№ 2 (2021) Kardiorespirator tadqiqotlar jurnali

Статьи

• 

  ST ELEVATCIYALI MIOKARD INFARKTI BO'LGAN BEMORLARDA REPERFUZIYA NATIJALARIGA QARAB CHAP QORINCHANI SISTOLIK FUNKTSIYASI VA КLINIK KO'RSATKICHLARINI BAHOLASH STeO’KS kasalligi bo’lgan 302 nafar bemorda trombolitik terapiya, birlamchi TOKA va toj tomirlarni stentlash natijalari EKG monitoring va standart usulda exokardiografiyani Amerika exokardiografik jamiyatining tavsiyalariga binoan muolajadan so’ng qayta bajarish yo’li bilan o’rganildi. STeO’KS tashxisi klinik ko'rinish va elektrokardiografik mezonlarga asoslanib qo'yildi. Reperfuziyadan so’ng muolaja muvofaqiyatli o’tganligini baholash uchun exokardiografiyada chap qorinchaning xududiy qisqaruvchanligi va xududiy qisqaruvchanlik buzilishlari guruhlar kesimida tekshirildi. Har bir segment qisqarish funktsiyasi indekslari bo’yicha tahlil qilindi. STeO’KS bo'lgan bemorlarda infarkt – chaqiruvchi toj arteriyalardagi qon aylanishini qisqa vaqt ichida trombolitik terapiya yoki birlamchi teri orqali koronar almashinuv stentlash yo’li bilan qayta tiklash, ChQ ning global ChQOF, ChQODH va regionar qisqaruvchanlik funktsiyasi ko'rsatkichlarini saqlab qolishga yordam berishi ko’rsatilgan.

  Anis Alyavi , Sirojiddin Kenjayev , Maftuna Nazarova , Suxrob Kenjaev , Ismatillo Qaxorov , Nizom Latipov

  51-57

  98   28

  • Batafsil o'qish
• 

  QАNDLI DIABET FONIDA KO´P TOJ TOMIRLAR SHIKASTLANISHIGA EGA BEMORLARDA TROMBOSITLAR AGREGATSIASI Ushbu tadqiqotda ko'p toj tomirlar shikatlanishiga ega 67 erkak va 55 ayoldan (o'rtacha yoshi 61,83 ± 19,5 yosh) iborat 122 bemorlar ma'lumotlari natijalari tahlil qilindi. Qandli diabet bor va bo'lmagan 2 guruhga bo'lindi. Shunday qilib, qandli diabet bilan og'rigan bemorlarda antitrombotsitar terapiyaning xususiyatlarini o'rganish diabetli bemorlarda, qandli diabeti bo'lmaganlar bilan taqqoslaganda ADF tomonidan indikatsiyalangan tezligi va yig'ilish darajasini sezilarli namoyon etdi. Qandli diabet va koronar arteriya kasalliklarining beqaror shakllari bilan og'rigan bemorlar guruhida o'z-o'zidan va adrenalin ta'sirida trombotsitlar agregatsiyasi darajasi barqaror koronar arteriya kasalligi bo'lganlar guruhiga qaraganda ishonchli ravishda yuqori bo'lgan. Glikirlangan gemoglobin darajasi 7% dan yuqori bo'lgan va o'z-o'zidan hamda kollagen bilan bog'liq trombotsitlar agregatsiyasi darajasi o'rtasida bog'liqlik aniqlandi.

  Nadirbek Yakubbekov

  99-103

  76   16

  • Batafsil o'qish
• 

  SURUNKALI OBSTRUKTIV O'PKA KASALLIGI BO'LGAN BEMORLARDA YURAK-QON TOMIR TIZIMIDAGI O'ZGARISHLARI O`SOK - bu odamlarning eng keng tarqalgan kasalliklaridan biri bo'lib, bu birinchi navbatda chekishning keng tarqalishi, atrof muhitning ifloslanishi va takroriy nafas yo'llarining infektsiyalari bilan bog'liq. Ushbu kasallik butun dunyo bo'ylab kasallanish va o'limning eng muhim sabablaridan biridir. Obstruktiv o'pka kasalliklari bilan kasallanish sonining barqaror o'sishi va asoratlarning rivojlanishi bilan ularning klinik yo'nalishining og'irligi zamonaviy tibbiyot oldida erta tashxis qo'yish uchun yangi yondashuvlarni ishlab chiqish va ushbu kasalliklarga qarshi terapiya samaradorligini oshirish muammolarini keltirib chiqarmoqda. Shu munosabat bilan O`SOK da yurak-qon tomir tizimidagi funktsional o'zgarishlarni rivojlantirish va ularni o'z vaqtida tuzatish dolzarb muammo bo'lib tuyuladi.

  M Xoljigitova , M Safarova, F Niyazova, T Oqboev, Sh Rustamova, S Juraev

  92-98

  82   25

  • Batafsil o'qish
• 

  DISLIPIDEMIYASI BO'LGAN YOSH VA KEKSA YOSHDAGI ERKAKLARDA BEQAROR STENOKARDIYANING KECHISHIDA XAVF OMILLARINING TA’SIRI Ushbu maqolada yosh va keksa yoshdagi erkaklar o'rtasida stenokardiyaning beqaror variantlarida xavf omillarining mavjudligi tahlil qilinadi. Bemorlar yoshga qarab ikki guruhga bo'linadi. 1-guruh 38,8 ± 5,29 yoshda edi yosh o'rtacha yoshi koronar yurak kasalligi bilan 124 (54,8%) bemorlarni o'z ichiga oladi. Ikkinchi guruh 65,9±4,22 yil bo'lgan keksa yoshdagi koroner yurak kasalligi bo'lgan 104 (45,2%) bemorlarni o'z ichiga oladi. Tashxislashning asosiy usuli-bemorlarning tekshiruvi, EKG va Ekokg. Yosh koronar yurak kasalligi bilan erkaklar, eng keng tarqalgan xavf omillar chekish (61,1%), stress (68,3%), og'ir irsiyat (68,3%), spirtli ichimliklarni iste'mol (33,3%) va energiya ichimliklar (50%) edi. Keksa bemorlar orasida tez-tez uchraydigan xavf omillari ortiqcha vazn/semizlik (88,5%), Qandli diabet (19,2%), AG (88,5%) edi.

  Farida Xasanjanova, Eleonora Tashkenbaуeva, Sarvinoz Boltaqulova

  87-91

  83   16

  • Batafsil o'qish
• 

  LATENT SIL INFEKTSIYASI BOR BOLALARDA XAVF OMILLARI HAMDA HAYOT SIFATINING HOLATI Sil mikobakteriyasini yangi yuqtirgan bolalar soni o'sishda davom etmoqda. Ko'pincha sil kasalligi o'chog'idan bo'lgan bolalar birlamchi infektsiyaga moyil. So'nggi yillarda latent sil infektsiyasi tashxisi qo'yilgan bolalar soni o'sish tendentsiyasiga ega. Ushbu bolalar orasida faol sil kasalligini o'sishining davom etishi ham muhimdir. Maqsad: latent sil kasalligi bo'lgan bolalarda xavf omillarining rolini aniqlash va hayot sifatida o`zgarishlarni aniqlash. Tadqiqot materiallari va usullari: 0-14 yoshdagi 110 bola tekshirildi. Sil mikobakteriyasini yuqtirish uchun xavf omillarini tahlili o'tkazildi. BCGga qarshi emlash samaradorligi chandiq borligi va kattaligi bilan baholandi. Hayot sifati ko'rsatkichi PedsQL so'rovnomasining 0-14 yoshdagi bolalar uchun 4-versiyasi yordamida aniqlandi. Natijalar va munozara: Ikkala guruhdagi bolalar ko'pincha oilada sil kasalligi bilan og'rigan, bakteriyalarni chiqarib yurgan onasi bilan aloqa qilish chastotasi sil mikobakteriyalarni chiqarmagan onaga qaraganda ko`proq bo'lgan. Bolalarda yuqtirishning asosiy manbai o'pka silning infiltrativ shakli bo'lgan bemorlar edi. Latent sil infektsiyasi bilan kasallangan, faol sil kasalligi tashxisi qo'yilgan bolalar ilgari penitentsiar zonada bo'lgan, shuningdek, yomon moddiy va yashash sharoitlariga ega bo'lgan oila a'zolari bilan yaqin aloqada bo'lishgan. Bolada sil kasalligi jarayonining faol shakli mavjudligi hayot sifatining barcha parametrlarini har tomonlama yomonlashishi uchun zarur shartlarni yaratadi, latent sil infektsiyasi faqat hayot sifatining ayrim jihatlariga salbiy ta'sir qiladi. Psixosotsial funktsiyaga eng ko'p ta'sir qiladi.

  Svetlana Xodjaeva, Dinara Adjablaeva

  82-86

  78   23

  • Batafsil o'qish
• 

  АRTERIАL GIPERTONIYA VА GIPERTONIK ENTSEFАLOPАTIYADА XOLIN АLFOSTSERАTNING KLINIK GEMODINАMIK SАMАRАDORLIGI Ushbu maqolada yurak-qon tomir xavfi yuqori boʼlgan bemorlarda arterial gipertenziya va gipertonik ensefalopatiyada xolin alfostseratning klinik va gemodinamik samaradorligini oʼrganish boʼyicha maʼlumotlar keltirilgan. Tadqiqot natijalari klinik va gemodinamik koʼrsatkichlar boʼyicha ijobiy tendentsiyani koʼrsatdi. Buning sababi shundaki, xolinergik neyronlarda nerv impulslarining uzatilishini takomillashtirish natijasida neyronlar membranalarining egiluvchanligi kuchayadi va miyaning retikulyar shkastlanishi tuzilmalari faollashadi. Gliatilin neyroprotektiv taʼsiriga koʼra miya qon oqimini yaxshilaydi, miyada metabolik jarayonlarni kuchaytiradi va yurak-qon tomir asoratlari xavfi yuqori boʼlgan, gipertenziv ensefalopatiya bilan ogʼrigan bemorlarda miya faoliyatini tiklaydi.

  G Tulaboeva, Yu Talipova, N Аbdukodirova, B Kamolov, X Saidov

  77-81

  105   20

  • Batafsil o'qish
• 

  COVID-19 DA ENERGETIK KOLLAPS: DIAGNOSTIKANING YANGI MARKERLARI, DAVOLANISH ASPEKTLARI COVID-19 bilan kasallangan bemorlarda prognozni baholashning mustaqil diagnostik mezonlari - bu ortiqcha ishlab chiqarish energiya ishlab chiqaruvchi tizimlarning inqirozi va energiya ishlab chiqarishning glikolitik yo'lining haddan tashqari ko'payishi natijasida yuzaga keladigan laktat degidrogenaza, laktat darajasining dinamikasi. COVID-19 tomonidan kelib chiqqan energiya kollapsining tuzatuvchisi kuchli antioksidant xususiyatlarga ega laktat ishlatish va oksidlovchi fosforillanishni stimulyatsiya qilish uchun ko'p yo'llar bilan metabolik preparat Tiotriazolindan foydalanish bo'lishi mumkin. Yog' kislotasi metabolizmining blokatorlaridan foydalanish ularning ta'sir mexanizmining biokimyoviy xususiyatlari tufayli munozarali hisoblanadi.

  D Salivonchik, E Salivonchik

  68-76

  128   27

  • Batafsil o'qish
• 

  O'SPIRINLARDA JISMONIY RIVOJLANISH BUZILISHI VA UNING ASORATLARI So'nggi yillarda butun dunyoda o'spirin jismoniy rivojlanishining buzilishi muammosi kasallanishning muttasil o'sib borishi tufayli alohida tibbiy va ijtimoiy ahamiyatga ega bo'ldi. Jismoniy rivojlanish patologiyasining spektri - bu yurak faoliyatining buzilishi, bu oyoqlarning shishishi, gipotalamusli semirish, gormonal kasalliklar bilan reproduktiv tizim patologiyasi. Jismoniy rivojlanishning buzilishi semirib ketgan o'spirinlarda jinsiy rivojlanish kechikishi bilan yuzaga keladi - bu balog'at belgilari paydo bo'lishining funktsional, vaqtinchalik kechikishi o'rtacha davrga nisbatan ikkitadan ortiq standart og'ishdir.

  Nazira Karimova , Nozima Kurbanova

  64-67

  62   22

  • Batafsil o'qish
• 

  АRTERIАL GIPERTENZIYA BILАN HАSTАLАNGАN MENOPАUZА DАVRIDАGI АYOLLАRDА PSIXOEMOTSIONАL STАTUS BILАN BIRGАLIKDАGI YURАKNING STRUKTUR-GEMODINАMIK XUSUSIYATLАRI Аrterial gipertenziya (АG) va klimakterik sindrom bilan kasallangan 30 ta bemorlarda, klimakterik sindromsiz 30 ta ayolda, nazorat guruhi yurak- qon tomir patologiyasi belgilarisiz 20ta ayolda yurak chap qorincha xususiyatlari oʼrganildi. Аrterial gipertenziya va klimakterik sindromga chalingan ayollarda yuqori darajadagi shaxsiy va oʼrtacha darajadagi reaktiv xavotirlik ustun keldi. Gipertenziya va klimakterik sindromli ayollarda diastolik disfunktsiyaning mavjudligi aniqlandi.

  Gulchekhra Kadirova , Narina Raimkulova, Zebo Mamajanova, Aziza Ikramova, Mohitobon Ernazarova

  58-63

  72   27

  • Batafsil o'qish
• 

  YURАK-QON TOMIR KАSАLLIKLАRINING OLDINI OLISHDА VА DАVOLАSHDА RАTSIONАL OVQАTLАNISH MUHIM OMIL SIFАTIDА Yurak-qon tomir kasalliklari davrimizning eng koʼp uchraydigan, oʼlimga olib keladigan kasalliklardir. Ratsional ovqatlanish ushbu kasalliklarning oldini olishning samarali usuli boʼlib, uning yordamida, ayniqsa, dastlabki bosqichida yurak-qon tomir asoratlari xavfini kamaytirish mumkun. Ratsion va parxez ovqatlanish boʼyicha tavsiyalarga rioya qilish jiddiy asoratlarni oldini oladi, uzoq vaqt davomida tetik va yaxshi kayfiyatda boʼlishni saqlaydi.

  Baxrom Alyavi , Akbar Abdullaev, Dilbar Dalimova , Jamol Uzokov

  9-15

  166   32

  • Batafsil o'qish
• 

  COVID-19 YURAK QON TOMIR KASALLIKLARI BOR BEMORLARDA KECHISHI COVID-19 va yurak-qon tomir kasalliklari keng tarqalgan. Bu kasalliklar birgalikda kelishi salbiy oqibatlar xavfini oshiradi. Bunday bemorlarni davolashda shifokordan virusli infeksiyaning xususiyatlarini, uning klinikasini bilishni talab qiladi, yurak-qon tomir kasalliklari bilan birlashganda yuzaga keladigan hodisalar, shuningdek individual choralar va jamoaviy himoya. Tibbiy xodimlarning xavfsizligi va bemorlar uchun yaxshi prognoz zamonaviy sog'liqni saqlash tizimining eng yuqori qadriyatlaridan biridir.

  Barchin Tog'ayeva , Eleonora Tashkenbaeva , Гулнора Абдиева, Dilrabo Xaydarova, Zarina Abdullayeva

  47-50

  134   30

  • Batafsil o'qish
• 

  ZАRАRLI ODАTLАR VА JISMONIY FАOLLIKNING KEKSА VА QАRI YOSHLI АHOLI GURUHIGА TА`SIRI Hozirda dunyoning koʼplab mamlakatlarida keksa va qari yoshdagi odamlarning muammolarini oʼrganishga ilmiy qiziqish kuchaymoqda. Keksa va qari yosh - inson hayotining muhim davrlaridan biri boʼlib, bu davrda organizmda morfologik va funktsional oʼzgarishlar roʼy beradi, bu hayotiy faoliyatning asta-sekin soʼnishiga olib keladi. BMTning prognozlariga koʼra, 2025 yilga kelib 60 va undan katta yoshdagi odamlarning umumiy soni 1,1 milliarddan ortiq kishini tashkil qiladi. 80 va undan katta yoshdagi odamlar soni eng tez oʼsib: 1950 yildagi 13 million kishidan 2025 yilgacha 137 million kishiga qadar boradi. Shuningdek, bu borada Yevropa mintaqasi sayyoramizda yuqori oʼrnini egalladi, chunki dunyoning keksa va qari odamlarning eng katta ulushiga ega 20 mamlakatidan 18tasi unda joylashgan.

  Shukhra Teshaev , Karomat Djumaev, Gulchehra Razhabova

  43-46

  81   25

  • Batafsil o'qish
• 

  DESFLURAN VA SEVOFLURANNING KARDIOPROTEKTIV TA'SIRLARI MEXANIZMALARI Konditsionirlangan miokard aslida ishemik reperfuziya shikastlanishini boshqarishda muhim strategiyadir. Postkonditsionirlangan anesteziya tushunchasi juda qiziq, uning ta'siri asosiy daqiqada (reperfuziya, ishemik reperfuziya shikastlanishlari boshlanganda), ushbu kardioprotektiv mexanizmlarning faollashuvi ishemik reperfuziya shikastlanishiga olib keladigan mexanizmlarni yengib chiqqanda sodir bo'ladi. Desfluran va sevofluran - bu yurak operatsiyasi paytida tez-tez ishlatiladigan uchuvchan anestetikdir. Ushbu sharh potentsial kardioprotektiv strategiya sifatida erta reperfuziya paytida qo'llaniladigan desfluran va sevofluran samaradorligiga qaratilgan. Ushbu agentlarning kardioprotektiv ta'siriga asoslangan mexanizmlar va ularning konditsionirlikni keltirib chiqarish qobiliyati batafsil muhokama qilindi, bu reaktiv kislorod turlarini yaratish va mitoxondriyalarga ta'sirini ta'kidladi. Bu, albatta, ushbu strategiyaning haqiqiy ta'sirini tasdiqlash uchun zarur bo'lgan randomizatsiyalangan klinik sinovlarni boshlash uchun asosni tiklash uchun yyetarli bo'lishi mumkin.

  Eleonora Tashkenbaуeva, Zarina Nasirova, Maqsud Saidov, Moxinabonu Yusupova, Sarvinoz Boltaqulova

  39-42

  73   16

  • Batafsil o'qish
• 

  QANDLI DIABETDA YURAK DISFUNKTSIYASINI SHAKLLANTIRISH VA SAKUBUTRI/VALSARTANNI QO'LLASH MEXANIZMLARI Yurak yetishmovchiligi (YuYe) bo'lgan bemorlarda qandli diabet (QD) bilan kasallanish darajasi, yurakning otish fraktsiyasining (OF) buzilish darajasidan qat'iy nazar, taxminan 40% ni tashkil qiladi. Ammo, bundan tashqari, diabet saqlanib qolgan va susaygan OF bilan yurak yetishmovchiligining rivojlanishi uchun kuchli mustaqil xavf omili hisoblanadi va odatda yomon prognoz bilan bog'liq. Biologik faol natriuretik peptidlar darajasini oshirish uchun neprilisin inhibitörlerinin qobiliyati ularni YuYe davolashda potentsial terapevtik yondashuvga aylantirdi. Sakubitril/valsartanni diabet bilan og'rigan yurak yetishmovchiligi bo'lgan bemorlarda qo'llashni o'rganish davom etmoqda.

  Nargiza Tashkenbaeva, Raisa Trigulova, Aziza Xoliqova, Shaxnoza Muxtorova

  80   43

  • Batafsil o'qish
• 

  CHEKISHNING YURAK-QON TOMIR FUNKTSIYASIGA TA'SIRI: NIKOTIN VA UGLEROD MONOKSIDINING ROLI Chekish yurak-qon tomir kasalliklarining barcha omillari uchun keng tarqalgan imkoniyatdir. Bu miyokardga ta'sir qiladi va qon bilan ta'minlanmaydi, aterosklerozni kuchaytiradi va miyokard infarkti, kardiyomiyopatiya va periferik qon tomir kasalliklariga yordam beradi. Nikotin, uglerod oksidi va turli xil tamaki elementlari endoteliyda to'g'ridan-to'g'ri natijalarga ega bo'lib, yallig'lanish, ateroma va tromboz keltirib chiqaradi. Erkin radikallar sigaretaning tutunida juda ko'p bo'lib, ular yallig'lanish kaskadini qo'zg'atadi va ta'kidlaydi, leykotsitlar infiltratsiyasi va sitokin ishlab chiqarishni ko'paytiradi. Taxminan chekishni odat qilish uchun to'g'ri yozuvlarni yig'ish kerak, ammo hozirda to'plangan yozuvlar chalg'ituvchi o'z-o'zini yozib olishga bog'liq emas, ammo bir nechta biokimyoviy biomarker, ideal holda kotinindan foydalanish kerak. Keyinchalik chekuvchilarga har birida yashash joyidagi malakali kadrlar va chekishni tashlash bo'yicha professional xizmatlar orqali intensiv ravishda maslahat berish kerak. Chalinganlarga yurakning koronar buzilishi va ateroskleroz kasalligi bo'yicha chekishning zararli natijalarini asosiy iboralar bilan aniqlash kerak. Bemorlarga maslahatning barcha qayta tiklanishlarini qo'llash va davolanishni to'xtatish uchun almashtirish muolajalariga yoki turli xil farmatsevtik vositalarga murojaat qilish tavsiya etilishi kerak. Ushbu maqolaning maqsadi chekish natijalarini qisqacha baholash, xususan yurak- qon tomir faoliyati bo'yicha nikotin va ko natijalarini baholashdir. Nikotin yurakning avtonom funktsiyasini o'chiradi, hamdardlik sevimli mashg'ulotlarini kuchaytiradi, bo'shashganda yurak urishini (soat) oshiradi, shu bilan birga soat ko'tarilishini innovatsion mashqlar yordamida va bajarilishi mumkin bo'lgan maksimal soatni pasaytiradi. Xuddi shu vaqtda, chekish natijasida hosil bo'lgan CO gemoglobin va miyoglobin bilan bog'lanib, qonning qon bilan to'yinganligini pasaytiradi, nafas olish fermentlarining ish faoliyatini pasaytiradi va 02 ishlab chiqarish, tashish va tashish moslamasining buzilishini, xususan, jismoniy mashqlar orqali, shu bilan birga maqsadga muvofiq qobiliyat va qon aylanish mashinasining umumiy ishlashi.

  Kumar Sachin, Eleonora Tashkenbaeva , Gulnora Abdiyeva

  26-33

  110   26

  • Batafsil o'qish
• 

  YANGI ST2 BIOMARKERINING YURAK YYETISHMOVCHILIGINI RIVOJLANISHIDAGI AHAMIYATI Maqolada yangi ST2 biomarkeriga oid ma'lumotlar va uning yurak yyetishmovchiligi bo'lgan bemorlarda bashorat qiluvchi qiymati keltirilgan. Maqolada boshqa prognostik belgilar bilan taqqoslaganda uning ahamiyatini baholaydigan katta tadqiqotlar natijalari tasvirlangan.

  Guzal Mullabaeva, Davron Jumaniyazov

  22-25

  90   102

  • Batafsil o'qish
• 

  QANDLI DIABET 2 TURI BILAN BIRGA HAMROH KASALLIKLARI BOR BEMORLARDA ARTERIAL GIPERTENZIYANING AVJ OLISH OMILLARI Qandli diabet va gipertenziya bilan og'rigan bemorlarda makrovaskulyar va mikrovaskulyar asoratlar xavfi yuqori. Ushbu asoratlarning oldini olish va rivojlanishini sekinlashtirish uchun ko'plab xavf omillarini inobatga olish kerak. Glikemiya, lipidlar va qon bosimini nazorat qilishni optimallashtirish bemorning natijalarini yaxshilashi isbotlangan. Dislipidemiyani statinlar bilan optimal davolashning afzalliklari bir necha oy ichida yuqori xavfli bemorlarda namoyon bo'lishi mumkin, shu bilan birga giperglikemiya va gipertenziya nazoratidan kelib chiqqan holda yurak- qon tomir kasalliklari xavfi sezilarli darajada kamayishi bir necha yil davomida rivojlanib boradi.

  Suxrobjon Ellamonov, Eleonora Tashkenbaуeva, Gulnora Abdiyeva, Zarina Nasirova, Nuriddin Hamidov

  16-21

  79   24

  • Batafsil o'qish