642
TITAN BIRIKMALARINING TIBBIYOTDAGI O‘RNI
Mamasoliyeva K. 112-gurux 2 pediatriya va tibbiy biologiya fakulteti
Ilmiy rahbar: t.f.n., dotsent Ikramova Z.A.
ToshPTI, Tibbiy va biologik kimyo, tibbiy biologiya, umumiy genetika
kafedrasi
Dolzarbligi:
Odam organizmida mavjud bo‘lgan va dorivor moddalar tarkibiga kiruvchi
elementlar ta’sir mexanizmini atom tarkibi darajasida o‘rganish hozirgi kun tibbiyotining dolzarb
masalalaridan biridir. Ko‘pgina elementlar qatorida titan almashtirib bo‘lmaydigan elementlar
qatoriga kirmasada, kompleks hosil qilish xususiyati ustunligi bilan tibbiyotda implantatlar va
saratonga qarshi komplekslarda yengil va kuchli metall sifatida tanilgan.
Ahamiyati:
Ti (IV) oksalat qo‘shimchalari bilan ishlanganda sichqonlarda ijo biy vazn
ortishi va o‘smaning rivojlanishini pasaytirishi kuzatilgan. Boshqa hayvonlardagi foydali ta'sirlari
haqida ham hozirgi kunda ilmiy ma’lumotlar mavjud. Ushbu ma’lumotlar odam organizmiga ta’siri
haqida izlanishlar olib borish zarurligini ko‘rsatadi.
Maqsadi:
Titan (IV) kompleks birikmalari metall birikmalarining yuqori darajalilari turiga
kiradi. Ushbu birikmalar saraton kasalligini davolash maqsadida qo‘llaniladigan platina komplekslari
qatorida ishlatilishi mumkinligini e’tiborga olib klinik sinovlar olib borildi.
Qo'llanilish usuli:
Ilmiy adabiyotlar va internet ma’lumotlari asosida titan (IV) kompleks
birikmalarining odam organizmiga ta’siri va saraton kasalligini davolashda qo‘llash imkoniyatlari
o‘rganildi.
Izlanish natijalari:
Titan komplekslarining beqarorligini bartaraf etish uchun yangi Ti (IV)
komplekslari ishlab chiqila boshlandi. Ulardan istiqbolli titanotsen hosilalari Ti-Salan va Ti- Y titan
komplekslaridir. Ti-Salan va Ti-Y titanium komplekslarining DNK yoki albumin bilan reaksion ta’siri
o‘rganildi. Ti-Salan biomolekulalarga ta’siri o‘rganish natijasida hujayraning qabul qilish darajasi
oshishi o‘rganildi.
Xulosa:
Saratonni davolash maqsadida qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan budotitan va titanotsen
nomli titan saqlovchi moddalari ishlab chiqildi va ularning beqarorligi aniqlandi. Ti- Salan va Ti-Y
titanium komplekslarining ta’sirini o‘rganish natijasida ularning natriyli va litiyli tuzlarini bipolyar
o‘zgarishlarda ishlatish imkoniyatlari aniqlandi. Ushbu birikmalar boshqalariga nisbatan organizmga
toksik ta’siri kamligi bilan ajralib turadi.
Аdabiyotlar ro'yxati:
1.
Дон, А. (2021). Гистоморфометрия аденогипофиза и щитовидной железы под влиянием
ладыгинозида в эксперименте. Медицина и инновации, 1(4), 55-63.
