STUDENTLERDI BIRLESTIRIW: XALÍQARALÍQ IZERTLEWLER HÁM PÁNLER BOYINSHA BIRGE
ISLESIW 1-XALÍQARALÍQ STUDENTLER KONFERENCIYASÍ. NÓKIS, 2025-JÍL 20-21-MAY
__
_____________________________________________________________________________________________
372
Conclusions
.
In conclusion, the integration of AI in English language teaching offers exciting
possibilities for enhancing language learning outcomes and personalizing education. However,
realizing these benefits requires careful navigation of the challenges, ensuring that AI tools are
effectively integrated into the educational landscape. This journey involves continuous collaboration,
innovation, and evaluation, ensuring that AI tools meet the dynamic needs of learners and educators
alike.
REFERENCES:
1. Appel, G., Neelbauer, J, & Schweidel, D. A. (2023). “Generative AI has an
intellectual property problem”
2. David L. Poole, Alan K. Mackworth, (2010) “Artificial Intelligence: Foundations of
Computational Agents”, Cambridge University Press.
3. Elaine Rich and Keven Knight, (2009)”Artificial intelligence”, 3rd Edition, Mc Graw Hill
Book Company
4. George F. Luger, (2009) “Artificial Intelligence Structures and Strategies for Complex Problem
Solving”, 6th Edition, Addison Wesley Longman, Inc., MIT press
5. George F. Luger, (2009) “Artificial Intelligence Algorithms, Data structure, and Idioms in
Prolog, Lisp, and java”, Pearson Education, Inc
OLIY TA`LIM VA ULARNING TUZILMASI
Mirzaaxmedova Madina Baxrom qizi
Chirchiq Davlat Pedagogika universiteti
Pedagogika fakulteti Pedagogika yo`nalishi talabasi
Annotatsiya
׃Ushbu maqolada mamlakatimiz oliy ta'lim tizimining umumiy tuzilmasi, uning
tarkibiy qismlari, turli ta'lim darajalari, ta'lim turlari va boshqaruv mexanizmlari batafsil o'rganiladi.
Shuningdek, turli mamlakatlardagi oliy ta'lim tizimlarining o'xshashliklari va farqlarini solishtirish va
zamonaviy sharoitda oliy ta'limning rivojlanish tendentsiyalarini tahlil qilishga harakat qilinadi.
Kalit so`zlar
׃
Oliy ta'lim, Ta'lim tizimi,ta'lim muassasalari, universitetlar, institutlar,
akademiyalar, kollejlar.
Kirish. Oliy ta'lim insoniyat taraqqiyoti va jamiyatning rivojlanishida muhim ro`l o'ynaydi. U
bilim, ko'nikma va malakalarni shakllantirish orqali mutaxassislarni tayyorlash, ilmiy tadqiqotlar olib
borish va ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotga hissa qo'shishga qaratilgan. Zamonaviy dunyoda oliy ta'lim
tizimlari global standartlarga moslashishi, doimiy ravishda takomillashib borishi va jamiyat
ehtiyojlariga javob berishi zarur. Oliy ta'limning tuzilmasi va tarkibiy qismlari mamlakatlar va
mintaqalar bo'yicha farq qilsa-da, umumiy xususiyatlar mavjud. U bakalavr, magistr va doktorantura
darajalarini o'z ichiga olib, turli ta'lim shakllarini (kunduzgi, sirtdan, masofaviy) va
mutaxassisliklarini taklif etadi. Oliy ta'lim muassasalari - universitetlar, institutlar, akademiyalar -
o'zining o'quv dasturlari, ilmiy-tadqiqot faoliyati va boshqaruv tuzilmasi bilan ajralib turadi. Ularning
moliyalashtirilishi ham davlat, xususiy yoki aralash tizimlar orqali amalga oshiriladi.
Oliy ta'lim
- bu bakalavr, magistr va doktorantura darajalarini o'z ichiga olgan, mutaxassislarni
tayyorlashga qaratilgan ta'limning yuqori bosqichi. Uning tuzilmasi va tarkibiy qismlari turli
mamlakatlarda farq qilishi mumkin, biroq umumiy xususiyatlar mavjud .
1. Ta'lim darajalari:
•
Bakalavr (Bachelor's degree):
Odatda 3-4 yillik ta'limni o'z ichiga oladi va muayyan sohada
umumiy bilim va ko'nikmalarni beradi.
•
Magistr (Master's degree):
Bakalavr darajasidan keyin o'qitiladi va 1-2 yil davom etadi
STUDENTLERDI BIRLESTIRIW: XALÍQARALÍQ IZERTLEWLER HÁM PÁNLER BOYINSHA BIRGE
ISLESIW 1-XALÍQARALÍQ STUDENTLER KONFERENCIYASÍ. NÓKIS, 2025-JÍL 20-21-MAY
__
_____________________________________________________________________________________________
373
•
Doktorantura (Doctoral degree/PhD):
Magistr darajasidan keyin o'qitiladi va odatda 3-5 yil
davom etadi.
2. Ta'lim muassasalari:
• Universitetlar:
Keng ko'lamli fanlarni o'z ichiga olgan va bakalavr, magistr va doktorantura
darajalarida ta'lim beradigan yirik ta'lim muassasalari. Odatda, ilmiy-tadqiqot ishlarini ham amalga
oshiradi.
• Institutlar:
Muayyan sohaga ixtisoslashgan va bakalavr yoki magistr darajalarida ta'lim
beradigan ta'lim muassasalari.
• Akademiyalar:
Odatda, muayyan fan sohasiga ixtisoslashgan va ilmiy tadqiqotlarga
yo'naltirilgan ta'lim muassasalari. Ba'zi hollarda, ular oliy ta'lim ham berishlari mumkin.
• Kollejlar:
Odatda, bakalavr darajasiga tayyorgarlik ko'rishga mo'ljallangan va kamroq muddatli
ta'lim dasturlarini taqdim etadigan muassasalar.
3. Ta'lim turlari:
• Kunduzgi:
To'liq kunlik ta'lim.
• Sirtdan:
Qo'shimcha vaqt ajratib, o'qish jarayonini yakunlash.
• Kechki:
Ishlayotganlar uchun mo'ljallangan, kechki vaqtda o'qitiladigan ta'lim.
•
Masofaviy:
Internet orqali o'qitiladigan ta'lim.
AQSH TA`LIM TIZIMI
Amerika Qo’shma Shtatlarida ta`lim tizimining tuzilishi quyidagicha:
▪
Bolalar 3 yoshdan 5 yoshgacha tarbiyalanadigan maktabgacha tarbiya muassasalari;
▪
1 -8-sinflargacha bo’lgan boshlang’ich maktablar (bunday maktablarda 6 yoshdan 13
yoshgacha o’qiydilar);
▪
9-12-sinflardan iborat o’rta maktablar (bu maktablarda 14-17 yoshgacha bo’lgan
bolalar ta`lim oladilar). U quyi va yuqori bosqichdan iborat.[1]
Amerika Qo'shma Shtatlarida navbatdagi ta`lim bosqichi oliy talim bo’lib, u 2 yoki 4 yil
o’qitiladigan kollejlar hamda dorilfununlardir. AQShda majburiy ta`lim 16 yoshgacha amal qiladi.
Boshlang’ich maktab 6 yoshdan to 13- 15 yoshgacha bo’lgan bolalarni qamrab oladi. Bu boshlang’ich
maktablarda umumiy savodxonlik va kasbga yo’naltirish vazifalari hal etiladi. Sinfdan-sinfga
ko’chish ta`lim oluvchining o’zlashtirganlik darajasiga bog’liq. Boshlang’ich talim turli shtatlarda
turlicha belgilangan (4, 5, 6, 8 yil).[1]
Oliy ta`lim esa quyidagi 4 asosiy bosqichda amalga oshiriladi:
1. Kichik mutaxassis 2 yillik kollejlarю
2. Bakalavr 4 yillik kollejlar.
3. 4 yillik kollej yoki dorilfununni tugatgandan so’ng, 1-2 yillik magistr maktabi.
4. Doktorantura.
Yuqoridagilardan kelib chiqib xulosa qilish mumkinki, AQSh o’rta maktablarida o’z ta`lim
oluvchilariga uch yo’nalishda: akademik, kasb-hunar, umumiy yo’nalishlarda bilim beradi. AQShda
har bir ta`lim oluvchiga fanlar bo’yicha olgan bilimlari jamlangan attestatlar beriladi. Kollejlarda
o’qish istagida hujjat topshirgan pedagoglar yuqori o’rta maktabning so’nggi ikki yili bilimlari
hajmida kirish test sinovlaridan o’tkaziladi. O’g’il-qizlarning tanlagan kasbiga layoqati va qobiliyati
ham aniqlanadi. .[1]
YAPONIYA TA`LIM TIZIMI
Yaponiya ta’lim tizimimizni solishtiradigan boʻlsak, Yaponiya va Oʻzbekiston ta’limi oʻrtasida
juda katta farqni koʻrishimiz mumkin. Bu yerda bog‘cha, maktablar bir-biriga uzviy bog‘langan.
Bog‘chadan soʻng 6 yillik boshlang‘ich maktab, keyin 3 yillik oʻrta maktabga oʻtiladi. Keyin esa 3
yillik yuqori maktab, ya’ni bizdagi litseylarga toʻg‘ri keladi. Yana bir farqli jihati shundaki, bitta
sinfda oʻrtacha 35- 40 nafar oʻquvchi oʻqiydi. Buncha oʻquvchi bilan ishlash, ularni baholash, albatta,
qiyin. Bu ham Yaponiya oʻqituvchilarining mahoratidir.[2]
STUDENTLERDI BIRLESTIRIW: XALÍQARALÍQ IZERTLEWLER HÁM PÁNLER BOYINSHA BIRGE
ISLESIW 1-XALÍQARALÍQ STUDENTLER KONFERENCIYASÍ. NÓKIS, 2025-JÍL 20-21-MAY
__
_____________________________________________________________________________________________
374
Yaponiya ta'lim tizimi o'zining yuqori samaradorligi bilan tanilgan bo'lsa-da, u o'quvchilarga
katta bosim o'tkazishi va ularning ruhiy salomatligiga salbiy ta'sir qilishi mumkinligi haqidagi
tanqidlarga ham duch keladi..
GERMANIYA TA`LIM TIZIMI
Germaniya ta'lim tizimi yuqori darajada tuzilgan va bir nechta bosqichlardan iborat bo'lib, har
bir bosqich o'ziga xos xususiyatlarga ega. Germaniya hukumati maktabgacha ta’lim muassasalari
uchun qayg’urishmaydi. Bog’chalar cherkovlar va homiylarning yordami orqali yuritiladi.
Germaniyadagi o’rta maktablar 2 ga bo’linadi. Bular; quyi va yuqori o’rta maktablar. Odatda quyi
maktablar o’quvchilarni yuqori maktabga kirishga tayyorlaydilar.[2]
Xulosa. O'zbekiston, Yaponiya, Germaniya va AQSh ta'lim tizimlarini taqqoslashda, ularning
o'xshashliklari va farqlarini ko'rish mumkin. Har bir tizim o'zining madaniy, ijtimoiy va iqtisodiy
kontekstida shakllanib, o'ziga xos xususiyatlarga ega. Har bir mamlakatning ta'lim tizimi o'zining
tarixiy, madaniy va ijtimoiy-iqtisodiy omillariga bog'liq holda shakllanib, o'ziga xos xususiyatlarga
ega. Ushbu tizimlarning o'xshashliklari va farqlari ularning samaradorligi va sifatini taqqoslashda
muhim rol o'ynaydi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1.
M.F.Zikirjonova., Xorij davlatlarini ta`lim tizimi, SCIENTIFIC
PROGRESS VOLUME 3 ǀ ISSUE 4 ǀ 2022 ISSN: 2181-1601 262-264 bet
2.
www.OPENSCIENCE.UZ /ISSN 2181־0842 B.O.Sanaqulov, Sh.S.Shavqiyev., Yaponiya
talim tizimi "SCIENCE EDUCATION " SCIENTIFIC JOURNAL / IMPACT FACTOR
3.848 MAY 2023 / VOLUME 4 ISSUE 5
3.
Ҳайдаров, С. А. (2023). ТАРИХ ДАРСЛАРИДА САНЪАТ АСАРЛАРИДАН
ФОЙДАЛАНИШНИНГ УСУЛЛАРИ. Oriental renaissance:Innovative, educational, natural
and social sciences, 3(1/2), 92-96.
4.
International Scientific and Practical Conferen Chirchiq davlat pedagogika
universiteti Zamonaviy filologiya va lingvodidaktikaning dolzarb masalalari 211־b, April 23־
24,2024
5.
6.
EFFECTIVE METHODS AND TECHNIQUES FOR TEACHING FOREIGN LANGUAGES
Mirzayeva Gulasal Ergashovna
Denau institute of entrepreneurship and pedagogy
“Foreign languages and literature” department teacher
Mahkamova Sabrina Ikrom qizi
The student of Denau institute of entrepreneurship and pedagogy
Annotation
: This article talks about foreign language teaching methods in educational
institutions, foreign language teaching methodology, types of modern methods used in this
methodology and their use. It also mentions the psychological basis of foreign language teaching
methodology and interactive ways used in learning English and in higher education institutions.
Key words
: methodology, aspect, written speech, real life English, movies in English, note-
taking, input based, interactive ways.
Learning a language is one of the most crucial aspects of human life. A language, as a means of
communication, can be practically acquired at home, in public settings, or in the classroom. In our
modern era, where international relations are thriving, mastering foreign languages and
multilingualism has become increasingly significant. In higher education institutions across our
country, students are generally taught three languages. In this regard, the renowned writer G‘afur
