STUDENTLERDI BIRLESTIRIW: XALÍQARALÍQ IZERTLEWLER HÁM PÁNLER BOYINSHA BIRGE
ISLESIW 1-XALÍQARALÍQ STUDENTLER KONFERENCIYASÍ. NÓKIS, 2025-JÍL 20-21-MAY
__
_____________________________________________________________________________________________
302
Challenges and Limitations.
Although beneficial, the application of innovative teaching
techniques is not without difficulties. Not all schools have equal access to modern technology.
Teachers may lack training or resources to effectively apply new techniques. Additionally, some
students may find it hard to adapt to non-traditional learning styles. Addressing these challenges
requires investment in infrastructure, professional development, and inclusive strategies.
Conclusion.
Innovative educational methods are reshaping the future of learning. By embracing
technology, personalization, gamification, and collaboration, educators can create more effective,
inclusive, and engaging learning environments. These approaches not only improve academic
outcomes but also equip students with the skills needed in a rapidly evolving world.
References:
1.
Anderson, T., & Dron, J. (2011). Three generations of distance education pedagogy.
International Review of Research in Open and Distributed Learning.
2.
Gee, J. P. (2003). What video games have to teach us about learning and literacy. Computers
in Entertainment.
3.
Siemens, G. (2005). Connectivism: A learning theory for the digital age. International
Journal of Instructional Technology and Distance Learning.
RAQAMLI PEDAGOGIKANING TA'LIMDAGI AHAMIYATI
Bainiyazov Daniyar – Ajinyoz nomidagi Nukus davlat pedagogika instituti
13.00.01- Pedagogika nazariyasi. Pedagogika ta’limotlar tarixi yo’nalishi
1-kurs doktoranti.
Anatatsiya.
Maqolada raqamli pedagogikaning ta’limdagi ahamiyati va imkoniyatlari, raqamli
texnologiyalarni ta’limda qo’llanish usillari yoritilgan.
Kalit so’zlar
. Raqamli pedagogika, raqamli texnologiyalar, Moodle, Google Classroom,
Edmodo, MS Teams, Zoom.
XXI asrda bilimlarni faqatgina kitoblar orqali emas balki internet va zamonaviy
texnologiyalardan rivojlantiriladi. Ta’lim tizimida bugungi ku’n o’quvchilarning talab va istaklariga
javob beradigan ta’limni o’qituvhi bera olmasa, bunday ta’lim tizimi eskirgan hisoblanadi. Hozirgi
ku’n yoshlari eskiragan uslubda ta’lim olishni xush ko’rishmaydi, ularga zamanoviy texnologiyalar
yordamida ta’lim berilsa har qanday fanni o’zlashtirish oson bo’ladi va ta’lim tizimi ancha rivoj
topadi. Dunyo ta’lim tizimlari XXI asr o’rganuvchilariga zamonbaviy texnologiyalarni ta’limga
moslashtirish uchun tez o’zgarish kerak.
Raqamli dunyoda axborot-komunikatsiya texnologiyalar o’zaro ta’sir ko’rsatgan holda ta’lim
tizimning rivojlanishiga katta xissa qo’shadi. Ushbu texnologiyalarni jalb qilish onlayn topshiriqlar,
videodarslar, onlayn testlar, kompyuter va mobil ilovalarni har xil sohada foydalanishga imkon
yaratadi. Ushbu texnologiyalarni jalb qilish orqali pedagogic vazifalarni aniqlash maqsadga muvofiq.
Digital Pedagogy Lab va Hybrid Pedagogy jurnalining hammuassisi J. Strommel raqamli
pedagogika raqamli vositalarni fetishizatsiya qilmaydigan pedagogikaga yo‘naltirilganligini alohida
ta’kidlaydi [1]. Agar birinchi qoida raqamli texnologiyalarni pedagogik faoliyatda qo‘llashdan
maqsad mavjud ta’lim shakllarini almashtirish emas, balki o‘qituvchi va uning o‘quvchilarining ish
samaradorligini oshirishi mumkin bo‘lgan yangi shakllarni izlash ekanligini nazarda tutsa, ikkinchi
qoida o‘qituvchi va uning o‘quvchilarida raqamli texnologiyalardan foydalanishning roli muhimligini
eslatadi.
Pedagogika hech qachon bir joyda turmagan va unda yangi formatlarning paydo bo‘lishi tabiiy.
Zamonaviy davrda birinchidan, raqamli pedagogikaning shart-sharoitlari asrlar davomida
STUDENTLERDI BIRLESTIRIW: XALÍQARALÍQ IZERTLEWLER HÁM PÁNLER BOYINSHA BIRGE
ISLESIW 1-XALÍQARALÍQ STUDENTLER KONFERENCIYASÍ. NÓKIS, 2025-JÍL 20-21-MAY
__
_____________________________________________________________________________________________
303
shakllanganligini, ularning ba’zilari psixologiya va pedagogikaning yangi kashfiyotlari, ta’lim
paradigmasining o‘zgarishi va ijtimoiy hayotdagi o‘zgarishlar tufayli ikkinchi o‘ringa chiqqanligini,
ba’zilari esa dolzarbligicha qolganligini va ushbu innovatsiyalar uchun poydevor yaratganligini
kuzatasiz.
Texnologik o‘zgarishlar doimiy ravishda o‘rganilishi kerak bo‘lgan ustuvor yo‘nalishlarni
o‘zgartiradi. Masalan, video, animatsiya va veb-saytlar va ilovalarni yaratish kabi yangi savodxonlik
juda muhim hisoblanadi.
Bilimlarni eslab qolish endi muhim emas, chunki ochiq ta’lim resurslari Internet orqali barcha
turdagi ma’lumotlarni topsa bo’ladi. Axborotni topish, zarur bo‘lganda axborotni tushunish va
topilgan axborotni baholash qobiliyatini qanday oshirishga ustuvor ahamiyat beriladi. OTMda raqamli
ta’lim muhitini shakllantirish va taqdim etilayotgan ta’limiy xizmatlardan foydalanish jarayoni
amaldagi milliy qonunchilik asosida tartibga solinadi. Bugungi kunda bu jarayon nafaqat talabalarga
rag‘bat, intilish va faoliyatga undovchi muhitni yaratishni, balki ta’lim subyektlari tomonidan
yaratilayotgan raqamli texnologiyalar asosidagi tizimli pedagogik choralarni joriy etishni ham o‘z
ichiga oladi. Shu nuqtai nazardan qaralganda, raqamli muhit inson faoliyatining yangi shakllarini,
turmush tarzini va ijtimoiy munosabatlar tizimini ifodalovchi omil sifatida namoyon bo‘lmoqda. U
ayni paytda imkoniyatlar bilan birga muayyan xavf va xatarlarni ham keltirib chiqarishi mumkin.
Raqamli muhit bilan bog‘liq xavf-xatarlar, eng avvalo, axborotning maxfiyligi, tarmoqdagi
ma’lumotlar xavfsizligini ta’minlash, foydalanishning huquqiy va texnik jihatdan noaniqligi kabi
omillar bilan chambarchas bog‘liqdir. Shuningdek, raqamli tizimlarning samarali faoliyat yuritishini
ta’minlashda ularning barqarorligi va mavjudligiga xizmat qiluvchi moliyalashtirish mexanizmlari
ham alohida ahamiyat kasb etadi. Bu omillar raqamli ta’lim muhitini yaratish va undan foydalanish
jarayonida muhim hisoblanadi va ularga tizimli yondashuv zarur bo‘ladi. Mahalliy ta’lim tizimidagi
o‘zgarishlar, asosan, ta’lim mazmuni va tuzilmasini qayta ko‘rib chiqishga olib kelayotgan axborot
muhitining ta’siri bilan bevosita bog‘liqdir. Biroq bu ta’sir hanuzgacha istiqboldagi ijtimoiy-
pedagogik vazifalar doirasida yetarli darajada hisobga olinmagan. Hozirgi kunda ta’lim sohasidagi
raqamli transformatsiyaning ustuvor yo‘nalishlari va strategik maqsadlari — ommaviy, yagona
yondashuvdan voz kechib, har bir bola uchun individual yondashuv asosida muvaffaqiyat va
raqobatbardoshlikni ta’minlashga qaratilmoqda. Bu esa ta’limning shaxsga yo‘naltirilgan modeliga
o‘tishni nazarda tutadi. Masofaviy ishlash, ta’lim olish va boshqa aloqa shakllarining kengayib borishi
natijasida kelajak avlodlardan samarali hamkorlik qilish va ijobiy munosabatlar o‘rnatishga xizmat
qiluvchi ijtimoiy va hissiy intellekt (EI) kabi yangi turdagi ko‘nikmalarga ega bo‘lish talab etilmoqda.
Bu yangicha yondashuv hisoblanadi, biroq u mavjud muloqot shakllarini to‘liq rad etmaydi yoki
o‘zgartirmaydi, balki ularni to‘ldiradi va takomillashtiradi. Shu nuqtai nazardan, mamlakatimizda
zamonaviy raqamli ta’lim muhitini shakllantirish bo‘yicha qator islohotlar bosqichma-bosqich amalga
oshirilmoqda. Jumladan, О'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 6-oktabrdagi PQ4851-
sonli “Axborot texnologiyalari sohasida ta'lim tizimini yanada takomillashtirish, ilmiy tadqiqotlarni
rivojlantirish va ularni IT-industriya bilan integratsiya qilish choratadbirlar to'g'risida”gi [2]
“O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori asosida qabul qilingan “Raqamli O‘zbekiston –
2030” strategiyasini amalga oshirish doirasida raqamli texnologiyalarni keng joriy etish, ularni
aholining kundalik hayotiga tatbiq etish va ushbu jarayonni tizimli rivojlantirishning ustuvor
yo‘nalishlari belgilab berildi. Ayniqsa, 2020-yilning mamlakatda “Ilm-ma’rifat va raqamli
iqtisodiyotni rivojlantirish yili” deb e’lon qilinishi iqtisodiyot tarmoqlari hamda ijtimoiy sohalarda
ilmiy-intellektual va moliyaviy resurslardan samarali foydalanish, ilmiy-innovatsion salohiyatni
safarbar etish va bu yo‘nalishda kompleks islohotlarni jadallashtirishga xizmat qildi. Shu asosda
zamonaviy bilimga ega, mustaqil fikrlaydigan, yuqori malakali kadrlar tayyorlash, ilmiy
infratuzilmani modernizatsiya qilish, shuningdek, ilm-fanni doimiy ravishda isloh etish bo‘yicha
muhim tashabbuslar ilgari surildi va ular amaliy natijalar bermoqda.
STUDENTLERDI BIRLESTIRIW: XALÍQARALÍQ IZERTLEWLER HÁM PÁNLER BOYINSHA BIRGE
ISLESIW 1-XALÍQARALÍQ STUDENTLER KONFERENCIYASÍ. NÓKIS, 2025-JÍL 20-21-MAY
__
_____________________________________________________________________________________________
304
Ta’limning raqamli transformatsiyasi — bu “raqamli yetuklik”ka erishish jarayoni bo‘lib, uning
natijasida ta’lim jarayonining barcha ishtirokchilarini birlashtiruvchi, yagona axborot tizimlari
majmuasiga asoslangan raqamli ta’lim muhiti shakllanadi. Raqamli texnologiyalardan ta’lim sohasida
foydalanish boshqa sohalarga nisbatan yanada dolzarb va ustuvor ahamiyat kasb etmoqda. Bugungi
kunda raqamli ta’lim texnologiyalari ta’lim tizimining barcha bosqichlarida joriy qilinmoqda. Biroq
ushbu texnologiyalardan samarali foydalanish uchun, avvalo, ular bilan ishlashga doir zarur bilim,
ko‘nikma va malakalarga ega bo‘lish talab etiladi. Faqat ana shunday sharoitdagina raqamli
texnologiyalardan kutilgan natijaga erishish mumkin bo‘ladi.
Oliy ta’lim muassasalarida raqamli texnologiyalardan foydalanish quyidagi yo‘nalishlarda
namoyon bo‘lmoqda: elektron darsliklar va o‘quv qo‘llanmalarni o‘quv jarayoniga joriy etish, ushbu
materiallar asosida dars mashg‘ulotlarini tashkil etish; masofaviy ta’lim tizimlarini rivojlantirish;
boshqaruv faoliyatini onlayn shaklda amalga oshirish; talabalar fikr-mulohazalarini muntazam
monitoring qilish; avtomatlashtirilgan test va baholash tizimlarini ishlab chiqish. Shu bilan birga,
Moodle, Google Classroom, Edmodo, MS Teams, Zoom kabi platformalar ta’lim jarayonini
raqamlashtirishda muhim vosita sifatida xizmat qilmoqda. Interaktiv o‘quv jarayonlarini tashkil
qilishda esa Kahoot, Mentimeter, Quizizz kabi vositalar keng qo‘llanilmoqda. ChatGPT kabi sun’iy
intellekt asosidagi texnologiyalar talabalarning individual ta’lim ehtiyojlariga moslashishda, o‘quv
matnlarini yaratishda va fikrlarni tahlil qilishda yordam bermoqda. Shuningdek, virtual va
kengaytirilgan reallik (VR/AR) texnologiyalarining qo‘llanilishi, kompyuter fanlarida dasturiy
vositalar bilan ishlash (masalan, Python, MATLAB, AutoCAD) ta’limning texnologik integratsiyasini
chuqurlashtirmoqda. Bu jarayon, shubhasiz, zamonaviy raqamli ta’lim muhitining shakllanishiga
xizmat qilmoqda.
Raqamli texnologiyalar zamonaviy ta’lim jarayonidagi tub o‘zgarishlarni amalga oshiruvchi
asosiy katalizator sifatida e’tirof etilmoqda. Ushbu texnologiyalar ta’limda faqatgina axborotni
yetkazish vositasi emas, balki yuqori darajadagi fikrlash ko‘nikmalarini shakllantirish, kontseptual
tushunchalarni rivojlantirish hamda o‘quvchilarning ijodiy yondashuvi, muammolarni hal qilish
strategiyalari va tasavvur doirasini kengaytirishga xizmat qiluvchi pedagogik model sifatida namoyon
bo‘lmoqda. Ayniqsa, konstruktivistik yondashuv, projekt asosidagi ta’lim (Project-Based Learning),
hamkorlikka asoslangan ta’lim (Collaborative Learning) va differensiallashtirilgan yondashuvlar
raqamli muhitda yangi sifat bosqichiga ko‘tarilmoqda.
Bu jarayonni chuqurroq tushunish uchun Mishra va Koehler tomonidan ishlab chiqilgan TPACK
(Technological Pedagogical Content Knowledge) modeli muhim nazariy asos bo‘lib xizmat qiladi.
Mazkur modelga ko‘ra, zamonaviy o‘qituvchidan nafaqat predmet bo‘yicha chuqur bilim, balki
raqamli texnologiyalarni mazmun va pedagogik maqsadlar bilan uyg‘unlashtirish qobiliyati ham talab
etiladi. Shuningdek, Bloom taksonomiyasining raqamli versiyasi (Digital Bloom’s Taxonomy)
asosida yuqori darajadagi kognitiv faoliyat — tahlil qilish, sintez qilish, baholash va yaratish —
zamonaviy texnologiyalar orqali qo‘llab-quvvatlanadi. Bu esa raqamli vositalar orqali
o‘quvchilarning chuqur o‘zlashtirishini ta’minlashga xizmat qiladi.
Shu nuqtai nazardan qaralganda, sun’iy intellekt (masalan, ChatGPT), adaptiv o‘quv tizimlari,
gamifikatsiya (Kahoot, Quizizz), tahliliy platformalar (Learning Analytics), shuningdek, multimodal
kontentlar (video darslar, interaktiv simulyatsiyalar, AR/VR) o‘quvchilarning individualligini hisobga
olgan holda ta’lim samaradorligini oshirishda muhim vositalar sifatida paydo bo‘lmoqda. Raqamli
texnologiyalarni ta’limga strategik integratsiya qilish, shubhasiz, XXI asr ta’limi talablariga javob
beruvchi, moslashuvchan va innovatsion muhit yaratishga xizmat qiladi.
Shu bilan birga, raqamli ta’limning rivojlanishi va uning ta’lim tizimiga integratsiyasi zamonaviy
pedagogik jarayonlarning ajralmas qismiga aylanmoqda. Ta’lim jarayonidagi raqamli texnologiyalar,
o‘zining interaktiv, moslashuvchan va individual yondashuvlari bilan, o‘quvchilarning ijodiy va
analitik fikrlash ko‘nikmalarini rivojlantirishga xizmat qilmoqda. Raqamli texnologiyalarning
o‘qituvchilar va talabalarga imkoniyatlar yaratishi, o‘quv materiallarini yanada samarali va interaktiv
STUDENTLERDI BIRLESTIRIW: XALÍQARALÍQ IZERTLEWLER HÁM PÁNLER BOYINSHA BIRGE
ISLESIW 1-XALÍQARALÍQ STUDENTLER KONFERENCIYASÍ. NÓKIS, 2025-JÍL 20-21-MAY
__
_____________________________________________________________________________________________
305
tarzda taqdim etish, shuningdek, ta’limning barcha bosqichlarida yuqori darajadagi kognitiv faoliyatni
rag‘batlantirishda muhim rol o‘ynaydi. Oliy ta’lim muassasalarida raqamli texnologiyalardan
foydalanish, shuningdek, ta’limning innovatsion yondashuvlari va pedagogik modellarni yaratishga
asos bo‘lib, yangi raqamli ta’lim muhitini tashkil etishda davom etmoqda. Bularning barchasi, o‘z
navbatida, mamlakatimizda raqamli iqtisodiyot va raqamli yetuklikni rivojlantirishda katta ahamiyat
kasb etadi.
Adabiyotlar:
1.
J. stommel, Decoding digital pedagogy. Pt. 2: (Un) Mapping the terrain., USA, 2013.
2.
«О'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 6-oktabrdagi PQ4851-sonli,» 2020.
3.
A. S. Laaser. "Digital Pedagogy and its Role in Modern Education",
Journal of Educational
Technology
, 2019.
4.
P. J. Dede. "The Evolution of Digital Pedagogy",
Educational Theory and Practice
, 2018.
5.
J. Strommel. "The Fetishization of Digital Tools in Education",
Hybrid Pedagogy Journal
,
2020.
USING PODCASTS IN TEACHING ENGLISH
Baymuratova Saltanat, Doctorate Student
Karakalpak State University, Nukus, Uzbekistan
The educational podcast as a media carrier is a technical tool for teaching a foreign language,
enabling the solution of complex tasks in foreign language education. The use of podcasts in education
demonstrates the mobility of the modern education system as a whole and its adaptive nature.
The word "podcasting" (Eng.) owes its appearance to the well-known MTV channel host Adam
Curry. It was he who combined two words: iPod - the brand name of a series of portable media players
from Apple (USA) and broadcasting - widespread broadcasting. The term "podcasting" has acquired
the following meaning: it is a way of disseminating audio or video information on the Internet.
A podcast is an audio text of a certain genre, with a specific duration, and in some cases
accompanied by video material. Podcasts are also called audio blogs or broadcasts published on the
Internet in the form of episodes; regularly updated series of files published at one address on the
Internet [1; 19].
For ease of differentiation, podcasts are conventionally divided into several types, each with its
own characteristics: audio podcasts, video podcasts, and screencasts. The essence of a screencast is
that actions on the computer screen are recorded along with audio comments using a special program.
Audio files are the most widely used, as they have several advantages over video formats, namely:
1) Absence of visual strain (students spend a lot of time at the computer, so there is an opportunity
to listen while closing their eyes and giving them rest);
2) small file size (quickly assimilated and easier to store);
3) ease of use.
The podcast can be listened to on virtually any device (computer, phone).
As a rule, podcasts have a specific theme and periodicity. The following main genres of podcasts
are distinguished: audioblogs (analogous to online diaries), comedy podcasts, technology, music,
couple casts (covering the personal lives of authors, often families), educational podcasts, audiobooks,
news, sci-fi, interviews, radio plays and radio shows, politics, sports, games. News, scientific, and
sports podcasts, interviews, radio shows, and other audio blog genres provide variability in listening
comprehension content. In this regard, the value of podcasts of all genres and categories should be
emphasized, as they allow teachers to address complex learning tasks. The undeniable advantage of
podcasts is that they provide students with an excellent opportunity to listen to relevant, modern,
authentic texts of various genres on any topic of interest to the student in diverse performances (accent,
timbre, rhythm, fluency of the speaker's speech).
