www.e-itt.uz
II SON. 2025
24
TIJORAT BANKLARINING RAQAMLI MOLIYAVIY XIZMATLARINI TASHKIL ETISHNING
JORIY HOLATI VA RIVOJLANISH ISTIQBOLLARI
Roziqov Behzod Bahrom oʻgʻli
Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti
ORCID: 0009-0009-7696-3288
Annotatsiya.
Ushbu maqolada tijorat banklarida ularning raqobatbardoshligi,
samaradorligi va qiymat taklifini oshirish maqsadida moliyaviy xizmatlarni rivojlantirish
strategiyalari koʻrib chiqiladi. Global texnologik rivojlanish va mijozlarning xohish
-istaklarining
oʻzgarishi bilan ajralib turadigan davrda tijorat banklari oʻzgaruvchan bozor talablariga javob
berish uchun innovatsiyalar va moslashish zarurligiga duch kelishmoqda. Maqolada raqamli
texnologiyalar jadal rivojlanib borayotgan bugungi kunda bank sektori oʻz faoliyatini zamonaviy
talablar asosida qayta tashkil etmoqda. Tijorat banklarining raqamli moliyaviy xizmatlarni taklif
etishi nafaqat mijozlar ehtiyojlarini qondirishga, balki bank xizmatlari sifatini oshirish,
operatsion xarajatlarni kamaytirish va raqobatbardoshlikni kuchaytirishga xizmat qilmoqda.
Tijorat banklarining raqamli moliyaviy xizmatlarni rivojlantirish jarayoni uzoq yillar
davomida bosqichma-
bosqich amalga oshirilgan boʻlib, bu jarayon texnologik taraqqiyot,
mijozlar talablarining oʻzgarishi va global moliyaviy bozorlarning rivojlanishiga bogʻliq ravishda
kechdi. Ushbu strategiyalarni amalga oshirish tijorat banklariga moliyaviy xizmatlar sohasida
yetakchi
oʻrinlarni egallashga, biznesning oʻsishini ragʻbatlantirishga va kengroq maqsadlarga –
iqtisodiy farovonlik va ijtimoiy farovonlikka erishishga yordam beradi.
Kalit soʻz
lar:
tijorat banklari, moliyaviy xizmat
lar, raqamli transformatsiya, sunʼiy
intellekt, raqamlashtirish, mahsulot takliflari, mijozlar tajribasi, moliyaviy mavjudlik, xatarlarni
boshqarish, isteʼdodlarni rivojlantirish, barqaror moliyalashtirish, innovatsiyalar.
ТЕКУЩЕЕ СОСТОЯНИЕ И ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ ОРГАНИЗАЦИИ ЦИФРОВЫХ
ФИНАНСОВЫХ УСЛУГ КОММЕРЧЕСКИХ БАНКОВ
Розиков Бехзод Бахром угли
Ташкентский государственный экономический университет
Аннотация.
В этой статье рассматриваются стратегии развития финансовых
услуг в коммерческих банках с целью повышения их конкурентоспособности,
эффективности и ценностного предложения. В эпоху, характеризующуюся глобальным
технологическим развитием и изменением предпочтений клиентов, коммерческие банки
сталкиваются с необходимостью инноваций и адаптации к меняющимся требованиям
рынка. В статье отмечается, что сегодня, когда цифровые технологии стремительно
развиваются, банковский сектор реорганизует свою деятельность в соответствии с
современными требованиями. Предлагаемые коммерческими банками цифровые
финансовые услуги служат не только для удовлетворения потребностей клиентов, но и
для повышения качества банковских услуг, снижения операционных расходов и
повышения конкурентоспособности.
UOʻK:
336.76
24-30
www.e-itt.uz
II SON. 2025
25
Процесс развития цифровых финансовых услуг коммерческими банками шел
поэтапно в течение многих лет в зависимости от технологического прогресса,
изменений в требованиях клиентов и развития мировых финансовых рынков.
Реализация
этих стратегий поможет коммерческим банкам занять лидирующие позиции в сфере
финансовых услуг, стимулировать рост бизнеса и достичь более широких целей
-
экономического процветания и социального благополучия.
Ключевые слова
:
коммерческие банки, финансовые услуги, цифровая
трансформация, искусственный интеллект, оцифровка, предложения продуктов,
качество обслуживания клиентов, финансовая доступность, управление рисками,
развитие талантов, устойчивое финансирование, инновации.
STATE AND DEVELOPMENT PROSPECTS OF THE ORGANIZATION OF DIGITAL
FINANCIAL SERVICES OF COMMERCIAL BANKS
Rozikov Bekhzod Bakhrom ogli
Tashkent State University of Economics
Abstract.
This article discusses strategies for the development of financial services in
commercial banks in order to increase their competitiveness, efficiency and value proposition. In
an era characterized by global technological development and changing customer preferences,
commercial banks face the need to innovate and adapt to changing market demands. The article
notes that today, when digital technologies are rapidly developing, the banking sector is
reorganizing its activities in accordance with modern requirements. The digital financial services
offered by commercial banks serve not only to meet the needs of customers, but also to improve
the quality of banking services, reduce operating costs and increase competitiveness.
The process of developing digital financial services by commercial banks has been gradual
for many years, depending on technological progress, changes in customer requirements and the
development of global financial markets. The implementation of these strategies will help
commercial banks take a leading position in the financial services sector, stimulate business
growth and achieve broader goals of economic prosperity and social well-being.
Keywords:
commercial banks, financial services, digital transformation, artificial
intelligence, digitization, product offerings, customer service quality, financial inclusion, risk
management, talent development, sustainable financing, innovation.
Kirish.
Raqamli texnologiyalar jadal rivojlanib borayotgan bugungi kunda bank sektori o’z
faoliyatini zamonaviy talablar asosida qayta tashkil etmoqda. Tijorat banklarining raqamli
moliyaviy xizmatlarni taklif etishi nafaqat mijozlar ehtiyojlarini qondirishga, balki bank
xizmatlari sifatini oshirish, operatsion xarajatlarni kamaytirish va raqobatbardoshlikni
kuchaytirishga xizmat qilmoqda.
Tijorat banklarining raqamli moliyaviy xizmatlarni rivojlantirish jarayoni uzoq yillar
davomida bosqichma-
bosqich amalga oshirilgan bo’lib, bu jarayon texnologik taraqqiyot,
mijozlar talablarining o’zgarishi va global moliyaviy bozorlarning rivojlanishiga bog’liq
ravishda kechdi.
Adabiyotlar sharhi.
Iqtisodiy adabiyotda banklarni tavsiflashda turlicha qarashlar mavjud. Yanova va
Yanovalar (2009)
«banklar
-
omonatchilardan pul mablag’larini qabul qiluvchi va foyda olish
maqsadida ularni qarz oluvchilarga maqsadlilik, muddatlilik, to’lovlilik, qaytarishlilik,
taminlanganlik shartlarida taqdim qiluvchi ixtisoslashgan kredit-
moliya muassasalaridir» deb
xisoblashadi.
www.e-itt.uz
II SON. 2025
26
Lavrushinning (2009)
fikricha esa, «bank
- moddiy ishlab chiqarish soxasi maxsulotidan
jiddiy farq qiluvchi pul, tulov vositasi ko’rinishidagi aloxida maxsulot ishlab chiqaruvchi
maxsus korxona hamda naqd va naqdsiz shakldagi to’lov aylanmasini tartibga soluvchi pul
-
kredit ins
titutidir».
Keyns (
1936)
tijorat banklari iqtisodiyotning muhim qismlaridan biri deb hisoblagan va
ularning kredit bozoriga e’tibor qaratgan. Uning fikricha, banklar iqtisodiy faollik hamda
iqtisodiy oʻsishning yaxshilanishida va barqarorlashtirishda muhim rol oʻynaydi.
Banklarni birinchi navbatda depozit va kredit faoliyati orqali pul massasiga ta’sir
ko’rsatadigan muassasalar sifatida ko’riladi. Markaziy bankning pul massasi ustidan nazorati
inflyatsiya va iqtisodiy barqarorlikni boshqarish uchun tijorat banklari juda muhimdir.
Fridmanning fikriga ko’ra, banklarning roli kengroq pul
-kredit siyosati doirasi bilan
chambarchas bog’liq
(Milton, 1963).
Shuningdek, iqtisodchi olimlarining moliyaviy xizmatlar va tijorat banklari xizmatlarini
hamda turlari bo’yi
cha turli xil nuqtayi nazarlari mavjud.
Moliyaviy xizmatlar iqtisodiy o’sish va rivojlanishning asosidir. Bank xizmatlari,
jamg’armalar va investitsiyalar, sug’urta, qarz va kapitalni moliyalashtirish jismoniy shaxslarga
pulni tejashga, noaniqlikdan himoyalanishga va kreditlar yaratishga yordam beradi, biznes esa
mahalliy va xalqaro bozorlarda ochilishi, kengayishi, samaradorligini oshirishi va
raqobatlashishi mumkin. Kambag’al aholi uchun bu xizmatlar zaiflikni kamaytiradi va
odamlarga o’z aktivlarini dar
omad va tanlov qilish uchun boshqarish imkonini beradi, bu esa
oxir-
oqibat qashshoqlikdan chiqish yo’lini ochadi
(Levijne, 1997).
Tadqiqot metodologiyasi.
Tadqiqot davomida tijorat banklarni, sun’iy intellekt (AI) va mashinani o’rganish
texnologiyalari bank xizmatlarida muhim o’rin egallab, mijozlarga individual yondashuvni
ta’minlash va bank tizimining samaradorligini oshirish uchun keng qo’llanilmoqda. AI
yordamida banklar mijozlarning moliyaviy odatlarini o’rganib, ularga moslashtirilg
an kredit,
depozit va investitsiya xizmatlarini taklif etishi mumkin. Bundan tashqari, firibgarlikni aniqlash
tizimlari mashinani o’rganish algoritmlaridan foydalangan holda, tranzaksiyalarni real vaqt
rejimida kuzatib, shubhali operatsiyalarni aniqlaydi. Bu esa banklarning xavfsizlik choralarini
mustahkamlash va mijozlarning moliyaviy aktivlarini himoya qilish imkonini beradi.
Tahlil va natijalar muhokamasi.
Insoniyat sivilizatsiyasining yuqori sur’atlari bilan dunyo ham texnologik talablarini
o’zgartirmoqda va o’rnatilgan texnologiyalar bilan raqamlashtirishga o’tmoqda. Sanoat 4.0
konsepsiyasi Germaniyada paydo bo’lgan, chunki bu mamlakat dunyodagi eng kamtarona
ishlab chiqarish sanoatiga ega (Gupta, 2021)
va atamaning o’zi birinchi marta 2011 yilda
Ganno
ver yarmarkasida taklif qilingan. Sanoat 4.0 robototexnika, narsalar interneti, sun’iy
intellekt va mashinani o’rganishni o’z ichiga olgan texnologik yutuqlar tufayli paydo bo’ldi, bu
esa inson resurslaridan foydalanishni nolga tushirishga imkon beradi (Schwab, 2018). Sanoat
4.0 evolyutsiyasi iqtisodiyotning barcha sohalariga, shu jumladan iqtisodiy rivojlanishning
muhim ustuni hisoblangan bank sektoriga ta’sir ko’rsatdi, chunki u butun moliyaviy tizimning
mustahkamligini va inqiroz davrida moliyaviy barqar
orlikni ta’minlaydi. Bugungi kunda
dunyoda an’anaviy bank xizmatidan raqamli, IOT (Internet of Things) formatida
(Sharma, &
other, 2023).
4.0 avlodiga qarab bank ishining evolyutsiyasi va o’sishi quyida keltirilgan:
Bank 1.0-
birinchi avlod bank ishi 1942 yildan 1980 yilgacha boshlanadi. U bank filiallari orqali an’anaviy
tarzda xizmatlarni taqdim etish bilan shug’ullanadigan bank tizimini o’z ichiga oladi.
Shuningdek, u o’sha paytda asosiy o’yinchi sifatida ishlaydi
gan turli xil moliyaviy
vositachilardan iborat. Shu bilan birga, u ma’lumotlarning kechikishi yoki uzoq vaqt davomida
qayta ishlanishi, moliyaviy xizmatlardan to’g’ri foydalanish imkoniyati yo’qligi, katta hajmdagi
www.e-itt.uz
II SON. 2025
27
hujjatlar va markazlashtirilmagan operats
iyalar kabi ba’zi kamchiliklardan aziyat chekmoqda.
Ushbu to’siqlar tufayli banking 1.0 banking 2.0 uchun yo’lni tozalaydi.
Bank 2.0- bank evolyutsiyasining ikkinchi avlodi yoki banking 2.0 1980 yilda boshlanib,
2007 yilda, global moliyaviy inqirozlar davr
i oldidan tugaydi. Bu banklarning o’z
-
o’ziga xizmat
ko’rsatishi yoki offshor banking paydo bo’lishi bilan boshlanadi, chunki banklar o’z xizmatlarini
bank filiallaridan tashqariga chiqarishni boshlaydilar. Bu bankomatlar va kartalarni o’qish
moslamalarini joriy etishdan boshlanadi va 1995 yilda tijorat banklarida internetdan
foydalangan holda o’sish tezlashdi.
1-rasm. Banklarning evolyutsiyasi va rivojlanishi bosqichlari
(Kumar, & other, 2022)
Bank 3.0-uchinchi avlod bank yoki bank ishining evolyutsiyasi 3.0-bu texnologik
taraqqiyot va 2007 yilda smartfonlarning paydo bo’lishi tufayli yuzaga kelgan naqd
pulsiz
operatsiyalarning o’sishi. Bu mobil telefonlar yoki Internet
-
banking yordamida ko’chma
banking davri edi, chunki bundan oldin mijozlar texnologiyadan foydalanishga ikkilanib
qolishgan, ammo endi har bir mijoz ushbu texnologiyaga o’rganib qolgan va o’z operatsiyalarini,
masalan, pul o’tkazmalarini raqamli ravishda amalga oshirmoqda Uchinchi avlod davri 2015
yilgacha davom etdi.
Bank 4.0-
bank xizmatlarining to’rtinchi avlodi yoki banking 4.0 2015 yilda boshlangan va
hozirda oldinga intilmoqda. U asosan chatbot (aqlli bank yordamchisi) kabi virtual haqiqat
tizimlaridan tashkil topgan mashinani o’rganish, katta ma’lumotlar, sun’iy intellekt, bulutli
hisoblash va robototexnika kabi yangi texnologiyalarning etukligi va o’sishi tufayli paydo bo’ldi.
Bu butu
n bank tizimini o’zgartirdi va an’anaviy bankingni zamonaviy raqamli banklarga
aylantirdi va Covid-19 pandemiyasi tufayli moliyaviy savodsiz odamlar, ayniqsa qishloq
aholisiga tegishli bo’lganlar, shuningdek, Internet orqali pul o’tkazishni va asosiy bank
xizmatlaridan onlayn foydalanishni boshlaydilar. Bank 4.0 IoT-
ga juda bog’liq, chunki u turli xil
qurilmalarning birgalikda ishlashiga imkon beradi, shuningdek mijozlarga raqamli platformada
bank bilan bog’lanish uchun bir qator dasturlarni taqdim etadi.
Axborot texnologiyalarining jadal rivojlanishi sayyoramiz aholisining sanoat inqilobi
davri 4.0 deb nomlangan yangi davrga kirishiga olib keldi. Bu davr rivojlanish bilan tavsiflanadi
narsalar Interneti (IoT), bulutli hisoblash, sun’iy intellekt (AI) va mashinani o’rganish kabi turli
xil texnologik yangiliklar. Axborot texnologiyalaridagi rivojlanish va innovatsiyalar inson
hayotining turmush tarzi, ish va iqtisodiy faoliyatgacha bo’lgan barcha jihatlarini sezilarli
Bank 1.0 (1472-1980)-asosiy kirish
nuqtasi bo'lgan an'anaviy bank filiallari
Banking 2.0 (1980-2007) - bankomatlardan
boshlangan va Internet-banking atrofida
to'plangan o'z-o'ziga xizmat ko'rsatishning
paydo bo'lishi.
Banking 3.0 (2007-2015) - har qanday joyda
banking 2007 yilda smartfonlarning paydo
bo'lishi, shuningdek P2P va muqobil banklarga
ko'proq e'tibor qaratilishi bilan boshlanadi.
Bank ishi 4.0 (2015 yildan boshlab) - bank
xizmatidagi o'rnatilgan texnologik qatlam,
banklarning to’liq raqamli transformatsiya
qilinishi
1
2
3
4
www.e-itt.uz
II SON. 2025
28
darajada o’zgartirdi. Bundan tashqari, tex
nologik taraqqiyot raqamli texnologiyalarga
asoslangan bir nechta yangi biznes modellarining paydo bo’lishiga imkon berdi, ular ancha
samarali va innovatsion bo’lib, imkoniyatlarni ochib beradi va yaxshi boshqaruvni talab
qiladigan muammolarni keltirib chiqaradi.
Sanoat inqilobi 4.0 raqamli transformatsiyadir. Raqamlashtirish harakati tufayli odamlar
endi vaqt va makondan qat’i nazar, iqtisodiy va moliyaviy faoliyatni amalga oshirishlari
mumkin. Iqtisodiy operatsiyalar istalgan joyda, istalgan vaqtda va istalgan joyda amalga
oshirilishi mumkin. Kompaniyalar o’z bizneslarida omon qolish uchun iqtisodiy va moliyaviy
faoliyatning raqamli o’zgarishi bilan bog’liq bo’lgan ehtiyojlarni o’zgartirishi va qondirishi
kerak.
Sanoat inqilobi 4.0 bank sektorini ham qamrab oldi. Inqilob banklardan moslashishni va
o’zgarishlarni amalga oshirishni talab qiladi. Axborot texnologiyalarining rivojlanishi natijasida
bank sanoatida sezilarli o’zgarishlarga bo’lgan ehtiyojni umuman 4 (to’rt) jihatga bo’lish
mumkin, bu mijozlar
kutganlarining o’zgarishi, ma’lumotlardan foydalanish orqali bank
mahsulotlari va xizmatlari sifatining oshishi (Data-enhanced products), big-tech va start-up
kompaniyalari bilan yangi hamkorlikning paydo bo’lishi va operatsion modelni raqamli biznes
model
iga o’zgartirish.
2-
rasm. Sanoat inqilobi 4.0 bank faoliyatiga ta’siri
Raqamli iqtisodiyot davrida mijozlarga e’tibor qaratish ustuvor vazifaga aylanmoqda.
Mijozlar bank xizmatlaridan turli kanallar orqali tez va xavfsiz foydalanishni kutishadi.
Bundan tashqari, mijozlar o’z ehtiyojlariga ko’ra moslashtirilgan va xilma
-xil va noyob
raqobatbardosh afzalliklarga ega bo’lgan noyob mahsulotlar va xizmatlarni talab qiladi.
Mijozlar eng so’nggi tendensiyalarga rioya qilishadi va mahsulot va xizmatlar bilan bog’liq turli
xil ma’lumotlarni, ayniqsa ijtimoiy tarmoqlarda qidirishadi. Iste’molchilarning bunday xatti
-
harakatlari banklardan doimiy innovatsiyalarni va ushbu raqamli davrda mijozlarga
yo’naltirilgan mahsulotlar va
xizmatlarni yaratishni talab qiladi.
Banklar katta ma’lumotlardan to’g’ri foydalanishlari kerak. So’nggi bir necha yil ichida
ma’lumotlar mavjudligi har yili o’rtacha ikki baravar oshdi. Ma’lumotlar 2020 yilda taxminan
40 000 eksabaytni tashkil qilishi tax
min qilinmoqda. Banklar o’z mahsulotlari va xizmatlari
sifatini yaxshilash uchun katta ma’lumotlardan samaraliroq foydalanishlari kerak. Katta
ma’lumotlardan foydalanish mijozlarning xatti
-harakatlarini, shu jumladan potentsial
ma’lumotlarni olish va tahlil qilishning eng samarali usuli hisoblanadi. Katta ma’lumotlardan
foydalanish, shuningdek, banklarga anomaliyalar yoki shubhali xatti-harakatlarni aniqlash,
muammolar va nosozliklar sabablarini aniqlash va samaradorlikni oshirish uchun vaziyatni
to’g’irlash uchun tezkor choralar ko’rish.
Mijozlarning bank mahsulotlari va xizmatlariga bo’lgan
umidi o’zgaradi
Mahsulot va
xizmatlarning sifati ma’lumotlar bilan
yaxshilanadi
Katta kompaniyalar va startuplar bilan yangi
hamkorlikning paydo bo’lishi
Operatsion modelni raqamli biznes modeliga o’tkazish
www.e-itt.uz
II SON. 2025
29
Banklar elektron tijorat, yirik texnologiyalar, FinTech, ride highling va onlayn media kabi
boshqa raqamli kompaniyalar bilan hamkorlik qilishlari kerak. Yangi hamkorlik banklarga
ham, ularning mijozlariga ham ko’p foyda ke
ltiradi. Banklar uchun hamkorlik taklif etilayotgan
mahsulotlarning innovatsionligini, shu jumladan o’z xizmatlarini aholining keng qatlamlariga
tarqatish kanallarini oshirishga imkon beradi. Bundan tashqari, hamkorlik mijozlarga istalgan
joyda va istalgan vaqtda bank mahsulotlari va xizmatlaridan foydalanishni osonlashtiradi.
Xulosa va takliflar.
Banklar raqamli banklarga aylanishi kerak. Raqamli banklar platforma biznes
jarayonlariga asoslangan, nozik va moslashuvchan tashkiliy tuzilishga ega va
ilg’or raqamli
imkoniyatlarga ega. Moslashuvchan tashkiliy tuzilma boshqa tomonlar bilan, masalan, yirik
bozor hamjamiyati orqali hamkorlik va integratsiyani ta’kidlaydi. Ilg’or raqamli imkoniyatlar
yuqori darajada kengaytiriladigan yangilangan va moslashuvchan texnologiyalardan,
shuningdek, ochiq platformani yaratishga yordam beradigan oddiy va avtomatlashtirilgan
jarayonga ega ma’lumotlarga asoslangan biznes modelidan foydalanishni o’z ichiga oladi.
Raqamli bank-bu bank landshaftining kelajakdagi tendensiyasi.
Covid-19 pandemiyasi bank sohasida raqamli transformasiyani tezlashtirdi. Pandemiya
jamiyatni raqamlashtirishga moslashishga majbur qildi, ayniqsa jismoniy faollik cheklanganligi
sababli. Odamlar o’zlarining iqtisodiy operatsiyalarini raqamli platfor
malar orqali amalga
oshirishga majbur bo’ldi. Xuddi shunday, odamlar moliyaviy operatsiyalarini raqamli ravishda
amalga oshirishga majbur bo’lib qoldi.
Kelajakda banklar 4 jihat tufayli dinamik o’zgarishlarga duch kelishadi: ma’lumotlar,
biznes modeli, banklarni tartibga solish va axborot texnologiyalarini joriy etish (KPMG
Australia, 2019).
Ma’lumotlar moliyaviy mahsulotlar va xizmatlarni yaxshilash maqsadida bashoratli
tahlillarni ishlab chiqish uchun bank aktivlari sifatida ishlatiladi. Kelajakda bank pulni xavfsiz
saqlash joyi bo’lib xizmat qiladi va ma’lumotlarni saqlash uchun eng ishonchli joylardan biriga
aylanadi.
An’anaviy biznes modeli amaliy texnologiyalarni dasturlash interfeyslari (APls) orqali
raqamli iqtisodiyot ekotizimiga ulangan platforma biznes modeliga aylanadi.
Tartibga solish fundamental asosga o’tadi va shu bilan innovatsiyalar va prudensial
jihatlar o’rtasidagi muvozanatni hisobga olgan holda raqamli bankni rivojlantirish uchun qulay
joy yaratadi. Tartibga solish yo’nalishi ma’lum bir
mahsulotdan faoliyat va natijalarni
kuzatishga o’tadi.
Texnologiya bank sektoridagi o’zgarishlarga hissa qo’shadigan omil hisoblanadi. Ilg’or
texnologiyalardan foydalanish tobora keng tarqalgandir.
Adabiyotlar /
Литература
/ Reference:
Azlarova. A. (2020). Covid-
19 koronovirus pandemiyasi шароитида oʻzbekitonda банк
soxasini transformatsiyalash jarayonini jadallashtirish // “Iqtisodiyot va innovatsion
texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. № 5, sentyabr oktyabr.
Gupta, R. (2021). Industry 4.0 adaption in Indian Banking Sector
—
A review and agenda for
future research. MDI Sage. 27(1). DOI: https://doi.org/10.1177/0972262921996829.
Hamidi, H., & Nourani, M. (2020). Green Banking Practices: A Systematic Literature Review.
Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 27(1), 3-22.
John Maynard Keynes (
1936)
"The General Theory of Employment, Interest and Money"
https://en.wikipedia.org/wiki/The_General_Theory_of_Employment,_Interest_and_Money
KPMG Australia. (2019)
. “The Future of Digital Banking.” KPMG International Cooperative,
Adelaide.
Kumar, A., Srivastava, A., & Gupta, P.K. (2022). Banking 4.0: The era of artificial intelligence-
based fintech. Strategic Change. 31(6), 1-11. DOI:
www.e-itt.uz
II SON. 2025
30
Levijne, Ross. (1997).
“Financial Development and Economic Growth: Views and Agenda.”
Journal of Economic Literature 35:688-726.
Mamadiyarov.Z.T. (2021). banklarni transformatsiya qilish шароитида масофавий банк
xizmatlari билан bogʻliq risklarni boshqarish // Экономика и финансы (Узбекистан). №5
(141).
Milton Friedman (1963) "A Monetary History of the United States, 1867
–
1960" (Anna J.
Shvarts bilan hammualliflikda).
Schwab, K. (2018). The Fourth Industrial Revolution. World Economic Forum. Retrieved
from: https://www.weforum.org/about/the-fourth- industrial-revolution-by-klaus-schwab.
Sharma, P., Rani, P., Nagpal, N., & Ghangas, P.S. (2023). A study on development of
technology and customer acceptance of banking 4.0. European Chemical Bulletin. 12(9), 2737-
2747. DOI:
http://doi.org/10.48047/ecb/2023.12.9.252
Vithessonthi, C., & Tongurai, J. (2018). Financial Markets Development, Business Cycle, and
Bank Risk: Evidence from the GCC Countries. Research in International Business and Finance, 46,
418-442.
Лаврушин О.И. (2009) Банковское дело. Экспресс курс: Учеб, пособие. / Под рел. О.
И.Лаврушина
- 3-
е изд., перераб. и доп. –М.: Кнорус.
-
С. 12
-13.
Янова В.В., Янова Е.А. (2009) Экономическая теория: Учеб. пособие.
-
М.: Эксмо,
-
С. 340.
