www.e-itt.uz
II SON. 2024
195
MAMLAKATIMIZDAGI BYUDJET BUYURTMACHILARI TOMONIDAN AMALGA
OSHIRILADIGAN DAVLAT XARIDLARINING TAHLILI VA IQTISOD QILINGAN
MABLAG‘LAR KO‘RSATKICHI
Turabov Sarvar Abdumalikovich
Toshkent Kimyo xalqaro universiteti
Annotatsiya.
Mazkur maqola O‘zbekiston Respublikasida byudjet buyurtmachilari
tomonidan amalga oshiriladigan davlat xaridlari tizimini tahlil qilishga bag‘ishlangan. Davlat
xaridlari mamlakatning moliyaviy resurslarini samarali boshqarishda muhim vosita bo‘lib,
ayniqs
a, davlat mablag‘larini oqilona sarflash va shaffoflikni ta'minlashda katta ahamiyatga ega.
Ushbu maqolada 2022-2024-yillar davomida davlat xaridlarida elektron auksionlar orqali
erishilgan iqtisodiy samaradorlik va tejash ko‘rsatkichlari batafsil tahlil q
ilinadi. Janubiy Koreya,
AQSh va Yevropa Ittifoqi kabi davlatlarning davlat xaridlarini raqamlashtirishda qo‘llanilgan
ilg‘or amaliyotlarini o‘rganadi va O‘zbekiston sharoitida ularni tatbiq qilish imkoniyatlarini ko‘rib
chiqadi. Tadqiqot natijalari elektron auksionlar orqali davlat xaridlarini raqobatbardosh,
tejamkor va shaffof amalga oshirishning iqtisodiy samaradorligini ta’kidlaydi.
Kalit so‘zlar:
davlat xaridlari, elektron auksion, davlat byudjeti, iqtisodiy samaradorlik,
shaffoflik, tejamkorlik, raqobat.
АНАЛИЗ ГОСУДАРСТВЕННЫХ ЗАКУПОК, ОСУЩЕСТВЛЯЕМЫХ БЮДЖЕТНЫМИ
ЗАКАЗЧИКАМИ НАШЕЙ СТРАНЫ, И ПОКАЗАТЕЛИ СЭКОНОМЛЕННЫХ СРЕДСТВ
Турабов Сарвар Абдумаликович
Ташкентский международный университет Кимё
Аннотация.
Данная статья посвящена анализу системы государственных закупок,
проводимых бюджетными организациями Республики Узбекистан. Государственные
закупки являются важным инструментом для эффективного управления финансовыми
ресурсами
страны,
особенно
в
обеспечении
рационального
использования
государственных средств и повышения прозрачности. В статье представлен детальный
анализ экономической эффективности и сбережений, достигнутых за счет электронных
аукционов в системе государственных закупок в период 2022–2024 годов. Также
рассматриваются передовые практики цифровизации государственных закупок,
применяемые в таких странах, как Южная Корея, США и Европейский Союз, с учетом
возможностей их применения в Узбекистане. Исследование подчеркивает экономическую
эффективность конкурентных, экономичных и прозрачных государственных закупок
через электронные аукционы.
Ключевые
слова
:
государственные
закупки,
электронный
аукцион,
государственный
бюджет,
экономическая
эффективность,
прозрачность,
экономичность, конкуренция
.
UOʻK: 336.1(575.1)
195-201
www.e-itt.uz
II SON. 2024
196
ANALYSIS OF PUBLIC PROCUREMENT BY BUDGET ORGANIZATIONS IN OUR
COUNTRY AND INDICATORS OF COST SAVINGS
Turabov Sarvar Abdumalikovich
Kimyo International University in Tashkent
Abstract.
This article is dedicated to analyzing the public procurement system conducted by
budget organizations in the Republic of Uzbekistan. Public procurement serves as an essential tool
for the effective management of the nation’s financial resources, particularly in ensuring prudent
spending of state funds and enhancing transparency. This article provides a detailed analysis of
the economic efficiency and savings achieved through electronic auctions in public procurement
during 2022–2024. It also examines advanced practices in public procurement digitalization
employed by countries like South Korea, the United States, and the European Union, considering
the possibilities for their application in Uzbekistan. The research highlights the economic
efficiency of conducting competitive, cost-effective, and transparent public procurements through
electronic auctions.
Keywords:
public procurement, electronic auction, state budget, economic efficiency,
transparency, cost-effectiveness, competition.
Kirish.
O‘zbekiston Respublikasida davlat xaridlari tizimi davlat moliyaviy resurslarini samarali
boshqarishda va ulardan oqilona foydalanishda muhim mexanizm hisoblanadi. Davlat xaridlari,
ayniqsa, byudjet buyurtmachilarining asosiy xarajatlarini qamrab olgani bois, ular orqali
amalga oshiriladigan moliyaviy mablag‘larni shaffof va samarali boshqarish dolzarb masalaga
aylanmoqda. Mamlakatimizda ushbu sohada yangi iqtisodiy va texnologik yondashuvlar joriy
qilinib, elektron savdo tizimlarini qo‘llash orqali davlat xaridlarini raqobatli asosda amalga
oshirish yo‘llari kengaytirildi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentning 2024 yil 10-iyuldagi PQ-249-sonli qaroriga ko‘ra,
davlat xaridlari sohasida kichik va o‘rta tadbirkorlik subyektlari uchun teng imkoniyatlar
yaratilib, ular davlat buyurtmalariga kirishda elektron auksionlar orqali ishtirok etishi
rag‘batlantirilmoqda. Ushbu qaror, ijtimoiy himoyaga muhtoj toifalarning davlat
buyurtmalariga kirishini yengillashtirib, davlat xaridlarining ijtimoiy adolat tamoyiliga mos
ravishda amalga oshirilishini ta’minlaydi. O‘zbekiston Respublikasi 2021-yil 22-apreldagi
O‘RQ-684-sonli “Davlat xaridlari to‘g‘risida”gi qonunga ko‘ra, davlat buyurtmalari elektron
tizimlar yordamida ochiq va shaffof o‘tkazilishi kerakligi belgilangan bo‘lib, bunda xaridlarning
boshlang‘ich narxdan past bo‘lishi uchun maxsus auksion savdolar o‘tkazilishi ham nazarda
tutiladi.
Dunyoda davlat xaridlarini boshqarish bo‘yicha boy tajriba to‘plangan bo‘lib, AQSh,
Yevropa Ittifoqi mamlakatlari, Janubiy Koreya kabi davlatlar davlat xaridlarini shaffof va
samarali amalga oshirishni ta’minlash maqsadida raqamli tizimlarni keng qo‘llaydi. Jumladan,
Yevropa Ittifoqida davlat xaridlarining elektron shaklda amalga oshirilishi majburiy bo‘lib, bu
esa davlat xarajatlarini samarali boshqarish va korrupsiyani kamaytirishga yordam beradi.
Elektron davlat xaridlari tizimlari korrupsiyaga qarshi kurashda kuchli vosita hisoblanib,
davlat budjetidan foydalanishni optimallashtirishga xizmat qiladi (Brammer & Walker, 2011;
Thai, 2009).
Janubiy Koreyada davlat xaridlarini avtomatlashtirish va shaffofligini ta’minlash uchun
“KONEPS” (Korea Online E-Procurement System) tizimi joriy etilgan bo‘lib, bu tizim davlat
xaridlarini elektron shaklda amalga oshirishda xalqaro standartlar asosida ishlaydi. Mazkur
tizim orqali davlat xaridlarining 90% dan ortig‘i elektron shaklda amalga oshirilib, davlat
xarajatlarida sezilarli tejamkorlikka erishilgan (Moon, 2005). Elektron auksion tizimlari davlat
xaridlarida shaffoflik va tejamkorlikni oshirishga, korruptsiya darajasini kamaytirishga yordam
www.e-itt.uz
II SON. 2024
197
beradi. Shu nuqtayi nazardan O‘zbekistonda davlat xaridlarida elektron savdo va auksion
tizimlarini joriy etish davlat xarajatlarini tejash va davlat buyurtmalarining samaradorligini
oshirishning samarali usuli sifatida qaralmoqda.
Mazkur maqolaning maqsadi O‘zbekiston Respublikasi byudjet buyurtmachilari
tomonidan amalga oshiriladigan davlat xaridlarining iqtisodiy samaradorligini oshirish, davlat
xarajatlarini optimallashtirish va davlat buyurtmalarini shaffof tarzda tashkil qilish borasida
olib borilayotgan islohotlarni o‘rganishdan iborat. Shu bilan birga, xalqaro tajribani tahlil qilish
orqali davlat xaridlarida elektron tizimlarni joriy etishning ijobiy jihatlarini tahlil qilib,
O‘zbekistondagi davlat xaridlari tizimini takomillashtirishga doir tavsiyalar ishlab chiqish ham
ushbu maqolaning asosiy yo‘nalishlaridan biridir.
O‘zbekistonda davlat xaridlarini elektron savdo va auksion orqali amalga oshirish
natijasida byudjet mablag‘larining tejalishi, davlat buyurtmalarining raqobatdoshligi oshishi va
byudjet xarajatlarining samaradorligi ta’minlanishi ko‘zda tutiladi. Davlat xaridlarida
zamonaviy tizimlarning qo‘llanilishi mamlakat iqtisodiyotining barqaror rivojlanishi va davlat
byudjet mablag‘larini oqilona sarflash uchun muhim vosita hisoblanadi.
Adabiyotlar sharhi.
Davlat xaridlari tizimini rivojlantirishda samaradorlik, shaffoflik va iqtisodiy
samaradorlikka erishish yo‘llarini o‘rganish jahon tajribasida muhim ilmiy yo‘nalish
hisoblanadi. Brammer va Walkerning (2011) tadqiqotlari davlat sektorida barqaror xarid qilish
jarayonlari va davlat xaridlarining iqtisodiy samaradorlikni ta’minlashdagi ahamiyatiga urg‘u
beradi. Tadqiqotda davlat xaridlarida shaffoflik va korrupsiyaga qarshi kurash mexanizmlari
muhimligi ta’kidlanadi. Davlat xaridlarining samarali boshqaruvi mamlakat iqtisodiyotiga
salmoqli hissa qo‘shishi mumkinligi qayd etiladi va ushbu jarayonda davlat mablag‘larining
oqilona sarflanishiga e’tibor qaratish zarurligi ifodalanadi.
Moon (2005) o‘z tadqiqotida Janubiy Koreyaning “KONEPS” tizimini tahlil qilib, elektron
davlat xaridlarining samaradorligi va davlat xarajatlarida tejamkorlikni ta’minlashga
qaratilgan amaliyotlarni o‘rganadi. Ushbu tadqiqotda davlat xaridlarining 90 foizdan ortig‘ini
elektron tizimda amalga oshirish natijasida shaffoflik oshgani va xarajatlarni qisqartirishda
yuqori natijalar kuzatilgani ta’kidlanadi. Elektron xarid tizimlari raqobatni oshirib,
korrupsiyani kamaytirishga imkon yaratadi.
Thai (2009) davlat xaridlari bo‘yicha xalqaro qo‘llanmasida elektron xarid tizimlarining
davlat xaridlarida shaffoflikni oshirish va korrupsiyaga qarshi kurashdagi ahamiyatini yoritadi.
U davlat xaridlarida shaffoflik va iqtisodiy samaradorlikka erishish uchun elektron auksionlar
orqali xaridlarning boshlang‘ich narxidan arzonroq amalga oshirilishi zarurligini ta’kidlaydi. Bu
orqali davlat mablag‘larining oqilona boshqarilishini ta’minlash imkoniyati yaratiladi. OECD
(2016) tomonidan olib borilgan tadqiqot davlat xaridlarida korrupsiyani kamaytirish uchun
raqamli texnologiyalar va elektron xarid tizimlarini joriy qilish muhimligini ko‘rsatadi. Ushbu
tadqiqotda davlat xaridlarining shaffofligi va raqobatbardoshligini oshirish uchun elektron
auksionlardan keng foydalanish tavsiya etiladi. Xususan, OECD davlat xaridlaridagi
korrupsiyani kamaytirish va davlat xarajatlarini samarali boshqarish uchun elektron
tizimlardan foydalanishni rag‘batlantiradi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2024 yil 10-iyuldagi PQ-249-sonli qarori davlat
xaridlarida kichik va o‘rta tadbirkorlik subyektlari uchun teng imkoniyatlar yaratishga
qaratilgan bo‘lib, unda davlat xaridlarining shaffofligi va ijtimoiy adolat tamoyillariga
asoslangan tarzda tashkil etilishi rag‘batlantiriladi (Qaror, 2024). Ushbu qaror davlat
xaridlarida barcha ishtirokchilar uchun teng imkoniyatlar yaratish orqali xarid jarayonlarini
raqobatbardosh qilish va davlat mablag‘larini samarali boshqarishni ko‘zda tutadi. O‘zbekiston
Respublikasining 2021-yil 22-apreldagi O‘RQ-684-sonli “Davlat xaridlari to‘g‘risida”gi qonuni
davlat xaridlarida ochiqlik va shaffoflikni ta’minlash uchun elektron auksionlardan
foydalanishni majburiy etadi (Qonun, 2021). Bu qonun davlat xaridlarida shaffoflik va
www.e-itt.uz
II SON. 2024
198
samaradorlikni oshirish, korrupsiyani kamaytirish va davlat mablag‘laridan oqilona
foydalanish uchun elektron tizimlardan foydalanishni nazarda tutadi.
Tadqiqot metodologiyasi.
Davlat xaridlari samaradorligi va budjet mablag‘laridan oqilona foydalanish darajasini
o‘rganish uchun elektron davlat xaridlari tizimi orqali amalga oshirilgan xaridlar tahlili olib
borildi. O‘zbekiston Respublikasining davlat xaridlariga oid qonun va qarorlari, O‘RQ
-684-sonli
“Davlat xaridlari to‘g‘risida”gi qonun (Q
onun, 2021)
hamda O‘zbekiston Respublikasi
Prezidentning 2024 yil 10-iyuldagi PQ-249-sonli qaroriga asoslangan holda, davlat xaridlarini
elektron auksion savdolar orqali amalga oshirishning iqtisodiy samarasini o‘lchash metodlari
qo‘llandi. Xalqaro tajribalardan olingan yondashuvlar, raqobat darajasi, mablag‘larni tejash
ko‘rsatkichlari va korrupsiyaga qarshi kurash mexani
zmlari ham tahlil qilindi.
Tahlil va natijalar muhokamasi.
O‘zbekiston Respublikasida davlat xaridlarini elektron auksionlar orqali amalga oshirish
davlat byudjet mablag‘larini tejash, davlat buyurtmalarini shaffof va samarali boshqarishga
xizmat qilmoqda. Tadqiqot davomida 2022-2024 yillarda byudjet tashkilotlari tomonidan
elektron auksionlar orqali amalga oshirilgan davlat xaridlari natijasida erishilgan tejash
ko‘rsatkichlari o‘rganildi. Ushbu tahlillar elektron xarid tizimlarining davlat xaridlarida q
anday
ijobiy o‘zgarishlar keltirib chiqarganini ko‘rsatadi.
1-jadval
Byudjet tashkilotlarining elektron auksionlari choraklik
ma'lumotlari (2022-2024)
Manba:
O‘zbekiston Respublikasi byudjet buyurtmachilarining 2022
-2024-yillar elektron
auksionlar bo‘yicha choraklik hisobotlariga asoslangan holda
muallif tomonidan tayyorlangan.
Yuqoridagi jadvaldagi ma’lumotlar elektron auksionlar orqali amalga oshirilgan xaridlar
soni va ularning umumiy miqdorida sezilarli o‘zgarishlarni ko‘rsatadi. Elektron auksionlar
tizimi joriy etilishi bilan har chorakda xarajatlarni boshlang‘ich qiymatdan o‘rtacha 10% ga
kamaytirish imkoniyati yaratildi. Bunday natijalar davlat byudjet mablag‘larining tejashiga va
byudjet buyurtmalarining iqtisodiy samaradorligini oshirishga yordam bermoqda.
2022-yildan 2024-yilgacha xaridlar soni bosqichma-bosqich ortib borgan bo‘lsa-da,
elektron auksion orqali amalga oshirilgan har bir xaridda tejash foizi barqaror saqlanib qolgan.
Masalan, 2022-yilning 1-choragida 150 ta xarid amalga oshirilgan va xaridlarning boshlang‘ich
www.e-itt.uz
II SON. 2024
199
qiymati 5 milliard so‘mni tashkil qilgan. Yakuniy narx esa 4,5 milliard so‘mga teng bo‘lgan, ya’ni
umumiy xarajatlardan 10% mablag‘ tejalgan. 2024-yilga kelib esa xaridlar soni 250 taga yetgan
va xaridlarning umumiy qiymati o‘sishiga qaramay, yakuniy narx boshlang‘ich qiymatdan 10%
ga arzonlashtirilgan.
Elektron auksionlarning samarasini baholash
Tahlillar shuni ko‘rsatadiki, elektron auksionlar davlat xaridlarini shaffof va
raqobatbardosh qilishning samarali mexanizmi sifatida namoyon bo‘lmoqda. Elektron
auksionlar orqali byudjet buyurtmachilarining davlat xaridlari jarayonidagi o‘zaro raqobati
kuchaymoqda va natijada xarajatlar pasaytirilmoqda. Bu tizimning eng katta afzalliklaridan biri
korrupsiyani kamaytirishga qaratilgan bo‘lib, elektron shaklda o‘tkazilayotgan auksionlar
davlat mablag‘larining shaffof boshqarilishini ta’minlaydi.
Xalqaro tajribadan ma’lumki, AQSh, Yevropa Ittifoqi va Janubiy Koreya kabi davlatlarda
elektron davlat xaridlari tizimlari keng qo‘llaniladi. Ushbu davlatlar tajribasi davlat xaridlarida
shaffoflik va tejamkorlikni oshirish uchun raqamli tizimlardan foydalanishni ko‘rsatmoqda.
Janubiy Koreya “KONEPS” tizimi orqali davlat xaridlarining 90% dan ortig‘ini elektron shaklda
amalga oshirib, davlat xarajatlarida sezilarli tejashga erishmoqda.
O‘zbekistonda ham davlat xaridlarini elektron auksionlar orqali amalga oshirish
natijasida davlat byudjet mablag‘larining sezilarli darajada tejab qolinishiga erishilmoqda.
Elektron tizimlarning qo‘llanilishi, ayniqsa, xarajatlarni optimallashtirish, byudjet
mablag‘larini oqilona sarflash va shaffoflikni ta’minlashda samarali natijalarni bermoqda. Shu
o‘rinda, O‘zbekiston davlat xaridlarini yanada samarali tashkil qilish uchun xalqaro tajribani
kengroq joriy qilishni davom ettirishi maqsadga muvofiq bo‘ladi.
O‘zbekiston Respublikasida davlat xaridlarida elektron auksionlarni joriy etish orqali
byudjet mablag‘larini tejash va davlat xaridlarini samarali tashkil etish sohasida muhim
natijalarga erishilmoqda. Elektron auksion tizimining joriy etilishi natijasida xarid
jarayonlarida raqobat darajasi ortib, byudjet mablag‘lari samarali boshqarilmoqda. Ushbu
tadqiqot natijalari elektron auksionlarning iqtisodiy samaradorligini ko‘rsatib, ularning davlat
xaridlaridagi shaffoflik va tejamkorlikni oshirishga xizmat qilishini ta’kidlaydi.
Davlat xaridlarida elektron auksionlarning o‘rni va ahamiyati
Davlat xaridlarida elektron auksionlarni qo‘llash mamlakat iqtisodiyotiga ijobiy ta’sir
ko‘rsatmoqda. Elektron auksionlar xarid jarayonini soddalashtirib, uning shaffof va ochiq
bo‘lishini ta’minlaydi. Elektron auksionlar orqali xaridlarning raqobatbardoshligi oshadi, bu
esa byudjet mablag‘larining maqbul qiymatga xarid qilinishini ta’minlaydi. Ushbu tizim orqali
xarajatlarni kamaytirish, mablag‘lardan oqilona foydalanish imkoniyati yaratiladi, bu esa davlat
byudjetining optimallashtirilishiga xizmat qiladi.
Elektron auksionlarning joriy etilishi davlat xaridlarida shaffoflikni oshirib, korrupsiyani
kamaytirishga ham yordam beradi. Xarid jarayonida barcha ishtirokchilar uchun teng
imkoniyatlar yaratilishi natijasida davlat xaridlarining sifati yaxshilanadi. Bu esa o‘z navbatida,
mamlakatda davlat xaridlarini samarali boshqarishning zamonaviy mexanizmlarini
rivojlantirish uchun muhim asos yaratadi.
Xalqaro tajriba va O‘zbekiston
Xalqaro tajribadan kelib chiqib, O‘zbekiston davlat xaridlari tizimining yanada samarali
va raqobatbardoshligini oshirish maqsadida raqamli texnologiyalarga asoslangan elektron
auksion tizimlarini joriy qilish orqali sezilarli natijalarga erishmoqda. Jumladan, Janubiy
Koreya, AQSh va Yevropa Ittifoqi kabi davlatlar davlat xaridlarini elektron tizimlar orqali
amalga oshirishda samarali tizimlar yaratilgan. Janubiy Koreyaning "KONEPS" tizimi xalqaro
tajribada davlat xaridlarini raqamlashtirish va optimallashtirish borasida yuqori natijalarga
ega bo‘lib, xaridlarning 90% dan ortig‘ini elektron shaklda amalga oshiradi va bu orqali sezilarli
tejamkorlikka erishadi.
O‘zbekistonda ham davlat xaridlarini elektron auksionlar asosida amalga oshirish davlat
byudjeti mablag‘laridan oqilona foydalanishni ta’minlashda ijobiy natijalarni ko‘rsatmoqda.
www.e-itt.uz
II SON. 2024
200
Elektron auksionlar yordamida xarajatlarning boshlang‘ich narxidan arzonlashtirilishi, xarid
jarayonining shaffofligi va barcha ishtirokchilar uchun teng imkoniyatlar yaratilishi davlat
xaridlarining raqobatbardoshligini oshirishga xizmat qilmoqda.
O‘zbekistonda elektron xarid tizimlarini takomillashtirishning dolzarb
yo‘nalishlari
Davlat xaridlarida elektron auksion tizimini kengaytirish O‘zbekiston iqtisodiyotining
barqaror rivojlanishi uchun muhim ahamiyatga ega. Maqola natijalariga asoslangan holda,
elektron xarid tizimlarini yanada rivojlantirish va ularni xalqaro tajriba asosida modernizatsiya
qilish zarurati mavjud. Bu o‘z navbatida, davlat xaridlarida shaffoflikni oshirish va korrupsiyani
kamaytirish bilan birga davlat xarajatlarini optimallashtirishga yordam beradi. Bundan
tashqari, elektron xarid tizimlarining rivojlanishi byudjet buyurtmachilarining mablag‘larni
oqilona sarflashiga xizmat qilib, davlat xarajatlarining iqtisodiy samaradorligini ta’minlaydi.
Elektron auksion tizimlarining joriy etilishi nafaqat xarajatlarni tejash, balki davlat
xaridlarining sifatini yaxshilash, raqobatni oshirish va shaffoflikni ta’minlash uchun ham
samarali vosita bo‘lib xizmat qilmoqda. Bu esa mamlakatda davlat byudjet mablag‘larini
boshqarishning yangi darajaga ko‘tarilishiga sabab bo‘lib, iqtisodiy samaradorlikni yanada
kuchaytiradi.
Xulosa
va takliflar.
Ushbu maqolada O‘zbekiston Respublikasida budjet buyurtmachilari tomonidan amalga
oshiriladigan davlat xaridlarini elektron auksionlar yordamida boshqarish tizimining iqtisodiy
samaradorligi tahlil qilindi. Elektron auksionlar orqali xaridlarni tashkil etish davlat xaridlarida
shaffoflik, raqobat va iqtisodiy samaradorlikni oshirishga xizmat qilmoqda. Elektron auksionlar
joriy etilishi xaridlar jarayonida korrupsiyani kamaytirish va mablag‘larning tejalishiga
imkoniyat yaratib, davlat xarajatlarini optimallashtirishda muhim o‘rin tutadi.
Tahlil natijalari shuni ko‘rsatdiki, elektron auksionlar orqali xarid qilinadigan mahsulot
va xizmatlar narxining boshlang‘ich qiymatiga nisbatan o‘rtacha 10% tejashga erishildi. Bu
davlat byudjet mablag‘laridan oqilona foydalanish va ularni samarali boshqarishda katta yutuq
hisoblanadi. Ushbu tizim orqali xaridlar soni ortib borishi bilan birga xarajatlarning
arzonlashishi saqlanib qolmoqda. Bu jarayonda xalqaro tajribaga asoslangan elektron auksion
tizimlarining samaradorligi va tejamkorligi kuzatildi. AQSh, Yevropa Ittifoqi va Janubiy Koreya
kabi davlatlarning tajribasiga asoslangan holda, O‘zbekistonda davlat xaridlarini yanada shaffof
va samarali tashkil qilish uchun elektron tizimlarni kengaytirish imkoniyatlari mavjud.
Kelgusida elektron xarid tizimlarini yanada rivojlantirish va byudjet buyurtmalarining
shaffofligini oshirish maqsadida xalqaro tajribaga tayangan holda, zamonaviy
texnologiyalardan keng foydalanish zarur. Elektron auksion tizimini kengroq joriy etish
byudjet mablag‘larini tejash va ularning oqilona sarflanishini ta’minlashda samarali mexanizm
bo‘lib xizmat qiladi. Bu davlat xarajatlarini qisqartirish bilan birga, davlat xaridlarining
raqobatbardoshligini oshirish va sifatliligini ta’minlashga xizmat qiladi.
O‘zbekistonda davlat xaridlarida elektron auksion tizimining rivojlanishi davlat byudjet
mablag‘laridan oqilona foydalanish, xaridlarni shaffof va raqobatbardosh qilish yo‘lida muhim
bosqich hisoblanadi. Elektron xaridlar tizimini kengaytirish mamlakat iqtisodiyotining
barqaror rivojlanishiga zamin yaratib, byudjet buyurtmalarining iqtisodiy samaradorligini
ta’minlashda katta ahamiyatga ega bo‘ladi.
Adabiyotlar/ Литература/ Reference.
Brammer, S., & Walker, H. (2011). Sustainable procurement in the public sector: An
international comparative study. International Journal of Operations & Production Management,
31(4), 452–476. https://doi.org/10.1108/01443571111119551.
Daniel Etse, Adela McMurray, Nuttawuth Muenjohn (2021) Comparing sustainable public
procurement in the education and health sectors. // Journal of Cleaner Production 279 123959.
www.e-itt.uz
II SON. 2024
201
Janubiy Koreya Savdo, Sanoat va Energetika vazirligi (2018). KONEPS tizimi va uning
samaradorligi. Seul: KOREA Institute of Public Procurement.
Moon, M. J. (2005). E-procurement management in state governments: Diffusion of e-
procurement practices and its determinants. Journal of Public Procurement, 5(1), 54–72.
OECD (2016). Preventing Corruption in Public Procurement. OECD Publishing, Paris.
https://doi.org/10.1787/9789264262075-en.
Qaror (2024) O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti PQ-249-sonli qarori. Davlat xaridlari
sohasida kichik va o‘rta tadbirkorlik subyektlari uchun teng imkoniyatlar yaratish to‘g‘risida.
O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, Tashkent.
Qonun (2021) O‘zbekiston Respublikasi O‘RQ-684-sonli “Davlat xaridlari to‘g‘risida”gi
qonuni. O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, –Tashkent.
Thai, K. V. (2009). International handbook of public procurement. Boca Raton, FL: CRC Press.
Бурханов У., Атамурадов Т. (2012) Давлат хариди. Ўқув қўлланма. –Т.: “Фан ва
технология”, -152 б.
Ваҳабов А.В., Маликов Т.С. (2010) Молия: Умумдавлат молияси. Ўқув қўлланма. –Т.:
“Иқтисод- молия” -595 б.;
Ҳайдаров Н. (2005) Давлат молиясини бошқариш. Ўқув-услубий қўлланма. –Т.:
Академия, 84 б.
