Tuberkulyoz mikobakteriyalariga qarshi yangi tayyorgarlik IN VIVO sinovlari

Аннотация

В статье представлены данные испытаний IN VIVO нового препарата против микобактерии туберкулеза.

Тип источника: Журналы
Годы охвата с 2020
inLibrary
Google Scholar
Выпуск:
CC BY f
14-18
98

Скачивания

Данные скачивания пока недоступны.
Поделиться
Мамадуллаев G., Файзиев, У., Тухлиев, А., & Джуракулов, О. (2024). Tuberkulyoz mikobakteriyalariga qarshi yangi tayyorgarlik IN VIVO sinovlari. in Library, 22(2), 14–18. извлечено от https://www.inlibrary.uz/index.php/archive/article/view/36284
Гулмурод Мамадуллаев, Ветеринарный научно-исследовательский институт

Директор Ветеринарного научно-исследовательского института, лаборатории туберкулёза, доктор ветеринарных наук, профессор

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

В статье представлены данные испытаний IN VIVO нового препарата против микобактерии туберкулеза.


background image

VETERINARIYA

MEDITSINASI

ЮҚУМЛИ КАСАЛЛИКЛАР

14

#04(173) 2022

УДК 619.616.61724.8.559.59

Г.Х. Мамадуллаев,

в.ф.д., илмий раубар,

У.М. Файзиев, А.Т. Тўхлиев,

мустақил изланувчилар,

О.К. Джурақулов,

таянч докторант, Ветеринария илмий-тадқикот институти

ТУБЕРКУЛЁЗ МИКОБАКТЕРИЯЛАРГА ҚАРШИ

ЯНГИ ПРЕПАРАТНИНГ IN VIVO СИНОВЛАРИ

Аннотация

В статье приводятся результаты лабораторных in vivo

испытаний нового противотуберкулёзного препарата
“Рифизостреп ” в организме экспериментально зараженных
морских свинок.

Установлено, что препарат “Рифизостреп” в орга-

низме опытных морских свинок в дозе 10 мг/кг обладает
достаточной антимикробной активностью против ми-
кобактерий туберкулёза бычьего и человеческого видов.

Summary

The article presents the results of in vivo laboratory tests of

a new anti-ТВ drug “Rifizostrep” in the organism of
experimentally infected guinea pigs. It is obtained that the
preparation “Rifizostrep” in organism of guinea pigs at 10
Mg/Kg dose has sufficient antimicrobial activity against
mycobacterium

a

tuberculosis

of

type

M.bovis

and

M.tuberculosis.

Key words:

Rifizostrep, drug, antimicrobial, mycobacterium, tuberculosis, M.bovis, bacteriological, against- microbes, strain,

resistance, sensivity.

Туберкулёз сурункали кечадиган юқумли антропозооноз

касаллик бўлиб, 55 турдан ортиқ қишлоқ хўжалик
ҳайвонлари, ёввойи ҳайвонлар ва мўйнали ҳайвонлар ҳамда
25 тур паррандада учрайди. Туберкулёз

-

одамлар орасида ҳам

кўп тарқалган касалликдир. Инсоният саломатлиги учун
асосан туберкулёзнинг М. tuberculosis ва М. bovis турлари
хавф туғдиради. Одамлар туберкулёзнинг қорамол тури
билан асосан хом сут ва сут маҳсулотлари, шунингдек касал
қорамол билан доимий контакт орқали касалликни юқтириб
олишади. Туберкулёзнинг қорамол тури қўзғатувчисини
одамлар организмидан 1-35 % ҳолатгача ажратилиши
мумкин. Дунё бўйича бир йилда қорамоллар туберкулёзи 2
млн доллар микдорида иқтисодий зарар келтиради.

Жаҳон Соғлиқни Сақлаш ташкилотининг (ЖССТ)

маълумотига кўра, ер шарида 2 млрд дан ортиқ аҳоли
микобактериялар билан зарарланган. Ҳар йили 8-10 млн одам
касалланади ва шундан 3 млн дан ортиқ киши туберкулёз
туфайли вафот этади, шундан 900000 киши аёллар бўлса,
300000 ни болалар ташкил этади. Ҳисобларга кўра, ҳар ҳафта
ичида 57 минг одам ту- беркулёздан нобуд бўлар экан. ЖССТ
прогнозига кўра, янги асрнинг бошида дунё бўйича 300 млн
одамга бу инфекция юқганди, шундан 90 млн кишида
касаллик ривожланади ва 30 млн киши ҳалок бўлиши мумкин.
ЖССТ сайтларида таъкидланишича, ҳозирга даврда
туберкулёз энг кўп ўлим келтираётган касаллик экан. Биргина
2017 йилда 10 млн одамга туберкулёз юққан ва 1,6 млн одам
ҳалок бўлган (Манба:

https://mir24.tv).

Узбекистан

Республикасининг

“Аҳолини

сил

касадлигидан муҳофаза қилиш тўғрисида”ги (11.05.2001
й. №215-11) қонунига

мувофиқ, асосий принципларининг 4-

моддасига биноан эпидемиологик ва эпизоотологик
текширишлар

доимий ва изчиллик- да

олиб

борилиши шарт.

Мазкур конуннинг 8-моддада

белгиланган тартиб ва муддатларда

мажбурий тарзда туберкулин ёрдамида ташхис қўйишдан
ўтказади, деб белгиланган.

Йўриқномага мувофиқ касалликка қарши ку- рашиш

фақат санитария усулида олиб борилиб, қорамолларнинг
зотдорлиги, ёши, бўғозлиги ёки маҳсулдорлигидан қатьий
назар туберкулёзга аллергик текшириш жараёнияа ППД
туберкулинга мусбат реакция берган қорамолларни
чорвачилик фермасидан гўшт комбинатларига ёки махсус
кушхоналарга сўйиш учун жўнатиш йўли билан бартараф
қилиб борилади. Ҳар бир аллергик текширишда туберкулинга
реакция берган молларни сўйилиши натижасида кўплаб мол
бош

сони

бой

берилади.

Туберкулёз

аниқланган

хўжаликларда режа асосида аллергик текширишларда ҳар бир
туберкулинизацияда (45-60 кун) ижобий реакция берган
моллар бартараф қилиб бориш тадбирла- ри узоқ давом этиши
мумкин ва бу жараёнда кўплаб зотдор маҳсулдор молларни
камайиб кетишига олиб келади. Подада қолган шартли
соғлом моллар орга- низми эса амалдаги йўриқномага
мувофиқ муҳофаза қилинмайди, фақатгина санитария усули
қўлланилади. Шунинг учун бу жабҳада шартли соғлом мол
организ-

мини

кимёпрофилактика

услуби

орқали

муҳофазалаш ёрдамида фермада мол бош сонини сақлаб
қолиш мумкин. Туберкулёз қўзғатувчисининг инкубацион
даври 35 кунни ташкил қилади. Касаллик янги юққан ёки
латент даврида, анергия ҳолатида қорамоллар туберкулинга
реакция бермайди. Бундай моллар организми касаллик
юққандан сўнг 45-60 кун ўтгач аллергенга жавоб реакцияси
бера бошлайди. Шунинг учун ка-


background image

VETERINARIYA

MEDITSINASI

ЮҚУМЛИ КАСАЛЛИКЛАР

#04(173) 2022

15

салликка қарши ўз вақтида шартли соғлом молларга
кимёпрофилактика услубининг қўлланилиши кўплаб сўйилиб
кетиши

мумкин

бўлган қорамолларни сақлаб қолишда муҳим

восита бўлиб хизмат қилади.

Тадқиқотларнинг ҳажми, материал

ва услублари

1.

Илмий тадқиқотлар “Ҳайвонлар туберкулё- зининг

лаборатория диагностикаси” (Омск 1988) кўрсатмаси,
“Туберкулёзда лаборатория диагностикаси” қўлланмаси ва
“Ҳайвонлар туберкулёзининг диагностикаси” (Тошкент,
2011) йўриқномаси ва Т.Н.Ященко, И.С.Мечеваларнинг
“Руководство по лабораторным исследованиям при
туберкулезе. - М.: Медицина, 1973” ва Финкель Е.А.,
Михайлова Л.В. Биологический метод исследований при
туберкулезе. - “Кыргизстан” Фрунзе, 1976. С. 118-149.
кўлланмалари асосида ўтказилди.

Ветеринария илмий тадқиқот институти туберку- лёзни

ўрганиш лабораторияси олимлари томонидан ҳайвонлар
туберкулёзига қарши курашиш услуб ва во- ситаларини
такомиллаштириш мақсадида янги “Рифи- зостреп”
препарати яратилди. Препарат тайёрлашнинг технологик
регламенти ишлаб чиқилди.

“Рифизострепт” препарати таркибидаги компо- нентлар

ўзаро мутаносибликда пролонгация (таъ- сир этиш даврининг
узайиши) ва синергетик (бир препарат таъсирини иккинчиси
кучайтириши) таъ- сир ҳосил қилади. Бу комбинация
туберкулостатик препаратларга ўзига хос янги хусусият
беради ва унинг бактерицид фаоллиги кучаяди.

“Рифизострепт” препарати ҳайвонлар туберку- лёзи

бўйича носоғлом, шартли соғлом ва касаллик тарқалиш хавфи
мавжуд чорвачилик фермалари учун мўлжалланган.
Препаратни 10 кунлик ёшдан бошлаб физиологик ҳолатидан
қатъий назар бар- ча турдаги ҳайвонларга қўллаш мумкин.
Препарат ҳайвонларнинг бўйин, сон ва тўш қисмига тери
ости- дан юборилади.

“Рифизостреп” препаратининг вирулент туберкулёз

микобактерияларига карши антимикроб таъсир доираси in
vivo услубда лаборатория ҳайвонларида тадқиқ қилинди.

Тажрибаларда 27 бош денгиз чўчқалари орга- низмида

туберкулез микобактерияларининг M.bovis ва М. tuberculosis
штаммларига қарши “Рифизостреп” препаратининг махсус
антибактериал фаоллиги ўрганилди. Янги препаратнинг
касаллик қўзғатувчиларига нисбатан антимикроб фаоллиги
тиб- бий изониазид препарати билан солиштирма равишда
қиёсий ўрганилди.

Тажрибани бошлашдан олдин барча ҳайвонлар

туберкулёзга аллергик услубда текширилди. Бу- нинг учун
“ВИТИ-BIOVET” томонидан ишлаб чиқарилган “Сут
эмизувчи ҳайвонлар туберкулёзи- ни аллергик диагностикаси
учун

ППД

туберкулин” диагностикумидан (серия 3)

фойдаланилди (Ts 28346332-01:201 Ташкилот стандарти).

Тажриба

ҳайвонлари

M.bovis

ва

M.tuberculosis

штаммлари билан сон териси остига юқтирилди. Препаратни
туберкулёз қўзғатувчиларига қарши самара- дорлигини
қиёсий солиштириш учун 3 бош денгиз чўчқаларига назорат
сифатида 10 мг/кг дозада шу услуб билан изониазид
препарати бериб борилди.

Назорат гурухига M.bovis ва M.tuberculosis штаммлари

юқтирилиб, препарат берилмади.

Тажриба ҳайвонлари юқтирилгандан сўнг орадан 25 кун

ўтгач, “Рифизостреп” препарати 65 кун даво- мида ҳар 5 кун
оралиғида 1 марта сон териси остидан инъекция қилиб
борилди.

Препарат инъекциясидан қатьий назар ҳар ойда бир

марта денгиз чўчқаларига қорин девори тери ора- сидан 0,1
мл 25 ТБ дозада “ВИТИ-BIOVET” ППД ту- беркулини билан
аллергик услубда текширилди. Таж- рибалар 90 кун давом
этди ва кузатув муддати тугагач, тажриба ва назорат гуруҳи
ҳайвонлари мажбуран ўлдирилди ва патологоанатомик
усулда текширилди.

Тажриба ҳайвонларининг вирулент туберкулёз ми-

кобактериялари билан зарарланиш индекси (талоқ ин- декси)
Р.Войтек (1967) усулида а^иқланди:

ТИ=(ТВ х 100 %) : ГВ,

ТИ

— талоқ индекси;

ТВ

— талоқ вазни;

ГВ

гавда вазни.

Патологик намуналарни бактериологик текшириш ҳам 3

ой муддат давом этди.

Шундай қилиб, in vivo тажрибаларда янги “Рифи-

зострепт” препаратининг антибактериал таъсир дара- жаси
ҳақида хулоса қилинди.

Тадқиқотлар натижалари

“Рифизостреп”

препаратининг

туберкулёз

қўзғатувчиларига қарши антибактериал фаоллиги денгиз
чўчқалари организмида in vivo синовлардан ўтказиш учун
тажрибани бошлашдан олдин барча денгиз чўчқалари ППД
туберкулин ёрдамида аллергик услубда туберкулёзга
текширилди. Бунинг учун ППД туберкулин диагностикуми
денгиз чўчқаларининг қорин девори териси орасидан 0,1 мл
25 ТБ дозада инъекция қилинди. Реакция натижаси 48 соатдан
кейин ўлчанди ва бирорта ҳам ҳайвон терисида папула
кўринишида аллергик реакция кузатилмади.


background image

VETERINARIYA

MEDITSINASI

ЮҚУМЛИ КАСАЛЛИКЛАР

16

#04 (173) 2022

27 бош денгиз чўчқалари вирулент туберкулёз ми-

кобактерияларининг M.bovis 8-03 ва M.tuberculosis 7880
штаммлари билан сон териси остидан 0,03 мг/кг дозада
юқтирилди. Денгиз чўчқалари 0,03 мг/кг дозада туберкулёз
юқтирилгандан сўнг 25 кун ўтгач I -III тажриба
гуруҳидагиларга “Рифизостреп” препарати ҳар 5 кун оралиғи
билан сон териси остига инъекция қилиб борилди.

3 бошдан иборат II ва IV гуруҳ денгиз чўчқаларига

назорат гуруҳи сифатида туберкулёз юқтирилгандан сўнг
препарат берилмади. “Рифизостреп” препаратининг турли
дозаларда туберкулёз қўзғатувчиларига таъсир механизмини
қиёсий солиштириш учун V гурухдаги 3 бош денгиз
чўчқаларига M.tuberculosis 7880 штамми юқтирилгандан сўнг
“Изониазид” (ГИНК) препарати 10 мг/кг дозада Per os
қўлланилди.

1-расм. Юқтириш 2-расм. Туберкулинизация жараёни

жараёни

Ҳайвонлар юқтирилгандан сўнг аллергик текши-

ришларда тажриба ва назорат гуруҳи денгиз чўчқалари
терисида инъекция жойида майда папула ҳосил бўлди. Барча
текширишларда папулалар ўлчами назорат гуруҳидаги денгиз
чўчқаларида яққол ва йирикроқ ҳосил бўлди.

Тажриба муддати тугагандан сўнг барча тажриба ва

назорат гуруҳи ҳайвонлари мажбурий ўлдирилди ва
патологоанатомик текширилди. Патологоанато- мик ёрилган
тажриба ҳайвонлари ички аъзоларида қуйидаги ўзгаришлар
аниқланди:

-

M.bovis-8-03 юқтирилгандан сўнг Рифизостреп қабул

қилган 9 бошдан иборат I тажриба гуруҳ денгиз чўчқалари
патологоанатомик ёрилганда қуйидагилар аниқланди:

-

юқтириш жойи (сон териси ости) нўхатсимон ўлчамда

тугун

ҳосил

бўлган.

Кўндаланг

кесимида

про-

лиферацияланган йирингсиз тугун аниқланди. Упка оч-қизил
рангда, структураси яхши сақланган, бир бўлмасида 4 дона
чегараланган оқ рангли беда уруғи ўлчамида тугун ҳосил
бўлган, кўндаланг кесимида йи- ринг йўқ. Жигар ўзгармаган,
ўт пуфаги суюқлик билан тўлган, талоқ ҳажми бироз
кенгайган, бошқа ўзгариш йўқ.

3-4-расмлар. Туберкулёз юқтирилгандан сўнг

Рифизостреп қабул қилган тажриба гуруҳидаги денгиз

чўчқаларининг ички аъзолари

Юрак, буйраклар ва ошқозон-ичак трактида ҳеч қандай

патологик ўзгариш аниқланмади. Зарарланиш (талоқ)
индекси 1,02 %. Қолган денгиз чўчқалари ички аъзоларида
худди шундай аналогик ўзгаришлар куза- тилди. Зарарланиш
(талок) индекси 1,04 %.

M.bovis-8-03 штамми юқтирилган II назорат гуруҳи

денгиз чўчқалари патологоанатомик ёриб тек- ширилганда,
қуйидагилар аниқланди: юқтириш жойи йирингли 1-3 см
ўлчамда оқ-сарғиш рангли некроз хал- таси ҳосил бўлган.
Жигар тўқ қизил рангда, ҳажми 2

Ҳайвон тури

Гуруҳ Бош

сони

Штамм номи

Препарат номи ва

организмга юбориш усули

Патологоанатомик

текшириш натижаси

Бактериологик

текшириш

1

Денгиз чўчқаси,

тажриба

I

9

M.bovis 8-03

Рифизостреп, Парентерал

2

Денгиз чўчқаси,

назорат

II

3

M.bovis 8-03

Назорат, препаратсиз

+ + +

+ + +

3

Денгиз чўчқаси,

тажриба

III

9

M.tuberculosis

7880

Рифизостреп парентерал

4

Денгиз чўчқаси,

назорат

IV

3

M.tuberculosis

7880

Назорат, препаратсиз

+ + +

+ + +

5

Денгиз чўчқаси,

қиёсий гуруҳ

V

3

M.tuberculosis

7880

Изониазид, Per os

- - +

- - +

1-жад вал.

“Рифизострепт ” препаратининг синов схемаси ва тажриба натижалари

Эслатма: + туберкулёз аниқланди; - туберкулёз аниқланмади.


background image

VETERINARIYA

MEDITSINASI

ЮҚУМЛИ КАСАЛЛИКЛАР

#04 (173) 2022

17

баробар катталашган, кўп сонли қон қуюлишлар ҳосил
бўлган, кўндаланг кесимида паренхимаси тўлиқ казе- оз
некроз масса билан қопланган, ўт пуфаги тўлишиб кетган.
Талоқ юзаси бўртмасимон, ҳажми 6-8 баробар катталашган,
диффуз казеоз некроз билан бузилган. Буйраклар ва ошқозон-
ичак трактида патологик жара- ён кузатилмади. Зарарланиш
(талоқ) индекси 3,5 %.

M.tuberculosis №7880 штамми юқтирилгандан сўнг 25

кун ўтгач, “Рифизостреп” препарата қўлланилган III гуруҳ
ҳайвонлари патологоанатомик ёрилганда, қуйидагилар
аниқланди: юқтириш жойи (сон тери ости) нўхатсимон
ўлчамда тугун ҳосил бўлган, кам микдорда йиринг бор. Ўпка
ўчоқли қон қуюлишлар ку- затилади, бошқа ўзгариш йўқ.
Юрак, талоқ ўзгармаган, қирралари яхши билинади, енгил
қиринди кўчади. Жигар ўзгармаган, ўт пуфаги суюқлик билан
тўлган, бошқа ўзгариш йўқ. Буйраклар ҳажми ўзгармаган,
кўндаланг кесими ўзгаришсиз, капсуласи енгил ажра- лади,
қон қуюлиш бор, чегаралари яққол билинади.

5-6-расмлар. “Рифизостреп” қабул килмагаи назорат

гурухидаги (М. bovis) денгиз чўчқаларининг ўпкаси ва

жигари

7-расм.

“Рифизостреп” қабул қилмаган назорат

гурухидаги (М.bovis)

денгиз чўчқасининг талоги

Ошқозон-ичак трактида ҳеч қандай патологик ўзгариш

аниқланмади. Қолган денгиз чўчқалари ички аъзоларида
худди шундай аналогик ўзгаришлар куза- тилди. Зарарланиш
индекси 1,2 %.

8-расм.

M.bovis 8-03

юқтирилган назорат

гурухидаги денгиз чўчқасининг талоги

фотосурати

M.tuberculosis №7880 штамми юқтирилган IV назорат

гуруҳи

денгиз

чўчқалари

патологоанатомик

ёриб

текширилганда, қуйидагилар аникданди: юқтириш жойи
йирингли 2-3 см ўлчамда оқ-сарғиш рангли некроз халтаси
ҳосил бўлган. Упка ҳажми кенгайган, шишган, кўп сонли мош
дони ўлчамида казеоз некроз ўчоқлари ҳосил бўлган; юрак
ҳажми катталашган, қон қуюлиш ўчоқлари мавжуд,
гиперемия кузатилади. Жигар тўқ қизил рангда, ҳажми 3
баробар катталашган, кўп сонли қон қуюлишлар ҳосил
бўлган, кўндаланг кесимида паренхимаси тўлиқ казеоз некроз
масса билан қопланган, ўт пуфаги тўлишиб кетган. Талок
юзаси бўртмасимон, ҳажми 4-5 баробар катталашган, диффуз
казеоз некроз билан бўзилган. Буйраклар ва ошқозон-ичак
трактида патологик жараён кузатилмади. Зарарланиш
индекси 3,7 %.

V

гурухдаги

M.tuberculosis

№7880

штамми

юқтирилгандан сўнг изониазид препарати кабул қилган
денгиз чўчқалари патологоанатомик ёрилганда, қуйидагилар
аниқланди: 1- ҳайвонда ўпка, юрак, талоқ, буйраклар ва
ошқозон-ичак трактида ҳеч қандай патологик ўзгаришлар
кузатилмади. Жигар тўқ қизил рангда, ҳажми, зичлиги
ўзгармаган, ок-сарғиш рангли тариқ дони ўлчамида 1-2 дона
некроз ўчоқлари ҳосил бўлган.

2-

ҳайвон ўпкаси ҳажми кенгайган, чап бўлма ва

бўлмачаси геморрагик яллиғланган, тариқ дони ўлчамида бир
дона қаттиқлашган ўчоқ ҳосил бўлган, кўндаланг кесимида
бириктирувчи тўқима аниқланди. Қолган ички аъзолари ва
лимфа тугунларида патологик жараён аниқланмади.

3-

ҳайвон ўпкасида нўхат дони ўлчамида геморрагия

ҳосил бўлган. Жигар ҳажми бироз кенгайган, мош дони
ўлчамида некроз ҳосил бўлган. Талоқ ҳажми бир оз
кенгайган, қолган ички аъзо ва тўқималарида патологик
ўзгаришлар аниқланмади.


background image

VETERINARIYA

MEDITSINASI

ЮҚУМЛИ КАСАЛЛИКЛАР

18

#04(173) 2022

Шундай қилиб, денгиз чўчқаларида ўтказилган тажриба

натижасидан кўриниб турибдики, M.bovis 8-03 ва
M.tuberculosis штаммлари билан юқтирилгандан сўнг 10 мг/кг
дозада “Рифизостреп” препарати қўлланилган денгиз
чўчқалари ички аъзоларида туберкулёз ривожланмади.
“Рифизостреп” препарати 10 мг/ кг дозада туберкулёз
микобактерияларига қарши фаол бактериостатик ва
бактерицид таъсир кўрсатди.

Препарат қабул қилмаган юқтирилган назорат гуруҳи

ҳайвонлари ички аъзоларида туберкулёзнинг ривожланган
шакли ҳосил бўлди (5-жадвал).

ХУЛОСАЛАР

1.

“Рифизостреп”

препарати

таркибига

кирувчи

компонентлар кенг доирали антимикроб таъсирга эга.

2.

“Рифизостреп”

препарати

таркибига

кирувчи

компонентларнинг ўзаро комбинацияси - унинг бошқа
бактериостатикларга нисбатан афзаллигини намоён қилди.
Бундай комбинация синергетик ва пролонгация хусусиятини
берди.

3.

“Рифизостреп” препарати фармакокинетика- си

микобактериялар,

грамманфий

(ичак

таёқчалари,

сальмонеллалар, клебсиеллалар, туляремия ва б.ш.) ва баъзи
граммусбат

(стафилакокклар,

пневмококклар,

стрептококклар)

микроорганизмларга

бактерицид

ва

бактериостатик таъсир кўрсатади.

4.

М. бовис 8-03 штамми билан юқтирилгандан сўнг

“Рифизостреп” препарати қабул қилган денгиз чўчқалари
ички аъзоларида туберкулёз ривожланмади.

5.

10 мг/кг дозада “Рифизостреп” препарати денгиз

чўчқалари

организмида

вирулент

туберкулёз

қўзғатувчиларига қарши фаол антибактериал хусусиятини
кўрсатди.

6.

M.bovis 8-03 ва M.tuberculosis №7880 штаммлари

юқтирилгандан

сўнг

препарат

берилмаган

назорат

гуруҳидаги денгиз чўчқалари ички аъзоларида тубер-
кулёзнинг ривожланган (генерализация) шакли хосил бўлди.

7.

IN VITRO ва IN VIVO экспериментлар на-

тижаларига кўра, янги яратилган “Рифизостреп” препарати
вирулент туберкулёз микобактериялари қўзғатувчиларига

қарши самарали антимикроб таъсир кўрсатди ва умидли
натижалар олинди.

8.

“Рифизостреп”

препарати

қўллаш

ёрдамида

қорамоллар туберкулёзига қарши курашиш услуби яратилди.
Ушбу услубни жорий этилиши, айниқса қорамоллар
туберкулёзи бўйича носоғлом сут-товар фермаларини
соғломлаштиришда самарали восита бўлиб хизмат қилади.

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати:

1.

“Аҳолини сил касаллигидан муҳофаза қилиш

тўғрисида” ги Узбекистан Республикаси Қонуни. 11.05.2001
йил. №215-11, 6 бет.

2.

Антибиотики, сульфаниламиды и нитрофураны в

ветеринарии. Ковалев В.Ф., Волков И.Б. и др./Москва ВО
“АГРОПРОМИЗДАТ” 1988,- 222 с.

3.

Гарифуллин З.Р. //^Материалы юбилейной сессии,

посвященной 80-летию ЦНИИТ РАМН, 75-летию со дня
рождения акад. РАМН А.Г. Хоменко. — М., 2001.

С. 113—

114.

4.

Донченко Н.А. Усовершенствование средств и ме-

тодов диагностики и профилактики туберкулеза крупного
рогатого скота// Автореф. дис. докт. вет. наук. -Новосибирск
2008. с 36

5.

Лысенко А.П. Разработка и внедрение новых методов

диагностики и профилактики туберкулеза в Республике
Беларусь

/А.П.Лысенко,

А.Э.Высоцкий,

Т.Н.Агеева//

Ветеринарная патология-2004-№ 1-2.-С.41-43.

6.

Донченко Н.А. Усовершенствование средств и ме-

тодов диагностики и профилактики туберкулеза крупного
рогатого скота// Автореф. дис. докт. вет. наук. -Новосибирск
2008. с 36

7.

Лечение туберкулеза: рекомендации для нацио-

нальных программ,- ВОЗ - Женева, 1998. - Пер. с англ. 77.

8.

Лысенко А.П. Разработка и внедрение новых методов

диагностики и профилактики туберкулеза в Республике
Беларусь

/А.П.Лысенко,

А.Э.Высоцкий,

Т.Н.Агеева//

Ветеринарная патология-2004-№ 1-2.-С.41-43.

9.

Финкель Е.А., Михайлова Л.В. Биологический метод

исследований при туберкулезе.

-

“Кыргизстан” Фрунзе, 1976.

С. 118-149.

10.

Ященко Т.Н., Мечева И.С. “Руководство по лабо-

раторным исследованиям при туберкулезе.

-

М.: Медицина,

1973”

Гурух т.р.

ҳайвон тури

бош сони

Преи, дозаси мг/кг

штамм номи

зарарланиш (талоқ)

индекси

0

1 -тажриба

денгиз чўчқаси

9

10

Bovis 8-03

1,04

2-назорат

денгиз чўчқаси

3

Bovis 8-03

3,5

3-тажриба

денгиз чўчқаси

9

10

M.tuberculosis №7880

1,2

4- назорат

денгиз чўчқаси

3

20

M.tuberculosis №7880

3,7

5-гурух изониазид

денгиз чўчқаси

3

10

Bovis 8-03

0,2

3-жадвал.

Тажриба ҳайвонларининг зарарланиш (талок) индекса

Библиографические ссылки

“Аҳолини сил касаллигидан муҳофаза қилиш тўғрисида” ги Узбекистан Республикаси Қонуни. 11.05.2001 йил. №215-11, 6 бет.

Антибиотики, сульфаниламиды и нитрофураны в ветеринарии. Ковалев В.Ф., Волков И.Б. и др./Москва ВО “АГРОПРОМИЗДАТ” 1988,- 222 с.

Гарифуллин З.Р. //^Материалы юбилейной сессии, посвященной 80-летию ЦНИИТ РАМН, 75-летию со дня рождения акад. РАМН А.Г. Хоменко. — М., 2001. — С. 113—114.

Донченко Н.А. Усовершенствование средств и ме-тодов диагностики и профилактики туберкулеза крупно¬го рогатого скота// Автореф. дис. докт. вет. наук. -Ново-сибирск 2008. с 36

Лысенко А.П. Разработка и внедрение новых мето-дов диагностики и профилактики туберкулеза в Республи¬ке Беларусь /А.П.Лысенко, А.Э.Высоцкий, Т.Н.Агеева// Ветеринарная патология-2004-№ 1-2.-С.41-43.

Донченко Н.А. Усовершенствование средств и ме-тодов диагностики и профилактики туберкулеза крупно¬го рогатого скота// Автореф. дис. докт. вет. наук. -Ново-сибирск 2008. с 36

Лечение туберкулеза: рекомендации для нацио-нальных программ,- ВОЗ - Женева, 1998. - Пер. с англ. 77.

Лысенко А.П. Разработка и внедрение новых мето-дов диагностики и профилактики туберкулеза в Республи¬ке Беларусь /А.П.Лысенко, А.Э.Высоцкий, Т.Н.Агеева// Ветеринарная патология-2004-№ 1-2.-С.41-43.

Финкель Е.А., Михайлова Л.В. Биологический метод исследований при туберкулезе. - “Кыргизстан” Фрунзе, 1976. С. 118-149.

Ященко Т.Н., Мечева И.С. “Руководство по лабо-раторным исследованиям при туберкулезе. - М.: Меди-цина, 1973”