Barcha maqolalar - Atrof-muhit fanlari va ekologiya

Maqolalar soni: 50
  • Бугунги кунда ахоли ичимлик суви сифатида фойдаланадиган ер ости ва очик сув манбалари таркибидаги минерал моддалар (кальций, магний тузлари, каттиклиги, курук чукма моддалари) микдори белгиланган санитария меъёрларидан юкоридир. Ушбу муаммоларни бартараф этиш долзарблигича колмокда
    З Жумаева, И Манасова, У Хасанов
    55-56
    175   14
  • Проблема выделения и внедрения в практику новых высокоактивных штаммов микроорганизмов-продуцентов целлюлозолитических ферментов весьма актуальна. Одной из основных сфер практического применения целлюлозолитических ферментов является кормопроизводство. Силос из отходов растениеводства с использованием ферментной массы ,позволяет получить полноценный корм, содержащий в достаточном количестве белки, витамины, аминокислоты. Имеющиеся в литературе данные показывают, что наиболее активные продуценты целлюлозолитических ферментов встречаются среди грибов.
    С Хамидова, Ф Мустафаева, Ш Якубов , Б Ибодов, С Мирахмедова
    142-143
    170   31
  • Architectural studies on the creation of a reserve museum allow for the simultaneous preservation of historical and cultural heritage and the development of tourism by placing the appropriate infrastructure for the fruitful work of archaeological scientists and active tourists visiting the archaeological site
    Kamol Rakhimov, Sanjar Valiev
    68-71
    153   22
  • Мазкур илмий-тадқиқот ишида ёмғир чувалчанги биогумуси асосида томчилаб суғориш ва гидропоника усулида қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштириш учун зарур бўлган сувда эрийдиган суюқ биоорганоминерал ўғитлар олиш технологиясини ишлаб чиқиш бўйича тадқиқот натижалари келтирилган, бунда кўрсатиб ўтилишича, маҳсулот юқори рентабелли, юқори қўшимча қийматли ва агрокимёвий самарадор ҳисобланади.
    G Qodirova, I Shamshidinov, R Najmiddinov
    218-222
    122   32
  • Ишда маҳаллий доломит хомашёсидан фойдаланган ҳолда кальций ва магний фосфатли ўғит олиш жараёни кўрсатилган. Фосфорли оддий ўғит олишнинг мазкур усулни ўрганиш натижасида экстракцион фосфат кислотани доломит билан нейтраллаш орқали жараённи жадаллаштириш ва охирги маҳсулот сифатини яхшилашга эришиш мумкинлиги аниқланган.
    I Shamshidinov, B Ma'murov, G Qodirova
    105-108
    124   30
  • Ишда Шўрсув кони доломитларидан фойдаланган ҳолда кальций ва магний фосфатли ўғит олиш жараёни кўрсатилган. Фосфорли оддий ўғит олишнинг мазкур усулини ўрганиш натижасида экстракцион фосфат кислотани доломит билан нейтраллаш орқали жараённи жадаллаштириш ва охирги маҳсулот сифатини яхшилашга эришиш мумкинлиги аниқланган.
    B Mamurov, I Shamshidinov, G Qodirova
    109-114
    101   44
  • I will not be mistaken if I say that nature is the basis of our life. Man can never live without nature, because he is an integral part of nature. The world in which we live and surrounds us is as kind and lively as our mother. In every particle of the sun, in every body of the soil, we feel the loving touch of nature as a mother to us. It embodies thousands of elements necessary for man in every aspect. What is the state of our beautiful nature today? Who is responsible for this? How can this be “UCHINCHI RENESSANS:MUAMMO VA YECHIMLARI” 16 II-to‘plam prevented? These questions are becoming a hot topic today. Unfortunately, humans have an unprecedented impact on nature. It cannot be compared to anything that can be influenced by human intelligence and work. To be more specific, creatures use nature as it is and have an imperceptible effect on it.

    M Tojiboyeva, Mahmud Jiemuratov
    15-18
    71   23
  • Ҳозирги вақтда атроф –муҳитни энг кўп ифлослантирадиган моддалар бу канцероген полицикиклик ароматик моддалар ҳисобланади. Шуни эътироф этиш лозимки, XXI асрга келиб, дунёдаги ўлимлар бўйича саратон касалликлари эгаллайди. 2015 йилга келиб 10 млн нафар одамда саратон касаллигининг янги турлари аниқланган ва шундан 6 млн онкологик касаллликлар туфайли одамлар дунёдан кўз юмган. Овқатлар таркибида канцероген моддаларини пайдо бўлиши, ҳавони, сувни, ерни канцероген моддалар билан ифлосланиши ва бошқа сабаблар муҳим роль ўйнайди.

    Юлдуз Исматова , М Одилова
    124-125
    62   13
  • Из публикуемых Управлением статистики Республики Каракалпакстан итоговых данных 2020 года в регионе зарегистрировано 9,2 тысячи смертей, из которых больше половины (58,7%) зафиксированы с основной причиной –заболевания органов кровообращения. Сейчас известно, что на развитие сердечно-сосудистых заболеваний особое влияние оказывают и экологические факторы. 

    М Каипбергенов , М Файзиева
    127
    67   20
  • Статья представляет результаты эксперимента по изучению влияния концентрации и типа ПАВ на образование пены в глинистых суспензиях. В результате исследования было выявлено, что добавление ПАВ в систему приводит к увеличению объема пены, причем наиболее выраженный эффект наблюдается при использовании ПАВ типа ОП-10. При увеличении концентрации ПАВ до определенного значения (0,3%) наблюдается резкое увеличение высоты пены, однако дальнейшее увеличение концентрации не оказывает существенного влияния на количество образующейся пены. Исследование также показало, что высота пены в системе с ПАВ типа ОП-10 выше, чем в системе с ПАВ типа ГКЖ-11, что говорит о более высокой адсорбции первого на границе раздела фаз жидкость-воздух. Исследование поверхностного натяжение растворов ПАВ показал, что ПАВ типа ОП-10 обладает более выраженными свойствами поверхностно-активного вещества, чем ПАВ типа ГКЖ-11. Эти результаты могут быть полезны для улучшения пенообразования в буровых растворах на основе глинистых суспензий с использованием ПАВ различных типов и концентраций.

    Maksetbay Kalilayev, Shukhrat Buxarov, Aziza Abdikamalova, Izzat Eshmetov, Sadokat Ochilova
    190-197
    72   18
  • С развитием современного производства, с его масштабностью и темпами роста все большую актуальность приобретают проблемы разработки и внедрения безотходных технологий. Скорейшее их решение в Республике Узбекистан и в ряде развитых стран рассматривается как стратегическое направление рационального использования природных ресурсов и охраны окружающей среды.

    Шодияхон Азимова , Шухрат Расулов
    217-218
    55   12
  • In modern realities, environmental threats are not uncommon, our task is to use natural resources rationally and comprehensively respond to climate change. Green innovations will undoubtedly help in solving the problems that we face. Uzbekistan is considered one of the leaders in the implementation of such practices. As the President of Uzbekistan Sh.M. Mirziyoyev noted, innovation is the future. We are obliged to build a great future based on innovative ideas. The transition to innovative development and the digital economy is inevitable. A document on the innovative development of Uzbekistan and the transition to a digital economy has been adopted. The world is gradually switching to green energy. This leads to the fact that cars run on batteries, and houses use more environmentally friendly options, such as solar and renewable energy. People are aware of their carbon footprints and waste. Minimizing or turning them into renewable energy sources is even more useful.

    M Umarova , Z Pulatova , X Po‘latov
    256-257
    43   6
  • Ҳозирги кунда хеч кимга сир эмаски юртимиз жамоли кун сайин юксалиб бормокда. Айникса кснг равон кўчалар шахарларимиз кўркига кўрк қўшиб, бунда харакатланастган, узоғимизни якин қилаётган автоуловлврнинг сони хам кун сайин кўпаймокда. Шундай экан бу автоуловларнинг асосий таянч кисми хисобланган автошиналар ҳам тинимсиз харакатланади ва эскириб, ишдан чиқади. Лскин уларнинг кейинги тақдиридан кўпчилигимиз бсхабар сўнгги йилларга кслиб дунённиг кўпгина давлатларида ишлаб чиқариш ва истсъмол чиқиндиларини қайта ишлаш муаммоларига катта эътибор бсрилмоқда, шу жумладан эскирган сдирилган шиналарга хам.

    D Yuldashev, К Йўлдошев, Х Умаров, Л Бойжуманова
    279-280
    54   10
  • Ushbu maqolada globallashuv jarayonida atrof-muhitga antropogen ta‘sir va uning salbiy oqibatlari, tabiatni muhofaza qilishni tizimli tashkil qilishning asosiy yo'nalishlarini tahliliga e‘tibor qaratilgan.

    Nasiba Abdullayeva
    486-490
    124   43
  • Бугунги кунда замой талаби асосида ёшларга экологик ҳуқуқий таълим-тарбия беришда янги инновация ва ахборот технологияларни қўллаш айниқса, оила, мактаб ва маҳалла ҳамкорлигининг мустаҳкамлаш келажакда экологик муаммоларни ижобий ҳал этилишига ёрдам беради.

    Ойгул Холмўминова
    92-97
    86   14
  • Мактабгача таълим ташкилоти тарбияланувчиларига таълим беришда визуал технологиялардан фойдаланишнинг афзалликлари, метод ва усуллари келтириб ўтилган, жумладан, кузатиш усули, иллюстрация усули, намойиш усули (аудио, ви­
    део, матн, графика ва анимация эффектлари) ёритиб берилган.

    Mavluda Kubayeva
    51-53
    87   15
  • Mualliflarning ushbu monografiya yozishlaridan asosiy maqsad:
    Zarafshon to‘qay biotoplarida o‘suvchi yovvoyi o‘simliklar nematodafaunasining taksonomik va ekologik tarqalish qonuniyatlarini o‘rganishdan iborat.
    Qishloq xo‘jalik ekinlariga zarar keltiruvchi nematodalarning ko‘pchiligi avvalo yovvoyi o‘simliklarda yashab, keyin madaniy o‘simliklarga o‘tadilar. Shularning o‘zi ko‘rsatib turibtiki, O‘zbekiston mintaqalaridagi madaniy va shifobaxsh yovvoyi xolda o‘suvchi o‘simliklarining zararkunandalardan bir guruhi bo‘lgan fitogelmintlarni o‘rganish, ularga qarshi kurashish choralarini o‘z vaqtida qo‘llash
    O‘zbekiston Respublikasini o‘simlik dunyosini asrash va uning ekologik ahvolini yaxshilashga qo‘shilgan amaliy xissa bo‘ladi. Shuningdek, maxsus kasallik qo‘zg‘atuvchi turlarining tabiiy manbalarini topish va ularning madaniy landshaflariga o‘tishini oldini olish kabi muammolar yechilgan.
    Ushbu monografiya universitetlarning biologiya, ekologiya fakulteti bakalavr, magistr yo‘nalishlarida tahsil olayotgan talabalar hamda qishloq xo‘jaligi soxalarida o‘qiyotgan mutaxassislar uchun mo‘ljallangan va o‘simliklarning parazit nematodalardan himoya qiluvchi mutaxassislarga asos bo‘la oladi.

    Komil Boltayev, Arzu Mamedov, Davron Xo‘jaqulov , Nafisa Mamarasulova
    1-108
    205   0
  • Mazkur maqolada ekologik madaniyat tushunchasi, mohiyati, uning shakllanish shart-sharoitlari borasida fikr va mulohazalar keltirilgan. Turli tadqiqotchilaming ekologik madaniyat va uni shakllantirishga doir olib borgan izlanish natijalari va mulohazalari tahliliy bayon qilingan.
    Mahfuza Aliyeva
    16-19
    358   78
  • Статья посвящена для широкого спектра читателей, преподавателей и воспитателей, для тех, кому не безразлична проблема экологии. Что же является первостепенной причиной экологической проблемы. Обсуждение и стремление найти решение глобальных экологических проблем.
    Zamira Mustafayeva
    54-58
    57   15
  • Ma’lumki, vohalar va cho‘llar termogidrodinamik va gidravlik jihatdan o'zaro aloqadorlikda rivojlanuvchi geotizimlardir. Maqolada bu aloqadorlikda ro‘y beradigan tabiiy jarayonlar, ya’ni melioratsiya ishlariga ijobiy ta’sir ko'rsatadigan holatlar bayon etilgan. Ayni vaqtda, vohalar bilan cho'llar o'rtasidagi munosabatning bir-biriga ijobiy ta’siri ham batafsil o‘rganishga harakat qilingan.
    Аbrоr Хаyitbаyev
    91-94
    112   13
  • Maqolada Xorazm vohasining bir qismi hisoblangan Xorazm viloyati antropogen voha landshaftlarining ekologik sharoiti, jumladan hududning asosiy qismini egallagan su’goriladigan maydonlar tuproq qoplamiga salbiy ta’sir ko’rsatayotgan turli xil omillar sanab o’tilgan. Ushbu omillaming yuzaga kelish sabablari hamda murakkab ekologik vaziyatlarga yechimlar ko’rsatilib, taklif va tavsiyalar berilgan.
    Dilmurod Xoljigitov, Klara Xolmanova
    94-97
    57   10
  • В данной статье рассматриваются вопросы изменения климата в Узбекистане, законодательная база страны по данному вопросу, предпринятые шаги для реализации Целей Устойчивого Развития ООН и Стратегии «Узбекистан-2030».На территории Центральной Азии Узбекистан первым стал предпринимать значимые шаги по адаптации страны к последствиям изменения климата, накапливая для этого собственные средства и привлекая международную финансово-техническую помощь.
    Iroda Babayeva
    182-189
    56   26
  • Тадқиқот объскти: Хоразм вилоятининг геоэкологии ҳолати ва аҳоли касалланишининг худудий тарқалиши.
    Ишнинг мақсади: Ижтимоий экологии омилларнинг нозогеографик шароитга таъсирини таҳлил қилиш асосида ахоли саломатлигини яхшилаш бўйича илмий-амалий тавсиялар ишлаб чиқиш.
    Тадқиқот методлари: географии таққослаш, статистик, тизим-таркиб, картографии, тарихий, эксперт баҳолаш ва бошқалар.
    Олинган натижалар ва уларнинг янгилиги: тадқиқотда ижтимоий экология ва ахоли саломатлиги ўртасидаги алоқадорлик ўрганилган; аҳоли саломатлигига таъсир этувчи омиллар ва уларнинг географии жиҳатлари аниқланган; экологии инфратузилма тушунчаси асослаб берилган ва тиббий экологии районлаштириш тамойиллари ишлаб чиқилган; Хоразм вилояти аҳолисининг касалланиши қишлок туманлари даражасида тахлил қилинган; болалар ўлими, унинг сабаблари очиб берилган; вилоятда ахоли саломатлигини яхшилаш билан боғлиқ муаммолар тадқиқ қилинган ва эксперт усули ёрдамида аҳоли касалланиши прогноз қилинган.
    Амалий ахамияти: тадкиқот натижалари вилоятда ахоли саломатлиги яхшилаш, аҳолига тиббий хизмат кўрсатиш соҳаларини ривожлантириш ва худудий ташкил эти ш да хамда қишлоқ жойлар тараққиёти ва фаровонлиги дастурларини ишлаб чиқишда фойдаланиш мумкин. Шу билан бирга тахлилий натижалар ва услубий масалалар олий таълим тизимининг ўкув жараёнида ахамиятга моликдир.
    Тадбиқ этиш даражаси ва иқтисодий самарадорлиги: гадкиқотнинг асосий натижа, хулоса ва таклиф-тавсияларидан вилоят хокимияти соғлиқни саклаш бўлими томонидан фойдаланиш учун кабул килинган. Шунингдек, ахборог маълумотлар ва илмий ёндошувлари УрДУ география кафедрасида тегишли фанларни ўкитишда фойдаланилмоқда.
    Қўлланиш сохаси: Хоразм вилояти, шахар ва кишлок туманлари хокимиятлари, олий ўқув юртлари.

    Мухтор Хамроев
    1-25
    50   10
  • Тадқиқот объсктлари: Узбекистан Республикаси тўкимачилик саноати корхоналарининг ҳудудий таркиби.
    Ишнинг мақсади: Узбекистан тўқимачилик саноатининг ривожланиши ва ҳудудий таркибини такомиллаштириш муаммоларини иқтисодий географик тахлил қилиш ва келажак рнвожланиши бўйича илмий-амалий гавсиялар ишлаб чиқиш.
    Тадқиқот методлари: географик таққослаш, тарихий, тизим-таркиб, картографик, статистик, иктисодий тахдил ва бошкалар.
    Олинган натижалар ва уларнинг янгилиги, энг аввало, тўқимачилик саноатининг, ривожланиши ва худудий ташкил этилишини жахон тажрибасидан келиб чиққан ҳолда, бозор иқтисодиёти шароитида ривожлантириш нуқтаи назаридан ўрганилганлигидан иборат. Шунингдек, диссертацияда тўқимачилик саноати тармоқларининг ҳудудий ихтисослашуви ва мужассамлашуви, тармокни хом ашё ва меҳнат ресурслари билан таъминлаш, уларнинг худудий таркибини такомиллаштириш масалалари гадкик этилган, республика кўшма корхоналар фаолиятини яхшилаш муаммолари ва тўқимачилик саноати ривожланишининг асосий йўналишлари ишлаб чикилган.
    Амалий ахамияти: Тадкикотнинг илмий-амалий тавсияларидан «Узбекенгилсаноат» ДАК ва алоҳида тўқимачилик корхоналарининг ривожланиш дастурларини ишлаб чиқиш, тармоқ ҳудудий таркибини такомиллаштириш хамда ундаги маълумотлардан олий ўкув юртларида фойдаланиш мумкин.
    Татбик этиш даражаси ва иктисодий самарадорлиги: Муаллифнинг нашр эттирган илмий ишлари ва тадкикот ишидаги илмий хулоса ва тавсияларидан фойдаланиш республика тўкимачилик саноати тармокдарини ривожлантириш ва худудий таркибини такомиллаштириш, янги иш ўринлари яра1 иш хамда мамлакат экспорт салохиятини оширишга ёрдам беради.
    Қулланиш (фойдаланиш) сохаси: Респуолика енгил саноат уюшмалари, тўқимачилик корхоналари, илмий текшириш институтлари ва олий ўқув юрглари.

    Дилшод Рўзметов
    1-25
    49   11
  • Тадқиқот объсктлари: Индигофера ўсимлиги, Хоразм вилоятининг деградацияга учраган ўтлоқи аллювиал тупрокдари, гўнг ва азот ўғити.
    Ишнинг мақсади: Хоразм вилоятининг деградацияга учраган ўтлоқи аллювиал туироқларида Индигофера ўсимлигини асосий ва кузги буғдойдан кейин такрорий экин сифатида етиштирилганда тупроққа ишлов бериш усуллари ва органик ҳамда маъданли ўғитлар қўллашни ўсимликнинг ўсиши, ривожланиши, биомассаси тўплаши ва ҳосилдорлигига таъсирини ўрганиш.
    Тадқиқот методлари: дала тажрибасини ўтказиш «Методика полевого опыта» (Доспехов, 1985), «Дала тажрибаларини ўтказиш услублари» (УзПИТИ, 2007), биометрик ўлчовлар «Методика Государственного сортоиспытания сельскохозяйственных культур», агрофизик ва агрокимёвий изланишлар “Методика агрохимических, агрофизических и микробиологических исследований в поливных районах” (Ташкент, 1963) услубномаларига асосан ўтказилди. Маълумотларнинг статистик тахдили SAS 9.2 дастурида бажарилди.
    Тадқиқот объсктлари: Индигофера ўсимлиги, Хоразм вилоятининг деградацияга учраган ўтлоқи аллювиал тупрокдари, гўнг ва азот ўғити.
    Ишнинг мақсади: Хоразм вилоятининг деградацияга учраган ўтлоқи аллювиал туироқларида Индигофера ўсимлигини асосий ва кузги буғдойдан кейин такрорий экин сифатида етиштирилганда тупроққа ишлов бериш усуллари ва органик ҳамда маъданли ўғитлар қўллашни ўсимликнинг ўсиши, ривожланиши, биомассаси тўплаши ва ҳосилдорлигига таъсирини ўрганиш.
    Тадқиқот методлари: дала тажрибасини ўтказиш «Методика полевого опыта» (Доспехов, 1985), «Дала тажрибаларини ўтказиш услублари» (УзПИТИ, 2007), биометрик ўлчовлар «Методика Государственного сортоиспытания сельскохозяйственных культур», агрофизик ва агрокимёвий изланишлар “Методика агрохимических, агрофизических и микробиологических исследований в поливных районах” (Ташкент, 1963) услубномаларига асосан ўтказилди. Маълумотларнинг статистик тахдили SAS 9.2 дастурида бажарилди.

    Ғайрат Ёқубов
    1-22
    61   11