STUDENTLERDI BIRLESTIRIW: XALÍQARALÍQ IZERTLEWLER HÁM PÁNLER BOYINSHA BIRGE
ISLESIW 1-XALÍQARALÍQ STUDENTLER KONFERENCIYASÍ. NÓKIS, 2025-JÍL 20-21-MAY
__
_____________________________________________________________________________________________
452
also boosts students' confidence, participation, and language retention. Game-based learning offers a
developmentally appropriate approach for primary school children, turning passive language input
into active, enjoyable experiences. Future research should explore longitudinal impacts of
gamification, cross-cultural applicability, and how specific game mechanics (e.g., narrative vs. point
scoring) influence cognitive and emotional engagement. Teachers are encouraged to integrate
gamified strategies mindfully, ensuring alignment with educational objectives and students’ emotional
well-being.
REFERENCES
1)
Anderson, L. W., & Krathwohl, D. R. (2001).
A taxonomy for learning, teaching, and assessing:
A revision of Bloom’s taxonomy of educational objectives
. New York: Longman.
2)
Deterding, S., Dixon, D., Khaled, R., & Nacke, L. (2011). From game design elements to
gamefulness: Defining gamification. In
Proceedings of the 15th International Academic
MindTrek Conference
.
3)
Hamari, J., Koivisto, J., & Sarsa, H. (2014). Does gamification work? – A literature review of
empirical studies on gamification. In
47th Hawaii International Conference on System Sciences
4)
Leontiev, A. N. (1972).
Problems of the Development of the Mind
. Moscow: Progress Publishers
5)
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and
new directions.
Contemporary Educational Psychology, 25
(1), 54–67.
6)
Vygotsky, L. S. (1978).
Mind in Society: The Development of Higher Psychological Processes
.
Harvard University Press
SUN’IY INTELLEKT – YOSHLAR CHO‘NTAGIDAGI OLIM
Oteniyazov Azizbek Maxsetbay ulı
Qoraqalpoq Davlat Universiteti talabasi
“Biror marta telefon sizga ustozlik qilganini his qilganmisiz?” Men qilganman. Har kuni
yonimda yuradigan bu kichkina qurilma menga nafaqat do‘st, balki o‘qituvchiga aylandi. Ayniqsa
ingliz tilini o‘rganishda bu aniq sezildi. Men ilgari yangi so‘zlarni yodlab qolishda qiynalardim.
Ammo sun’iy intellekt asosidagi yordamchi dasturlar orqali TOG (Tarjima–Obraz–Garmonizatsiya)
usulini bir necha oy davomida mashq qilganimdan so‘ng, bu muammo menga yoqimli odatga aylandi.
ChatGPT bilan har kuni so‘z o‘rganish, ularni gapda mashq qilish, hatto o‘zimga kichik
imtihonlar tashkil qilish — bularning barchasi smartfonim orqali amalga oshdi. Ustozlarim darsdan
keyin dam olayotgan paytda, mening "cho‘ntakdagi olimim" uxlamasdi. U meni tinglardi,
tushuntirardi, hatto ba'zida kuldirardi. Bu oddiy texnologiya emas edi — bu mening rivojlanishimning
o‘zak quroli edi.
1.
Ingliz tilida so‘z boyligimning oshishiga sabab bo‘lgan sun’iy intellekt.
TOG usuli haqida eshitganmisiz? TOG – bu so‘zlarni uzoq muddat eslab qolish uchun ishlatiladigan
uch bosqichli usul: Tarjima – Obraz – Garmonizatsiya. Keling, bu usul qanday ishlashini oddiy misol
orqali tushuntiraman.
Masalan, ingliz tilidagi “glass” (shisha) so‘zini olaylik:
⚫
Tarjima (T) – “glass” so‘zining tarjimasi – “shisha”.
⚫
Obraz (O) – bu so‘zni talaffuziga o‘xshash o‘zbekcha so‘zga o‘xshataman. Men
“glass”ni “gilos”ga o‘xshataman.
⚫
Garmonizatsiya (G) – endi bu ikki obrazni birlashtiraman: ko‘z oldimga gilos bilan
to‘ldirilgan shisha stakan keladi. Bu obrazni tasavvur qilganimda, so‘zni unutish juda qiyin
bo‘ladi.
STUDENTLERDI BIRLESTIRIW: XALÍQARALÍQ IZERTLEWLER HÁM PÁNLER BOYINSHA BIRGE
ISLESIW 1-XALÍQARALÍQ STUDENTLER KONFERENCIYASÍ. NÓKIS, 2025-JÍL 20-21-MAY
__
_____________________________________________________________________________________________
453
Mana shu usul orqali har kuni bir necha so‘zlarni yodlayman. Qolaversa, bu faqat yodlash
emas – bu ijodiy jarayon.
Ingliz so‘z boyligim qanday oshdi?
Avvallari darsda eshitgan so‘zlarim tezda unutilardi. Ammo TOG usuli orqali har bir so‘zni
tasavvur bilan bog‘lab o‘rganishni boshladim. Misol uchun “window” (deraza) so‘zini “win”
(yutmoq) va “do” (qilish) deb ajratdim. Tasavvur qiling: deraza orqali musobaqani tomosha
qilayotgan odam “yut!” deb qichqiryapti. Bu oddiy, lekin juda samarali.
Ammo bu usulni muntazam qo‘llab turish uchun doimiy sherik kerak. Menda esa bu sherik —
ChatGPT bo‘ldi. Har kuni yangi so‘zlarni unga yozardim, u menga ularni to‘g‘ri talaffuz qilishni,
gaplarda ishlatishni va eng asosiysi uzoq vaqtga eslab qolishni o‘rgatardi. Shunchaki yodlash emas,
balki so‘z bilan yashash odatiga aylangan edi bu jarayon. ChatGPT uchun prompt:
“Sen dunyodagi eng kuchli mnemonistsan. Mening vazifam chet tili so'zlarini eslab qolishdir.
Sen menga ushbu so'zlarni TOG usulida yodlashimga yordam berishing kerak.
TOG usuli:
T - Tarjima: So'zning ma'nosini bilish va tasavvur qilish.
O - Obraz: Chet tili so'zining talaffuziga o'xshash o'zbekcha sozlarni topish.
G - Garmonizatsiya: Obrazlarni bir-biriga bog'lash.
Sen qiladigan ish:
Men senga xorijiy so'zni yuboraman. Sen bu so'zning talaffuziga o'xshash o'zbek tilidagi
kamida 5 ta obraz topib berasan. Obrazlarni qisqa va sodda ifoda qilasan. Quyida senga buning
bajarilishidan bitta namuna tashlayman.
Namuna:
Chet tili so'zi: Tree [tri]
Obrazlar:
Tirik - Tirik, yashayotgan narsa.
Tri (3) - Rus tilida 3.
Teri - Hayvon terisi.
Tur - Daraxtning turli xil shakli.
Tir - Mahkam ushlab turuvchi narsa (miltiqdan otish joyida ishlatiladi).
Eslatma, topgan xorijiy so'zing tushunarli, og'zaki nutqda ishlatiladigan, o'ta badiiy va qadimiy
so'z bo'lmasligi zarur.”
Shu sabab ingliz tilidagi ishonchim kuchaydi va hozirda men bu bilimimni boshqalarga
o‘rgatish darajasiga yetdim.
2.
O‘zimni
ifoda
etishdagi
jasoratim
oshdi.
Avvallari jamoat oldida so‘zlashishdan cho‘chirdim. Gaplarim chalkashib ketar, fikrimni aniq bayon
qila olmasdim. Keyin sun’iy intellektdan foydalana boshladim — nutq yozishga, so‘zlarni tahlil
qilishga, hatto chiqish oldidan mashq qilishga yordam beradigan vosita sifatida ham. Har bir mavzuni
unga topshirar, u esa menga silliq va lo‘nda gapirishni o‘rgatardi. Bir kuni o‘zimga: “Demak, sen
ichingdagi fikrlar ham aslida kuchli, faqat uni to‘g‘ri ifoda etish yo‘lini topmagansan”, dedim. Aynan
shu o‘zgarish meni ko‘pchilik oldida dadil gapirishga undadi.
3.
Kreativ
fikrlarimni
yozishga
yordam
bergan
raqamli
do‘stim.
Mening telefonim endi faqat aloqa vositasi emas, u mening yozuvchi do‘stim. Qachon biror yangi
g‘oya kelsa, uni eslab qolish, uni tahlil qilish va ijodiy formatga keltirish uchun ChatGPT’ga murojaat
qilaman. U meni nafaqat tushunadi, balki fikrimni kengaytiradi, menga savollar beradi, menga yangi
nigoh beradi. O‘zimni ko‘proq yozishga, o‘rganishga va tafakkur qilishga undaydigan bu kuch —
aynan texnologiyadir.
Texnologiya ba'zilar uchun faqat gadjet, faqat o‘yinchoq yoki chalg‘ituvchi vosita bo‘lishi
mumkin. Ammo men uchun bu imkoniyatlar eshigi, fikrlarimni ifoda etish vositasi va o‘zimni topish
yo‘lida ishonchli hamrohga aylandi. Har kuni yonimda yuradigan sun’iy intellekt yordamida men
STUDENTLERDI BIRLESTIRIW: XALÍQARALÍQ IZERTLEWLER HÁM PÁNLER BOYINSHA BIRGE
ISLESIW 1-XALÍQARALÍQ STUDENTLER KONFERENCIYASÍ. NÓKIS, 2025-JÍL 20-21-MAY
__
_____________________________________________________________________________________________
454
nafaqat ingliz tilini yaxshiladim, balki o‘z ustimda ishlash, fikr yuritish, ijod qilishni o‘rgandim.
Endi men ishonch bilan ayta olaman:
Har kimning cho‘ntagida bir olim bor. Faqat uni eshitish, undan foydalanish va imkoniyatga
aylantirish kerak, xolos.
Kelajak biz bilan. Faqatgina mobil ilovalar emas, balki kuchli niyat, sabr va texnologiyadan
to‘g‘ri foydalana olgan yoshlar orzularini haqiqatga aylantira oladi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:
1. ChatGPT, OpenAI sun'iy intellekt modeli, https://chat.openai.com
2. TOG usuli orqali til o‘rganish, Tilshunoslik portali, https://lingvo.uz/tog-metodi
3. Sun’iy intellektning ta’limdagi roli, DigitalEducation.uz, 2024
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ КЕЙС-МЕТОДА В ОБУЧЕНИИ СТУДЕНТОВ-МЕДИКОВ
РУССКОМУ ЯЗЫКУ КАК ИНОСТРАННОМУ
Айбергенова Айнура Рустемовна
докторант КГУ им.Бердаха
Аннотация.
В данной статье рассматривается метод кейс-стади (case study) как эффективный
инструмент обучения студентов медицинских вузов русскому языку как иностранному.
Подчеркивается важность активных методов обучения в формировании профессионально-
ориентированной языковой компетенции. Анализируются преимущества кейс-метода в
сравнении с традиционными подходами, приводятся примеры конкретных кейсов,
используемых в образовательном процессе, а также обсуждаются возможные трудности и пути
их преодоления.
Ключевые слова
: кейс-метод, профессионально ориентированное обучение, русский язык как
иностранный, медицинская коммуникация, студенты-медики.
Современные подходы к обучению иностранному языку в высшей школе требуют отхода от
традиционных методов, основанных на механическом запоминании слов и грамматических
конструкций, в сторону коммуникативного и проблемно-ориентированного обучения
(Гальскова, 2018, с. 45). Особенно это актуально для студентов медицинских вузов, которым
необходимо не просто овладеть русским языком, но и научиться эффективно использовать его
в профессиональной деятельности.
По данным Всемирной организации здравоохранения, более 60% врачебных ошибок связаны
с проблемами коммуникации (WHO, 2022, с. 12). Это подчеркивает необходимость
целенаправленного формирования навыков профессионального общения у студентов-медиков.
История и теоретические основы кейс-метода
Кейс-метод берет начало в 1870-х годах, когда он был впервые применен на юридическом
факультете Гарвардского университета. В последующие десятилетия данный метод получил
широкое распространение в экономическом и бизнес-образовании, а затем стал активно
использоваться в педагогике, медицине и других областях (Захарова, 2021, с. 67).
В основе кейс-метода лежит принцип активного обучения, который предполагает вовлечение
студентов в процесс решения проблемных ситуаций, максимально приближенных к реальным.
В отличие от традиционных методов, основанных на механическом усвоении информации,
кейс-метод
стимулирует
развитие
аналитического
мышления,
аргументации,
самостоятельного принятия решений и группового взаимодействия (Маслов, 2022, с. 54).
