarni, balki muammolarni hal qilish, jamoaviy ishlash va ijodiy yondashuv kabi
ILMIY VA PROFESSIONAL TA’LIM JARAYONIDA MULOQOT, FAN VA MADANIYATLAR
INTEGRATSIYASI
579
Samarkand State Institute of Foreign Languages
yumshoq ko‘nikmalarni ham oshiradi. Ingliz tilini o‘qitishda amaliy ko‘nikmalarni
rivojlantirishning ahamiyati alohida e’tiborga loyiq. Masalan, “Tandem” ilovasi talabalarga
ingliz tilida so‘zlashuvchi mahalliy odamlar bilan virtual suhbat qurish imkonini beradi, bu esa
ularga real hayotiy muloqotda ishlatiladigan nutqiy ko‘nikmalarni oshirishga yordam beradi.
Talaba ingliz tilida do‘sti bilan chatda yozishishi yoki audio xabarlar orqali gaplashishi mumkin,
bu esa grammatika va so‘z boyligini amalda sinash imkonini beradi. Shu kabi, “HelloTalk”
ilovasi talabalarni ingliz tilida so‘zlashuvchi hamkorlar bilan bog‘laydi va matnli yoki ovozli
suhbatlar orqali tilni real vaqtda ishlatishni o‘rgatadi. Yana bir misol sifatida, “Speechling”
ilovasi talabalarga ingliz tilida nutqlar yozib olish va uni mahalliy spikerlarning talaffuzi bilan
solishtirish imkonini beradi, bu esa talaffuz va intonatsiyani yaxshilashga xizmat qiladi. Ushbu
ilovalar kommunikativ yondashuvga asoslanib, ingliz tilini o‘rganishni kitobiy bilimlardan
tashqariga olib chiqadi va talabalarni real hayotiy vaziyatlarda – masalan, sayohatda, ish
suhbatida yoki xalqaro do‘stlar bilan muloqotda – muvaffaqiyatli ishtirok etishga tayyorlaydi.
Hamkorlik va ijtimoiy o‘qish.
Mobil ilovalar guruhlarda ishlash yoki onlayn muhokamalar
orqali ta’limni ijtimoiy jarayonga aylantiradi. Bu xususiyat talabalarga yakkama-yakka
o‘qishdan tashqari, birgalikda bilim almashish, muammolarni hal qilish va o‘zaro fikr bildirish
imkonini beradi. Ilovalar virtual muhitda talabalar o‘rtasida hamkorlikni rivojlantirib,
o‘qituvchilar va tengdoshlar bilan aloqa o‘rnatishni osonlashtiradi. Masalan, guruh loyihalari,
onlayn forumlar yoki umumiy vazifalarni bajarish talabalarni faol ishtirok etishga undaydi va
o‘quv jarayonini yolg‘iz emas, balki jamoaviy tajribaga aylantiradi. Bu Vygotskiyning
sotsiokultural nazariyasiga asoslanadi, unga ko‘ra, o‘quv jarayoni ijtimoiy o‘zaro ta’sir va
hamkorlik orqali eng samarali tarzda amalga oshiriladi. Vygotskiy ta’kidlaganidek, talabalar o‘z
tengdoshlari yoki o‘qituvchilardan o‘rganish jarayonida bilim va ko‘nikmalarni yanada
chuqurroq o‘zlashtiradilar, chunki ijtimoiy kontekst o‘quv jarayonini mazmunli va maqsadli
qiladi. Mobil ilovalar bu nazariyani amalda qo‘llashga imkon berib, talabalarni bir-biri bilan
bog‘laydi va o‘zaro yordam muhitini yaratadi. Ingliz tilini o‘qitishda hamkorlik va ijtimoiy
o‘qishning afzalliklari alohida ahamiyatga ega. Masalan, “Tandem” ilovasi talabalarni ingliz
tilida so‘zlashuvchi mahalliy odamlar bilan bog‘lab, virtual guruh suhbatlari yoki juftlikda
ishlash imkonini beradi. Talabalar bir-birlari bilan ingliz tilida yozishib yoki gaplashib, o‘zaro
xatolarini tuzatish va yangi iboralarni o‘rganish orqali til ko‘nikmalarini oshiradilar. Shu kabi,
“HelloTalk” ilovasi ingliz tilini o‘rganuvchilarni xalqaro hamjamiyat bilan birlashtirib, guruh
muhokamalari yoki umumiy mavzular bo‘yicha suhbatlar o‘tkazishga yordam beradi – masalan,
talabalar ingliz tilida “Global isish” yoki “Sayohat tajribalari” kabi mavzularni muhokama
qilishlari mumkin. Yana bir misol sifatida, “Padlet” ilovasi o‘qituvchilar va talabalar uchun
onlayn doska sifatida ishlatiladi, bu yerda ingliz tilida umumiy loyiha yoki muhokama mavzusi
yaratilib, har bir talaba o‘z fikrini yozadi yoki audio xabar qoldiradi. Bu jarayon nafaqat ingliz
tilida muloqot qilish ko‘nikmalarini rivojlantiradi, balki Vygotskiyning sotsiokultural
nazariyasiga mos ravishda, talabalarni ijtimoiy aloqa orqali o‘rganishga undaydi. Ushbu ilovalar
talabalarni passiv o‘quvchidan faol ishtirokchiga aylantirib, ingliz tilini o‘rganishni hamkorlik va
o‘zaro yordamga asoslangan jarayonga aylantiradi.
Oliy ta’limda mobil ilovalar o‘quv jarayonini qulay, qiziqarli va samarali qilish orqali
pedagogik yondashuvlarni boyitadi. Ushbu texnologiyalar talabalarga moslashuvchan o‘qish
imkoniyatlarini taqdim etib, o‘quv materiallariga istalgan vaqtda kirish, interaktiv mashqlar
orqali qiziqishni oshirish va shaxsiy ehtiyojlarga mos ta’lim olish imkonini beradi. Shu bilan
birga, mobil ilovalar talabalarning motivatsiyasini rag‘batlantirish, amaliy ko‘nikmalarni
rivojlantirish va ijtimoiy hamkorlikni kuchaytirishda muhim vosita sifatida xizmat qiladi.
Adabiyotlar tahlili shuni ko‘rsatadiki, ushbu texnologiyalar zamonaviy ta’lim talablariga javob
beradi, chunki ular talabalarni faol ishtirok etishga undaydigan, raqamli dunyoga moslashgan va
real hayotiy vaziyatlarga tayyorlaydigan imkoniyatlarni yaratadi. Ingliz tilini o‘qitishda mobil
ilovalar bu afzalliklarni yanada yaqqol namoyon qiladi. Shu sababli, muvaffaqiyatga erishish
uchun texnologik imkoniyatlarni kengaytirish, o‘qituvchilarni zamonaviy vositalardan
foydalanishga o‘rgatish va ilovalarni dars rejalariga sinchkovlik bilan integratsiya qilish zarur.
ILMIY VA PROFESSIONAL TA’LIM JARAYONIDA MULOQOT, FAN VA MADANIYATLAR
INTEGRATSIYASI
580
Samarkand State Institute of Foreign Languages
Natijada, mobil ilovalar oliy ta’limda, xususan ingliz tilini o‘qitishda, o‘quv jarayonini yangi
sifat bosqichiga olib chiqish potentsialiga ega, ammo bu jarayon oqilona boshqarilishi va
an’anaviy ta’limning eng yaxshi tajribalari bilan birlashtirilishi shart.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:
1.
Jonassen, D. 2000.
Computers as Mindtools for Schools: Engaging Critical Thinking
.
Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
2.
Prensky, M. 2001. “Digital Natives, Digital Immigrants.”
On the Horizon
9 (5): 1–6.
3.
Mayer, R. E. 2005.
The Cambridge Handbook of Multimedia Learning
. Cambridge:
Cambridge University Press.
4.
Garrison, D. R., va T. Anderson. 2003.
E-Learning in the 21st Century: A Framework for
Research and Practice
. London: Routledge.
5.
Djumayev S.N., Shodmonov D.A., va Ortiqova N.E. 2003.
Ta’limda mobil ilovalardan
foydalanish imkoniyatlari
. Raqamli texnologiyalarning nazariy va amaliy masalalari xalqaro
jurnali. 2(4): 85–92.
6.
Warschauer, M. 2003.
Technology and Social Inclusion: Rethinking the Digital Divide
.
Cambridge, MA: MIT Press.
7.
Kirschner, P. A., va A. C. Karpinski. 2010. “Facebook and Academic Performance.”
Computers in Human Behavior
26 (6): 1237–1245.
8.
Beknazarova I.Yo., Jo‘rayeva D.U. Bilvosita nomlashning umumnazariy muammolari
(ingliz tili misolida). Samarqand davlat universiteti ilmiy Axborotnomasi. 2024-yil, 6-son (148/2)
Gumanitar fanlar seriyasi,76-84
9.
Beknazarova I.Yo., Jo‘rayeva D.U. Ingliz tilida bilvosita nomlashning metonimiya bilan
bog‘liq muammolari.
Fan, ta’lim, madaniyat va innovatsiya jurnali | Journal of science,
education, culture and innovation,
4
(2), 61–64.
10.
Beknazarova, I., Jo’rayeva, D. (2025). Tilning leksik strukturasi va semantik
komponentlari.
Молодые ученые
,
3
(1), 108–115.
11.
Beknazarova, I
.
International scientific and practical conference “Methodology of
teaching foreign languages – innovations, traditions, problems and their solutions” March 15,
2024.
